در این تحقیق سعی شد با نگاهی جامع به مقوله فرهنگ از دریچه تحلیل ارزش‌ها به عنوان یکی از لایه ها و اجزاء فرهنگ، محتوای فرهنگی مطبوعات کشور را تحلیل نمائیم. برای این منظور، پنج ارزش را از میان ۲۱ ارزش اساسی نظام جمهوری اسلامی ایران مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی انتخاب کرده و روزنامه ها را بر اساس میزان پرداختن به این ارزش ها رصد کردیم.

به صورت کلی می­توان گفت که هر پنج ارزش مد نظر این تحقیق، تا حدودی مورد توجه قرار گرفته‌اند. نتایج تحقیق نشان داد که ۱۳٫۶ درصد مطالب این سه روزنامه در سال ۱۳۸۷، حداقل نسبت به یکی از ارزش­های پنج­گانه، به صورت صریح یا ضمنی، موضع­گیری مثبت داشته اند. این رقم برای سال ۱۳۸۹ برابر ۱۵٫۹ درصد می­باشد. در مجموع ۷۲ نسخه روزنامه­ی بررسی شده در این دو نیم­سال، روزنامه های مورد بررسی در ۲٫۲ درصد از مطالبشان به ارزش «ایثارگری و شهادت طلبی»، در ۱۱٫۴ درصد به ارزش «استقلال طلبی، ظلم ستیزی و استکبارستیزی»، در ۰٫۱ درصد به ارزش «ساده زیستی و نفی تجمل گرایی»، در ۰٫۸ درصد به ارزش «حفظ کیان خانواده» و بالاخره در ۱٫۱ درصد از مطالبشان به ارزش «خودکفایی علمی و توجه به علم» پرداخته اند. بنابراین ارزش «استقلال طلبی، ظلم ستیزی و استکبارستیزی» بیش از سایر ارزش‌ها مورد توجه قرار گرفته است.
تحقیق نشان داد که بین عنوان روزنامه ها و میزان پرداختن به ارزش ها ارتباط معنادار وجود دارد. این نتیجه احتمال تایید فرضیه «وجود ارتباط معنادار میان جناح سیاسی روزنامه و میزان پرداختن به ارزش‌های اساسی نظام» را افزایش می­دهد که البته از چارچوب این تحقیق خارج بود. همچنین فرضیه وجود ارتباط معنادار میان سال انتشار روزنامه ها و میزان پرداختن به ارزش های پنجگانه مورد بررسی، تایید شده و نتایج و آزمون های آماری به عمل آمده نشان دهنده رشد معنادار ۱۷ درصدی توجه مطبوعات به این ارزش­ها در سال ۱۳۸۹ نسبت به سال ۱۳۸۷ بود.
محدودیت­های پژوهش
۱- اولین محدودیتی که این پژوهش با آن روبه رو بود؛ محدودیت در انتخاب روزنامه­های مورد بررسی، خصوصا روزنامه­های اصلاح­طلب بود. روزنامه‌های شاخص جریان سیاسی اصلاح طلب، در مقاطع مختلف با مشکل توقیف رو به رو شده‌ و چاپ نشده اند. روزنامه آفتاب یزد یکی از روزنامه‌ی اصلاح طلبی بود که در بازه زمانی تحقیق، بدون وقفه منتشر شده بود. البته روزنامه «مردم‌سالاری» هم در این مدت به صورت پیوسته منتشر شده بود ولی به دلیل اینکه آرشیو این روزنامه در بانک اطلاعات نشریات کشور موجود نبود، امکان بررسی آنرا در این تحقیق نداشتیم. مسلما اگر امکان بررسی روزنامه هایی همچون «شرق» یا «اعتماد» وجود داشت، بهتر می­شد به شباهت­ها و تفاوت­های روزنامه­های اصولگرا و اصلاح طلب درباره ارزش­های مد نظر تحقیق پی برد اما به علت توقیف این روزنامه­ها در پاره­ای از بازه زمانی تحقیق، امکان بررسی آن­ها وجود نداشت.
۲- از آنجایی که برای دسترسی به آرشیو روزنامه­ها، از بانک اطلاعات نشریات کشور استفاده کردیم و با توجه به اینکه این بانک فقط محتوای نوشتاری روزنامه ها و مجلات را ذخیره­ می­ کند؛ در نتیجه به متون غیر نوشتاری روزنامه­ها اعم از عکس­ها، جداول، نمودارها، کاریکاتور و تبلیغات بازرگانی دسترسی نداشته و امکان تحلیل این متون را نداشتیم.
پیشنهادهای پژوهش
۱- مهمترین پیشنهاد محقق اینست که در تحقیقی مفصل و با حضور تعداد قابل توجهی از روزنامه های منتسب به هر کدام از دو جناح اصلاح طلب و اصولگرا، فرضیه «وجود ارتباط معنادار میان جناح سیاسی روزنامه ها و میزان توجه آنها به ارزش های اساسی نظام جمهوری اسلامی ایران» مورد بررسی و واکاوی قرار بگیرد.
۲- پیشنهاد می­ شود این تحلیل روی روزنامه­هایی همچون «شرق»، «اعتماد» و «اعتماد ملی» نیز انجام شود چرا که به نظر می‌رسد این روزنامه‌ها، نمایندگان جامع‌تری برای طیف سیاسی اصلاح طلبان هستند.
۳- پیشنهاد می شود که تحقیق در فاصله زمانی طولانی­تر (مثلا سال ۱۳۸۰ و ۱۳۹۰) انجام شود. چرا که تغییرات ارزشی و فرهنگی جامعه و به تبع آن رسانه ­ها، در بازه­های زمانی بزرگ­تر، ملوس­تر و عیان‌تر است و به احتمال فراوان با گذشت زمان تغییرات معناداری در فرهنگ جامعه قابل شناسایی خواهد بود.
۴- پیشنهاد می­ شود عملکرد سایر رسانه ­ها همچون رادیو، تلویزیون، مجلات و شبکه های ماهواره­ای ـ به ویژه تلویزیون ایران و شبکه ­های ماهواره­ای ـ در قبال این پنج ارزش مورد بررسی قرار گیرد تا بتوان از کنار هم قرار دادن نتایج این تحقیقات، تصویری روشن و جامع از عملکرد مجموعه­ رسانه­ای کشور در قبال این پنج ارزش به دست آورد.
۵- پیشنهاد می­ شود پس از احصاء شاخص­ های اصلاح طلبی یا اصول گرایی از منظر رهبران فکری این دو جریان، عملکرد روزنامه­های منتسب به هر کدام از این دو جریان بر اساس شاخص­ های احصا شده سنجیده شده و به این وسیله، به میزان صدق و پایبندی جریان­های سیاسی به شاخص­ های خود در روزنامه­ها پی ببریم.
منابع و مآخذ

منابع فارسی

- انصاری، محمدتقی(۱۳۷۹)، “استقلال سیاسی و استقلال اقتصادی“، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره ۴۹٫
- آذری، غلامرضا، (۱۳۷۷)، “کاربرد تحلیل محتوا در سینما“، فصلنامه رسانه، سال نهم، شماره دوم، تابستان ۱۳۷۷٫
- آشوری، داریوش(۱۳۷۴)، تعریف ها و مفهوم فرهنگ، تهران: مرکز اسناد فرهنگی آسیا.
- میلنر، آندرو و براویت، جف (۱۳۸۵)، درآمدی بر نظریه فرهنگی معاصر، ترجمه جمال محمدی، تهران: انتشارات ققنوس.