(۲-۲۷)
این متغیر خود مجموعهای از متغیرهای اثرگذار بر اهرم شرکت است که بهصورت کلی در فصل سوم توضیح دادهشده است.
۲-۳-۴- تورم
مقدمه
شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی (CPI) معیار سنجش تغییرات قیمت کالاها و خدماتی است که توسط خانوارهای شهرنشین ایرانی به مصرف میرسد. این شاخص به عنوان وسیلهای برای اندازهگیری سطح عمومی قیمت کالاها و خدمات مورد مصرف خانوارها، یکی از بهترین معیارهای سنجش تغییر قدرت خرید پول داخل کشور به شمار میرود. کاربرد این شاخص برای تعدیل مزد و حقوق در قراردادهای دوجانبه و نیز دعاوی حقوقی و همچنین بهعنوان مهمترین معیار سنجش میزان تورم در اقتصاد ایران اهمیت فراوان دارد.
اداره آمار اقتصادی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران علاوه بر محاسبه شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی، شاخصهای دیگری مانند شاخص بهای تولیدکننده (PPI) و شاخص بهای کالاهای صادراتی (XPI) را نیز محاسبه میکند.
برای آشنایی هرچه بیشتر با شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی، پوشش جغرافیایی و جمعیتی شاخص، کالاها و خدمات نماینده مشمول شاخص، نحوه جمع آوری اطلاعات و روش محاسبه آن را به طور خلاصه مورد بحث قرار داده و در انتها به تغییرات این شاخص طی سالهای مختلف اشاره میگردد.
۲-۳-۴-۱- پوشش جغرافیایی
گستردگی جغرافیایی شاخص به میزان قابل توجهی تعیینکننده درجه درستی و اعتبار شاخص است. بدیهی است فرهنگ مصرفی و سلیقه افراد تا حدودی میتواند ناشی از شرایط اقلیمی و خصوصیات جغرافیایی هر منطقه باشد. لذا جهت پوشش مناسب جغرافیایی در همه مناطق شهری کشور، ۷۹ شهر نمونه در سطح استانهای مختلف کشور به طریق علمی طوری انتخاب شده که تغییرات قیمت در آنها نشانگر تغییرات در کل مناطق شهری و در هر استان باشد. در نهایت شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی در سطح ۳۱ استان به صورت مستقل محاسبه و از ترکیب شاخص استانهای مختلف، شاخص کل مناطق شهری کشور بهدست میآید.
۲-۳-۴-۲- پوشش جمعیتی شاخص
در سال پایه ۱۳۹۰ پس از انتخابات شهرها، حدود ۱۶۰۰۰ خانوار به طریق علمی از بین خانوارهای ساکن در ۷۹ شهر انتخاب شده که متوسط هزینه آنها نماینده متوسط هزینه همه خانوارهای ساکن در شهرهای ایران است. خانوارهای نمونه، همه نوع خانوار با درآمدها و الگوهای مصرف متفاوت را شامل میشود. پس از انتخاب خانوارها، با مراجعه مستقیم آمارگیران اداره آمار اقتصادی بانک مرکزی، ریز اقلام و هزینه آنها استفسار و سپس به کل خانوارهای ساکن در هر استان و به کل مناطق شهری تعمیم داده میشود تا هزینه خانوارها برای کلیه کالاها و خدمات که در طول سال خریداری و به مصرف می رسانند مشخص گردد.
۲-۳-۴-۳- کالاها و خدمات نماینده مشمول شاخص
با توجه به تغییرات در الگوی مصرف خانوارها، در سال پایه ۱۳۹۰ با بهره گرفتن از نتایج بررسی بودجه خانوارهای شهری تجدیدنظری در انتخاب کالاها و خدمات نماینده صورت گرفت و از بین کالاها و خدماتی که خانوارهای ساکن در شهرها مصرف میکنند، تعداد ۳۸۵ قلم کالا و خدمات نماینده (۲۹۴ قلم کالا و ۹۱ قلم خدمت) با توجه به اهمیت آنها به طریق علمی انتخاب شده است.
طبقهبندی کالاها و خدمات:
بر اساس طبقهبندی[۱۵۸]COICOP، ۳۸۵ قلم کالا و خدمت مشمول بررسی به ۱۲ گروه اصلی تقسیم شده که ضرایب اهمیت آنها به شرح ذیل میباشد:
نام گروه | ضریب اهمیت |
۱- خوراکیها و آشامیدنیها | ۳۸/۲۷ |
۲- دخانیات | ۳۵/۰ |
۳- پوشاک و کفش | ۹۴/۴ |
۴- مسکن، آب، برق، گاز و سایر سوختها | ۸۲/۳۲ |
۵- اثاث، لوازم و خدمات مورد استفاده در خانه | ۱۳/۵ |
۶- بهداشت و درمان | ۹۸/۶ |
۷- حمل و نقل | ۸۷/۹ |
۸- ارتباطات | ۳۸/۲ |
۹- تفریح و امور فرهنگی | ۸۵/۲ |