انگیزش
رشدگرایی: تلاش برای بهبود یا رسیدن به معیارهای برتر
تعهد: همسویی با اهداف گروه یا سازمان
ابتکار عمل: آمادگی استفاده از فرصتها
خوشبینی: جدیت در رسیدن به اهداف به جای دیدن موانع و عوامل بازدارنده
جدول ۲-۱٫ قابلیت اجتماعی (منصوری، ۱۳۸۰)
قابلیت فردی
همدلی
شناخت/ درک دیگران: شناخت عواطف و دیدگاه دیگران و تاثیر آن در تصمیمات
بالندگی دیگران: اعتقاد به رشد دیگران و تقویت تواناییهای آنها
خدمتمداری: پیشبینی، شناسایی و ارضاء نیازهای مشتریان
هدایت تنوع: رشد فرصتها از طریق بکارگیری افراد با فرهنگها و نژادهای مختلف
آگاهی سیاسی: مطالعه هیجان فعلی گروه و قدرت روابط
مهارتهای اجتماعی
نفوذگذاری: استفاده از فنون اثربخش برای متقاعد کردن دیگران
ارتباطات: گوش دادن درست و ارسال پیامهای قابل قبول
مدیریت تعارض: گفتگو و رفع مخالفتها
رهبری: تقویت روحیه و هدایت افراد گروهها
تسریع تغییر: ابتکار یا مدیریت کردن تغییر
تشریک مساعی و مشارکت: کار گروهی به منظور رسیدن به اهداف مشترک
ظرفیتهای گروهی: ایجاد همافزایی در گروه برای رسیدن به اهداف جمعی
۳ـ۸ـ۱٫ کیفیت خدمات
یکی از راهبردهای اصلی سازمانهای خدماتی برای کسب مزیتهای رقابتی و بهبود عملکرد، توجه به مسأله رضایتمندی میباشد(پاراسورامان و دیگران، ۱۹۸۸). چالشهایی از قبیل تشدید رقابت در صنایع خدماتی و نیز افزایش تقاضاها و انتظارات مشتریان سبب شده است که سازمانهای خدماتی برای باقی ماندن در صحنه رقابت و موفق شدن، راهبرد ارائه خدمات با کیفیت برتر را انتخاب نمایند (کاندامپولی، ۱۹۹۸). امروزه کیفیت خدمات به عاملی متمایز کننده و در واقع به رقابتیترین اسلحه سازمانهای خدماتی پیشرو تبدیل شده است(بری و دیگران، ۱۹۹۸). سازمانهای خدماتی پیشرو همواره برای حفظ کیفیت برتر و در نتیجه کسب و فاداری مشتریان و ارتقاء عملکرد خود در تلاش میباشند(زیتامل و دیگران، ۱۹۹۶).
در واقع ارائه خدمت با کیفیت به عنوان پیش نیاز موفقیت، اگر نه بقاء چنین کسب و کارهایی از دهه ۱۹۸۰ به بعد به شمار می رود. بر خلاف کیفیت کالاها که می توان آن را بصورت عینی از طریق شاخص هایی نظیر قابلیت دوام، تعداد نقائص و… شناخت؛ رضایت مشتریان ساختاری انتزاعی و مجرد دارد که نشأت گرفته از ویژگیهای خدمات میباشد. بنابراین در نبود معیارهای عینی، سنجش ادراکات مشتریان از کیفیت یک روش مناسب برای ارزیابی رضایت شرکتها، می باشد(Parasuraman, et al.,1988,p12-13).
بهبود کیفیت خدمات به عنوان یک استراتژی حیاتی برای موفقیت و بقاء در محیط رقابتی کنونی به شمار می رود. در این میان کلید ارائه خدمات اثربخش به مشتریان تعیین صحیح نیازها و خواسته های مشتریان و سپس پاسخگویی به آنها به شکلی صحیح می باشد. در بخش۸٫۲٫۱ از ISO9001 آمده است که: «سازمان ها بایستی اطلاعات مربوط به ادراک مشتریان را نظارت و بررسی کنند تا اینکه بفهمند آیا سازمان نیازهای مشتری را برآورده کرده است.»( Parasuraman, et al.,1988,p29).
بنابراین افزایش رضایت مشتریان از طریق بهبود عملکرد کارکنان یکی از راههای مناسب برای رقابتیتر شدن سازمانها است. البته معمولاً خدمات ناملموس هستند و نمیتوان آنها را استاندارد نمود. به دلیل همین دو ویژگی، ارزیابی کیفیت خدمات عمدتاً امری ذهنی است و به میزان زیادی به مشتریان بستگی دارد. همچنین ناملموس بودن خدمات به این معنا است که آن چه در ارزیابی کیفیت خدمات برای مشتریان مهم است، نحوه ارائه این خدمات است(اشنایدر و براون، ۱۹۹۳؛ موریسون ۱۹۹۶). به عبارت دیگر رضایت از کیفیت خدمات به میزان زیادی به برخورد و رفتار کارکنان با مشتریان بستگی دارد. از این رو هر تلاشی برای افزایش کیفیت خدمات باید مبتنی بر مدیریت رفتار کارکنان باشد.
کاتلر رضایت را احساس خوشایند یا ناخوشایند مشتری از مقاسه عملکرد ذهنی وی در قیاس با اتظاراتش تعریف می کند. بنابراین رضایت مشتری تابع عملکرد ذهنی و انتظارات وی است(یادگاری نیارکی،۱۳۸۷).
از سوی دیگر، جمال و ناصر (۲۰۰۳) درباره رابطه میان کیفیت خدمات و رضایت مشتریان یک بانک پاکستانی تحقیق کردند و دریافتن که این رابطه به طور کلی قوی است، هرچند که در تحقیقاتی نیز میان این دو مفهوم تفاوت قائل هستند و به نحوی کیفیت خدمات را پیش درآمد رضایت مشتری میدانند(مانتینو و اسمیت[۳۸]،۲۰۰۰). تحقیقات تحربی بسیاری رابطه بین کیفیت خدمات و رقایت را تأیید می کند. در مطالعه ای که کرونین و تیلور[۳۹](۱۹۹۲) انجام دادهاند، رابطه علت و معلولی بین کیفیت خدمات و رضایت مشتریان مورد آزمون قرار گرفت، که این رابطه به صورت مطلوبی تأیید شد.
بنابراین با توجه به مواردی که در بالا بیان شده در تحقیق حاضر به منظور سنجش کیفیت خدمات از کیفیت خدمات ادراک شده از سوی مشتریان استفاده خواهد شد که نسبت به کیفیت خدماتی که مشتریان از بانک دریافت می کنند موجب شکل گیری رضایتمندی آنها خواهد شد.
در ادبیات مدیریت و بازاریابی هنوز توافق واحدی برای تعریف و مفهوم سازی کیفیت خدمات وجود ندارد. با این حال می توانیم به طور ساده کیفیت خدمات ادراک شده توسط مشتری را این گونه تعریف کنیم:
« نوعی قضاوت که مشتریان بر اساس ادراک خود پس از یک فرایند دریافت خدمت انجام میدهند، و بدین وسیله آنها انتظارات خود را با خدماتی که دریافت آن را ادراک نمودهاند مقایسه میکنند»(گرونروز، ۱۹۸۴؛ زیتامل، ۱۹۸۸).
با توجه به این تعریف، کیفیت خدمات به دو عامل وابسته است: خدمات مورد انتظار[۴۰]، و خدمات ادراک شده[۴۱]. گرونروز(۱۹۸۴) بیان میکند که تجارب قبلی در رابطه با یک خدمت میتوانند بر انتظارات یک مشتری اثرگذار باشند؛ در حالی که خدمات ادراک شده ناشی از ادراک مشتریان از خود خدمت است. در واقع، کیفیت خدمات نوعی نگرش است که با رضایت مشتری مرتبط است، ولی نه معادل آن؛ و ناشی از مقایسه انتظارات مشتریان با عملکرد سازمان است (بولتون و درو، ۱۹۹۱؛ پاراسورامان و دیگران، ۱۹۸۸).
گفته شده است که کیفیت پدیدهای چند بعدی است و برای رسیدن به کیفیت خدمات باید ابعاد مهم آن شناخته شود. بر اساس ایده شکاف میان انتظارات و ادراکات، پاراسورامان[۴۲] و همکارانش(۱۹۸۸)، پنج بعد اصلی کیفیت خدمات را مشخص کردند و بر همین اساس آنها، جهت سنجش کیفیت خدمات در سال ۱۹۸۸ مقیاسی ایجاد نمودند که به مدل سروکوآل[۴۳] معروف است. این مدل مقبولیت زیادی در سطح جهان یافته است و در صنایع خدماتی مختلف از قبیل مدارس پزشکی، بیمارستانها، خردهفروشیها و فروشگاههای زنجیرهای، مؤسسات آموزش عالی و دانشگاهها، مؤسسات گردشگری، بانک ها، هتل ها، و … مورد استفاده قرار گرفته است؛ و در واقع هنوز هم پرکاربردترین ابزار برای سنجش کیفیت خدمات میباشد. ابعاد این مدل عبارتند از: قابلیت اعتماد[۴۴]، پاسخگویی[۴۵]، اطمینان خاطر[۴۶]، همدلی[۴۷] و عوامل ملموس[۴۸]. این ابعاد به همراه تعاریف آنها در ادامه مشخص شده اند ( پاراسورامان و دیگران، ۱۹۸۸).
عوامل فیزیکی و ملموس: این شاخص با جذابیت تسهیلات، تجهیزات و مواردی که به وسیله شرکتهای خدماتی بکار میرود به همراه پاکیزگی و آراستگی ظاهر کارکنان ارائهدهنده خدمات در ارتباط است.
قابلیت اعتماد: این شاخص بدین معنی است که شرکت خدماتی برای مشتریان خود خدمات دقیق، در اولین بار، و بدون کوچکترین اشتباهی ارائه میدهد همچنین آن خدمات را در زمان موعد که قول داده است، تحویل میدهد.
پاسخگویی: بدان معنی است که کارکنان شرکت خدماتی مایل به کمک به مشتریان و پاسخ دادن به تقاضاهای آنها و مطلع ساختن آنها از زمان فراهم شدن خدمات و ارائه خدمات فوری میباشند.