۳-۲-۴- تجزیه وتحلیل فرایند:
ابزارهای تجزیه­وتحلیل فرایند کسب­وکار^[۳۷]، ابزارهایی هستند که به­منظور مستند­سازی شیوه ­های کار یک سازمان و یا ارائه­ شرایط و نیازمندی­های کسب­وکار، به­منظور بهبود فرایند، طراحی مجدد، و یا اتوماسیون به­کار می­رود. این ابزار توسط تحلیل­گران کسب­وکار و مدیران، یک محیط مشترک برای مدل­سازی، طراحی و شبیه­سازی فرآیندهای کسب­وکار ایجاد می­ کند. به دلیل پیچیدگی فرآیندها، به ویژه فرآیندهای استراتژیک موجود در سازمان و حفظ و استفاده مجدد از مدل­ها برای بهبود مستمر فرآیندها، در کنار عناصر اطلاعات مربوط به آن، یک ابزار اختصاصی تجزیه­وتحلیل فرایند کسب­وکار ضروری است.

ابزارهای تجزیه­وتحلیل، انعطاف­پذیری بیشتری برای کاربران کسب­وکار ارائه می­ دهند. علاوه براین، پردازش اطلاعات از طریق نمادها در نشان­گذاری مدل­سازی، طبقه ­بندی اطلاعات اعم از منابع انسانی و منابع فیزیکی، اختیارات قانونی و مسائل و خطراتی که به وظایف فردی و فرآیندها مرتبط می­باشند را به تصویر می­کشد. ارائه­ گزارش در ابزار تجزیه­و تحلیل اجازه می­دهد که جنبه­ های مختلف از اطلاعات بازیابی شود و در قالب وب، به صورت الکترونیکی منتشر شود. در این صورت، اطلاعات از طریق انواع رسانه ­ها در میان مدیران، کارکنان و ذی­نفعان داخلی و خارجی مرتبط به اشتراک گذاشته می­ شود]۳۸،۳۹[.
هنگام تجزیه­وتحلیل یک فرایند کسب­وکار، باید توجه داشت که حتی یک فرایند خوب نیز می ­تواند بهتر شود. تجربه نشان می­دهد که در هر فرایند کسب­وکار، مهم نیست که چه میزان بهبود صورت گرفته است؛ بلکه، مهم آن است که خطا و اشتباهی درآن وجود نداشته باشد. چرا که روزانه اشتباهات، حوادث و مراحل غیرضروری وجود دارد که یک فرایند کسب­وکار را تحت تأثیر قرار دهد. تجزیه­وتحلیل، ریشه­ اصلی توسعه و بهبود فرآیندهای سازمان است که به تحلیل­گران برای شناسایی و درک علت ریشه­ مشکلات و مسائلی که روند عملکرد فرایند را کند می­سازد کمک می­ کند.دو نمونه مهم از روش­های تجزیه­وتحلیل، نمودار علت- معلول و نمودار چرا- چرا (نمودار درختی) است ]۱۴[.
۳-۲-۴-۱- بهینه­سازی:
بهینه­سازی فرایند، عملی است که باعث ایجاد تغییرات و تنظیماتی در یک فرایند، به منظور بهبود بهره­وری و اثربخشی آن فرایند می­ شود] ۴۵[.
۳-۲-۴-۲ مزایای مشهود بهینه­سازی فرآیندها عبارتند از ]۴۹[:
افزایش بهره­وری
کاهش هزینه­ های عملیاتی
کاهش منابع انسان و زمان
کاهش تعداد کارکنان
کاهش هزینه­ های سربار
۳-۲-۴-۳- مزایای نامشهود بهینه­سازی فرآیندها عبارتند از ]۴۹[:
کاهش زمان انجام کار
کاهش خطاها
افزایش قابلیت اطمینان
بهبود تخصیص امکانات
بهبود کنترل منابع
بهبود برنامه­ ریزی سازمانی
افزایش انعطاف­پذیری سازمانی
گسترش به­موقع اطلاعات
افزایش کیفیت اطلاعات
افزایش رضایت کارکنان
بهبود تصمیم ­گیری و تصمیم­سازی در سازمان
افزایش رضایت مشتری
بهبود تصویر سازمان در بازار
۳-۲-۴-۴- تکنیک­های تجزیه­وتحلیل فرایند کسب­وکار:
تصمیم ­گیری در مورد دامنه­ یک فرایند و نقاط ادغام آن (ورودی­ ها و خروجی­ها در حوزه­ کسب­وکار و فن­آوری اطلاعات)،
مدل­سازی جریان فرآیندها به کمک شناسایی کلیه­ فعالیت­های درون آن و چگونگی همکاری آن­ها،
تجزیه­وتحلیل و تعیین ظرفیت فعالیت­ها و شناسایی گلوگاه­ها در فرایند، به عنوان یک کلیت،
ارائه­ مراحل بازسازی هر فرایند برای از بین بردن تک تک تنگناها،
تجزیه­وتحلیل و بهینه­سازی استفاده از منابع در هر فعالیت و در سراسر فرایند­ها، به عنوان یک کلیت.
با توجه به تکنیک­های عنوان شده مشخص می­ شود که در BPA، میل به بهبود فرایند با درک تک­تک فعالیت­ها و چگونگی ارتباط یک فعالیت با فعالیت دیگر امکان­ پذیر است ]۵۰،۵۱[. از جمله شاخص­ های مهم در تجزیه­وتحلیل فرآیندها، می­توان به عملکرد داده ­ها، تجزیه­وتحلیل روند، بهینه­سازی فرایند، تجزیه­وتحلیل What-if، قابلیت ارزیابی فرایند، پشتیبانی از نتیجه گیری، پشتیبانی از تست مدل- زمان، پشتیبانی از انواع داده ­های گذشته موجود برای تجزیه­وتحلیل (لاگ­های اجرایی، KPIهای محاسبه شده، داده ­های برنامه، وضعیت زیرساخت IT) اشاره کرد (جدول ۳-۴).
جدول ۳-۴- شاخص­ های تجزیه­وتحلیل فرایند کسب­وکار

 ۴

تجزیه­وتحلیل فرایند

۴-۱

امیل دورکیم از اولین جامعه شناسانی است که مفهوم انسجام و همبستگی اجتماعی را مورد مطالعه قرار داده است و وجود آنرا برای هر جامعه‌ای لازم می‌داند.

جاناتان ترنر به نقل از دورکیم می‌گوید انسجام وقتی رخ می‌دهد که عواطف افراد به وسیله نمادهای فرهنگی تنظیم شوند، جاییکه افراد متصل به جماعت، اجتماعی شده باشند، جاییکه کنش‌ها تنظیم شده و به وسیله هنجارها هماهنگ شده‌اند و جاییکه نابرابریها قانونی تصور می‌شود(اکبری ،۱۳۸۳،ص۱۷)..
بنابراین جوامع مادامیکه جمعیت آنها اندک بوده و جوامعی ساده با باورها و ارزشهای محدود و ساده بودند انسجام در آنها مکانیکی بوده است اما دورکیم معتقد است جوامع سنتی در روند تکاملی خود تحت تاثیر عواملی، تغییراتی را در خود پذیرا می‌شوند مهمترین این عوامل از نظر دورکیم پیشرفت تقسیم کار است که باعث تحولی عظیم در این جوامع گشته و در حقیقت بدلیل تقسیم کار است که جامعه سنتی مبتنی بر انسجام مکانیکی به جامعه صنعتی مبتنی بر همبستگی ارگانیکی تبدیل می‌گردد(اکبری ؛۱۸:۱۳۸۳).
لذا وجود تقسیم کار است که جامعه‌ای با ماهیتی سنتی را به جامعه‌ای دگرگون شده و با ماهیتی صنعتی بدل می‌کند. تقسیم کار هر چه پیچیده‌تر و تخصصی‌تر می‌شود توافق روی دایره‌‌های اخلاقی کاهش می‌یابد و تمایزات بین افراد رشد میکند وفاق حاصل از انسجام مکانیکی جای خود را به وفاق جدیدی می‌دهد که برخاسته از انسجام ارگانیکی نظم جدید است (اکبری ؛۱۸:۱۳۸۳). اما در این زمینه که چه چیزی تقسیم کار را ایجاد و تشدید می‌کند دورکیم می‌گوید «بین تراکم مادی و تراکم اخلاقی پیوند نزدیکی وجود دارد به گونه‌ای که با افزایش تراکم مادی دورکیم به عناصری چون افزایش تراکم جمعیت، افزایش و تشکیل شهرنشینی، تعداد و سرعت راه‌‌های ارتباطی و حمل و نقل اشاره دارد». دورکیم معتقد است وقتی جامعه‌ای افزایش یافته متنوع می‌گردد. رشد و افزایش تعاملات افراد به پیچیدگی و تخصصی‌تر شدن تقسیم کار و تراکم اخلاقی می‌ انجامد و به تعبیر گی‌روشه از این جریان متحرک عمومی، لاجرم درجه بسیار بالایی از فرهنگ حاصل خواهد شد. و بنا براین همین شدت روابط است که تمدن را در جوامعی می‌سازد که انسجامش دیگر از نوع ارگانیکی است.( اکبری ؛۱۹:۱۳۸۳).
توجه : برخی کارهای داوطلبانه در جهت گسترش انسجام اجتماعی :
۱-   جمع آوری اعانات و کمک های نقدی و غیر نقدی مردمی
۲- عیادت و دلجویی از بیماران و مددجویان
۳- برگزاری مسابقات ورزشی با هدف شادی بخشی ، امیدزایی و جمع آوری کمک ها
۴-  همراهی ، همدلی ، مساعد و مصاحبت با بیماران
۵- همراهی بیماران در امور جاری زندگی مانند پیاده روی ، درد دل کردن ، هواخوری ، رفتن به سفرهای کوتاه و مقدور ، ایجاد تنوع و…
۶-کمک به افراد معلول در انجام برخی کارهای سخت زندگی روز مره
۷- شناسایی و معرفی خانواده های دارای بیماری های خاص و هزینه بردار
۸- شناسایی و معرفی خانواده های دارا که می توانند و مایلند از ایتام نگهداری یا پشتیبانی مالی نمایند.
۹- انجام فعالیت در جهت شناساندن مراکز حمایتی و اهداف داوطلبان از طرق مختلف مانند توزیع بروشور ، مجله و…( اکبری ؛۴۱:۱۳۸۳)

۲-۸-۳ مشارکت اجتماعی
الف) مفهوم لغوی مشارکت
واژه مشارکت یک کلمه‌ی عربی و بر وزن مفاعله است. مشارکت در فرهنگ معین به معنای شرکت دادن، انبازی کردن و همین طور به معنای تعیین سود یا زیان دو یا چند تن که با سرمایه ی‌‌های معین در زمان های مشخص به بازرگانی پرداخته‌اند آمده است .دهخدا نیز در لغت نامه‌ی خود این مفهوم را مأخوذ از تازی و به معنی شراکت و انبازی کردن و حصه‌داری و بهره‌برداری میداند.(اکبری؛ ۲۷:۱۳۸۳) همچنین عده‌ای مشارکت را از لحاظ لغوی به معنی کمک فعال و واقعی مشخص به یک عمل می‌دانند. آلن بیرو می‌گوید: «مشارکت به معنای سهمی در چیزی یافتن و از آن سود بردن و یا در گروهی شرکت جستن و بنابراین با آن همکاری داشتن است، به همین جهت از دیدگاه جامعه شناسی باید بین مشارکت بعنوان حالت یا وضع (امر شرکت کردن) و مشارکت بعنوان عمل و تعهد مشارکت) تمیز قائل شده واژه مشارکت معادل واژه «participation» لاتین است که از حیث لغوی به معنای درگیری و تجمع برای منظور خاص می‌باشد. در فرهنگ بین‌المللی و بستر معانی زیر برای اصطلاح «participation» آمده است: عمل یا وضعیت شرکت جستن، بهره‌وری در چیزی، مشارکت بر اساس رابطه خویشاوندی که بیش از یک نفر در آن شرکت داشته باشند.( اکبری؛ ۲۷:۱۳۸۳-۲۷)
ب) مفهوم و معنای مشارکت
مفهوم مشارکت قدمتی به درازای تاریخ زندگی اجتماعی بشر دارد که در طول حیات طولانی خود روند تکامل و دگرگونی را پشت سرگذاشته و به اقتضای شرایط زمانی و مکانی خود تعاریف مختلفی به خود دیده است. کائوتری اعتقاد دارد که مشارکت به قدمت تاریخ بشری پیشینه دارد چرا که نظر و عمل مشارکت در بطن هر جامعه و در مفاهیمی چون دلبستگی، اتحاد، همکاری، انجمن و مانند آنها نهفته است و از قدیم شالوده پیدایش اجتماعی ـ انسان شناختی نوع بشر تلقی شده است(اکبری؛ ۲۸:۱۳۸۳). به نظر هال تعارض بین دیدگاه های عمل گرایانه و دیدگاه های عمدتا فلسفی از مشارکت موجب شده است که مفهوم مشارکت تبدیل به یک مفهوم چند وجهی شود و در طی زمان با معنای متفاوتی هویدا شود.(ازکیا و غفاری؛ ۱۸۳:۱۳۸۰).
به دلیل همین پیچیدگی است که تعریف واحدی از مفهوم مشارکت نمی‌توان یافت که همه صاحبنظران روی آن توافق داشته باشند، لذا تعاریف گوناگونی از مشارکت در حوزه‌‌های مختلف علوم انسانی وجود دارد که به ذکر تعدادی از آنها مبادرت خواهیم کرد:
سازمان بین‌المللی کار (I.L.O) مشارکت را سهم افراد یا گروه های سازمان یافته و جمعیت فعال، از لحاظ اقتصادی در تسریع اقتصادی و اجتماعی بیان می کند (اکبری؛ ۲۹:۱۳۸۳).
همچنین در تعریف مشارکت گفته شده: «مشارکت مردمی به معنای کوشش و تلاش جمعی در یک چارچوب سازمانی است که اعضا با ائتلاف منابع در صدد دستیابی به اهداف خودشان هستند. در نتیجه، مشارکت فرایندی فعال است که هر یک از مشارکت‌کنندگان به واسطه اندیشه، تأمل و نظارت فعالشان به اقدام و عمل مشارکتی ترغیب می‌شوند». او در بیان مفاهیم کلیدی این تعریف به موارد زیر اشاره می‌کند:
- مشارکت، فعالیت سازمان یافته از طرف مردم متحد و متجانس است که واحد اولیه آنرا متقاعد شدن افراد به کنش جمعی تشکیل می‌دهد؛
- مبادرت به کنش و عمل جمعی؛
- تفکر و تامل مستقیم نسبت به کارها و فعالیتها؛
- نظارت بر فرایند مشارکت (ازکیا غفاری۱۳۸۳،ص۲۹۲).
یونسکو نیز مشارکت را فرایندی برای خود آموزی اجتماعی و مدنی؛ حق بشر و پیش شرط توسعه ” می‌داند و معتقد است توسعه باید از مردم و از آنچه می‌خواهد و از آنچه می‌اندیشند و باور دارند آغاز شود (اکبری،۳۰:۱۳۸۳).
تعدد و گستردگی سازمان‌‌های محلی و غیر دولتی در یک جامعه، شاخص و بیانگر وجود مشارکت اجتماعی در آن جامعه است؛ تا جائی که جامعه‌ی مدنی به واسطه‌ی بسط و گسترش مشارکتهای اجتماعی و نهادهای مدنی تعریف می‌شود. نهادهای مدنی، تشکلهایی مردمی و غیر دولتی هستند که در حد فاصل توده‌‌های مردم با دولت وجود می‌آیند و بخشی از مردم را برای دست یابی به هدفی مشخص، و در یکی از حوزه‌‌های اجتماعی سازماندهی می‌کنند «دامنه فعالیت این نهادها که به منظور مشارکت سازمان یافته‌ی مردم تشکیل می‌گردند بسیار گسترده است. اتحادیه‌‌های صنفی، احزاب سیاسی، بنگاههای اقتصادی خصوصی، شرکتهای تعاونی، گروه های هنری، مطبوعات، موسسات خیریه و حتی اجتماعات محلی مشتمل بر ساکنان یک خیابان و محله می‌توانند مثال‌هایی از نهادهای مدنی باشند» (ازکیا، غفاری ۲۹۲:۱۳۸۳).
بنابراین مشارکت اجتماعی را می‌توان فرایند سازمان یافته‌ای دانست که از سوی افراد جامعه به صورت آگاهانه، داوطلبانه و جمعی با در نظر داشتن هدف‌‌های معین و مشخص به منظور سهیم شدن در منابع قدرت انجام می‌گیرد. شهود چنین مشارکتی، وجود نهادهای مشارکتی چون انجمن‌ها، گروه‌ها، سازمان‌‌های محلی و غیر دولتی است .( ازکیا، غفاری ۲۹۳:۱۳۸۳).
دو مثال برای درک اهمیت و معنی سرمایه ی اجتماعی :
الف) فرض کنید گروهی از قاچاقچیان حرفه‎ای تصمیم گرفته‎اند برای انجام یک قاچاق بزرگ مثل وارد کردن خودرو یا گوشتهای آلوده با هم همکاری کنند اینها علاوه بر داشتن دانش و تجربه کافی برای انجام این کار تمامی تجهیزات و لوازم مورد نیاز را نیز فراهم کرده باشند. یعنی سرمایه انسانی و سرمایه فیزیکی فراهم است حال آیا با وجود این دو دسته شرایط قاچاق بزرگ انجام خواهد شد. جواب مسلماً منفی است تا زمانی که گروه قاچاقچیان در میان خودشان اعتماد متقابلی نداشته باشندو تازمانی که قواعد جدی و آهنینی برای همکاری برقرار نباشد و حق و یا سهم هر یک از افراد پیشاپیش مشخص نباشد اقدام مشترک برای قاچاق آغاز نخواهد شد.
این اعتماد متقابل میان دزدان و پایبندی به قواعد مورد توافق محیط همکاری یا سرمایه اجتماعی سازمان قاچاقچیان محسوب می‎شود پس وقتی برای موفقیت دسته‎جمعی در انجام امور غیرقانونی، قانونمندی و قانونمداری شرط است و برای کامیابی غیرمنطقی منطق لازم است و برای موفقیت غیر قابل اعتمادترین گروه ها اعتماد لازم است بی‎گمان جامعه صالحان نیز برای رشد و توسعه و دستیابی به اهداف بزرگ بیش‎ترین نیاز را به سرمایه اجتماعی دارد.
بی‎سرمایه اجتماعی هیچ اجتماعی به هیچ سرمایه‎ای نمی‎رسد. در سازمانها و بنگاهها و جوامع امروزی سرمایه اقتصادی از نظر درجه اهمیت پایین‎ترین مرتبه را دارد. در بازارهای امروزی میلیاردها دلار معامله صرفاً براساس اعتماد و توافق دوجانبه صورت می‎گیرد به خصوص در بازارهای بورس و بازار آتی‎ها که گاه محصولی که در چند ماه آینده تولید می‎شود از امروز مورد معامله قرار می‎گیرند.در بازار نفتی میلیون‌ها بشکه صرفاً بر اساس یک توافق ظاهری معامله می‌شود.
ب) مثال بارزتر سرمایه اجتماعی تیم فوتبال است که در آن زمین چمن و تجهیزات ورزشگاه سرمایه مادی و اقتصادی و بازیکنان و مربیان تکنیکی سرمایه انسانی و داوران بی‎طرف و قواعد تعریف شده و روشن بازی و رفتار اخلاقی بازیکنان در مجموع سرمایه اجتماعی بازی را شکل می‎دهند اگر چه این سه دسته سرمایه مکمل یکدیگرند اما ترتیب اهمیت آنها قابل شناسایی است. حال ببینیم اگر تک‎تک این سه سرمایه را حذف کنیم چه اتفاقی رخ خواهد داد. اگر عده‎ای فوتبالیست داشته باشیم و یک ورزشگاه اما هیچکدام از بازیکنان حاضر نباشند به قواعد بازی تن در دهند و یا هیچ کس را بعنوان داور قبول نداشته باشند هرگز بازی صورت نمی‎گیرد لذا در صورت فقدان سرمایه اجتماعی اصلاً بازی فوتبال صورت نمی‎گیرد اما اگر بازیکنان باتجربه و تکنیکی نباشند یعنی سرمایه انسانی موجود نباشد بازی صورت می‎گیرد اما بسیار بی‎رونق و ناپخته و بدون جذابیت بگونه‎ای که هیچ تماشاگری را جذب نمی‎کند پس در این حالت بازی آغاز می‎شود ولی در دستیابی به اهداف خود موفق نیست حال اگر بازیکنان تکنیکی، باتجربه حضور داشته باشند و داور بی‎طرف نیز قواعد تعریف شده را اعمال و نظارت نماید اما ورزشگاه وجود نداشته باشد می‎توان بازی جالب و جدی و پرحرارتی را در یک زمین ساده انجام داد.
۲-۹- اهمیت و مزایای سرمایه اجتماعی
مزایای متعدد و زیادی را می توان برای سرمایه اجتماعی برشمرد؛ مزیت اصلی و عمده سرمایه اجتماعی دراختیار گذاشتن اطلاعات زیادی با هزینه پایین و زمان اندک برای بازیگرانی است که نقش اصلی را درسرمایه اجتماعی ایفا می کنند. سرمایه اجتماعی علاوه بر در اختیار قرار دادن سرمایه زمینه های تحلیل و ارزیابی آن را نیز فراهم می نماید. بعنوان مثال، کلمن نشان داد که پیوندهای موجود در شبکه ، محور تئوری سرمایه اجتماعی، امکان ارزیابی اطلاعات مربوط به فرصتهای شغلی را به اعضای می دهد و آنها را در انتخاب شغل مورد نظر کمک می کند.
شبکه های میان سازمانی که حاصل کار سرمایه اجتماعی است مزایای مختلفی برای سازمان دارد که از جمله کسب مهارتها و دانش جدید از سوی اعضای شبکه های مزیتی است که می تواند در سازمان های چند بخش کاربرد داشته باشد. تحقیقات دیگری نشان داد که شرکت های چند ملیتی برای تبادل اطلاعات و تسریع در جریان ارتباطات می توانند از این تئوری استفاده برند.
کسب قدرت و نفوذ از مزایای دیگر سرمایه اجتماعی است. کلمن در نوشته های خود اشاره به واژه “کلوپ نمایندگان مجلس” دارد که در واقع منظور بحث “قدرت” است برخی نمایندگان قدرت بیشتری نسبت به نمایندگان دیگر دارند چرا که آنها تعهدات متفاوت با سایر نمایندگان برای خود ایجاد کرده اند و ا ز اعتبار تعهدات برای مشروعیت بخشیدن به رفتار خود استفاده می کنند. یک چنین قدرتی به بازیگر اصلی ( در سرمایه اجتماعی ) اجازه می دهد تا به اهداف خود دست یابد.
مزیت دیگر سرمایه اجتماعی ایجاد “یکپارچگی” در نیان اعضا است. هنجارها و باورهای محکم موجب ایجاد شبکه اجتماعی قوی می شود که در بر گیرنده آداب و رسوم و قوانین خاصی است و این هنجار جایگزینی کنترلهای رسمی می شود. در این رابطه اُچی (۱۹۸۰) چنین استدلال می کند که سازمان های قبیله ای با هنجارهای مشترک قوی از هزینه های اندک نظارت بهرمند بوده و تعهد بالایی را در اختیار دارند که در واقع همان سرمایه اجتماعی است (آلدر و ووکون، ۱۹۹۹ به نقل از الوانی، ۱۳۸۰،ص۶).
علاوه بر مزایایی فوق بکار گیری سرمایه اجتماعی در سطح سازمان دارای مزایایی مانند ایجاد سازمان کاری و تیمهای منعطف، ارائه ساز و کارهای برای بهبود مدیریت عملکرد گروهی، زمینه سازی برای توسعه سرمایه های غیر مادی در سازمان و افزایش تعهد اعضا و کارکنان سازمان نسبت به مصلحت عامه است (لیانا و برن، ۱۹۹۹ به نقل از الوانی، ۱۳۸۰،ص۶).
۲-۱۰- ابعاد سرمایه اجتماعی براساس مدل ناهاپیت و گوشال
ناهاپیت و گوشال با رویکردی سازمانی جنبه های مختلف سرمایه اجتماعی را در سه طبقه جای می دهند :
ساختاری، رابطه ای (مشتری) و شناختی
۲-۱۰-۱- بعد ساختاری
بعد ساختاری سرمایه اجتماعی اشاره به الگوی کلی تماسهای بین افراد دارد یعنی شما به چه کسانی و چگونه دسترسی دارید.. مهمترین جنبه های این عنصر عبارت است از روابط شبکه ای بین افراد ، پیکربندی شبکه ای، و سازمان مناسب.
۲-۱۰-۱-۱- روابط شبکه ای
پیشنهاد اصلی تئوری سرمایه اجتماعی این است که روابط شبکه ای امکان دسترسی به منابع (مثل دانش) را فراهم می سازند. روابط اجتماعی، ایجاد کننده کانالهای اطلاعاتی هستند که میزان زمان و سرمایه گذاری مورد نیاز برای گردآوری اطلاعات را کاهش می دهند .
۲-۱۰-۱-۲-پیکربندی روابط شبکه ای
پیکربندی کلی روابط شبکه ای یک جنبه مهم سرمایه اجتماعی را شکل می دهد که می تواند بر توسعه سرمایه فکری تاثیر بگذارد. برای مثال سه میژگی ساختار شبکه : تراکم، پیوند و سلسله مراتب همگی از طریق تاثیر بر میزان تماس یا قابلیت دسترسی اعضا شبکه باعث انعطاف پذیری و سهولت تبادل اطلاعات می شوند.برای مثال برت بحث می کند که شبکه پراکنده با تعداد تماسهای بسیار کم فراهم کننده مزایای اطلاعاتی بیشتری است. شبکه متراکم از این جهت که فراهم کننده اطلاعات متنوع کمتر با همان هزینه شبکه پراکنده است، شبکه ای ناکارا است. همچنین هانس پی برده است که پیوندهای ضعیف مانع انتقال دانش می شوند.
۲-۱۰-۱-۳- سازمان مناسب
سرمایه اجتماعی ایجاد شده از جمله روابط و پیوندها ، هنجارها و اعتماد در یک محیط خاص، اغلب می تواند از یک محیط اجتماعی به محیط اجتماعی دیگر انتقال داده شود و بدین ترتیب بر الگوی تبادل اجتماعی تاثیر گذارد.سازمان های اجتماعی مناسب می توانند یک شبکه بالقوه به افراد و منابع شان از جمله اطلاعات و دانش را فراهم کنند و از طریق ابعاد شناختی و رابطه ای سرمایه اجتماعی ممکن است انگیزش و قابلیت را برای تبادل تضمین کنند.
۲-۱۰-۲- بعد شناختی
این عنصر اشاره به منابعی دارد که فراهم کننده مظاهر، تعبیرها و تفسیرها و سیستم های معانی مشترک در میان گروه ها است.مهمترین جنبه های این بعد عبارتند از زبان و کدهای مشترک و حکایات مشترک
۲-۱۰-۲-۱-زبان و کدهای مشترک
به دلایل مختلفی زبان مشترک بر شرایط ترکیب و تبادل دانش تاثیر می گذارد. اول اینکه، زبان کارکرد مستقیم و مهمی در روابط اجتماعی دارد، چرا که ابزاری است که افراد از طریق آن با یکدیگر بحث می کنند ، اطلاعات را مبادله می کنند ، از یکدیگر سوال می پرسند و در جامعه امور تجاری انجام می دهند. دوم اینکه ، زبان بر ادراکات مان تاثیر می گذارد. کدها همچنین یک چارچوب مرجع برای مشاهده و تفسیرمان از محیط فراهم می کنند. سوم اینکه ، زبان مشترک قابلیت ترکیب اطلاعات را افزایش می دهد.
۲-۱۰-۲-۲- حکایات مشترک
اسطوره ها، داستان ها و استعاره ها ابزارهای قدرتمندی در اجتماعات برای ایجاد، تبادل و نگهداری مجموعه های معانی فراهم می کند. ظهور حکایت های مشترک در یک اجتماع باعث خلق و انتقال تفسیرهای جدیدی از رویدادها شده و ترکیب اشکال مختلف دانش ، که عموما به صورت پنهان هستند را تسهیل می کند.

۴-۱۳: میانگین مربعات کربوهیدراتهای کربن محلول در آب، پروتئین خام و خاکستر تحت تاثیر مکان،
نسبتهای کاشت و کود فسفری ۹۵
۴-۱۴: برهمکنش نسبتهای مختلف کشت و کودهای فسفری بر کربوهیدراتهای کربن محلول در آب ۹۷
۴-۱۵: برهمکنش نسبتهای مختلف کشت و کودهای فسفری بر میزان پروتئین خام ۱۰۱
فصل اول
مقدمه
۱- مقدمه
افزایش جمعیت جهان، تخریب منابع طبیعی و به دنبال آن نیاز مبرم به افزایش تولیدات غذایی، منجر به ایجاد فشار بر منابع طبیعی شده و پایداری سیستمهای کشاورزی را تهدید میکند (Liebman and Davis, 2000). بنابراین نیاز به طراحی و اجرای سیستمهای برخوردار از پایداری و عملکرد بالا یک ضرورت محسوب میشود (Agegnnehu et al., ۲۰۰۶). از این رو علاوه بر افزایش تولیدات کشاورزی از طریق افزایش سطح زیر کشت و عملکرد در واحد سطح، باید از عامل زمان و مکان در تولید محصولات زراعی، یعنی اجرای کشت مخلوط نیز استفاده گردد (Banik et al., ۲۰۰۶). نظام کشت مخلوط، با افزایش تعداد گونه در واحد سطح، به عنوان یک راه حل برای افزایش تولید در کشاورزی پیشرفته، پیشنهاد شده است (Brummer, 1998). در این راستا انتخاب گیاهانی که کمترین رقابت را در یک موضع رشد^[۱] با هم داشته باشند، گام عمدهای محسوب میشود. بهرهبرداری بیشتر از عوامل محیطی نیازمند تیپ ایدهآل گیاه زراعی است، که قادر باشد در کمترین زمان تمام موضع رشد ممکن را به طور کامل اشغال کند و از منابع و امکانات محیطی استفاده بیشتری ببرد (Banik et al., ۲۰۰۶).

یکی از دلایل اصلی برتری کشت مخلوط بر کشت خالص این است که در اغلب موارد تولید بیشتری از آن در مقایسه با کشت خالص، از همان مقدار زمین بدست میآید (Brummer, 1998). افزایش تولید در کشت مخلوط را میتوان به کاهش رشد علفهای هرز، کاهش خسارت آفات و بیماریها و استفاده بهینهتر از منابع نسبت داد (Liebman and Davis, 2000). در کشت مخلوط گرامینهها با لگومها، گرامینهها با برخورداری از ریشه های افشان، ساختمان خاک را اصلاح نموده و از این طریق از فرسایش آبی خاک جلوگیری میکنند (Lazanyi, 2000) و لگومها نیز با برخورداری از ریشه عمودی گرایش به نفوذ در اعماق خاک دارند. بنابراین وجود یک گراس همراه با یک لگوم، در حفاظت خاک نقش مهمی ایفا میکند.
ذرت (Zea mayse L.) به دلیل قدرت سازگاری بالا میتواند با گیاهان زیادی به صورت مخلوط کشت گردد (Yazdani et al., ۲۰۰۹)، به طوری که در مناطق گرمسیری آمریکای لاتین ۶٠ درصد کشت ذرت به صورت زراعت مخلوط انجام میشود (Francis and Decoteau, 1993). در چند دهه اخیر افزایش کاربرد کودهای شیمیایی نیتروژنی موجب شده است بقولات علوفهای نظیر خلر (Lathryrus sativas L.) که با تثبیت بیولوژیک نیتروژن به حاصلخیزی خاک کمک میکنند، فراموش شوند. در حالی که، این گیاه از پتانسیل بالای تولید علوفه، توان رشد در خاکهای غیر بارور و فرسایش یافته برخوردار است و بدلیل دوره رشد کوتاه، برای تولید علوفه و مدیریت واحد زراعی مناسب میباشد (Lazanyi, 2000).
در نیم قرن گذشته مصرف کودهای شیمیایی عملکرد بسیاری از محصولات زراعی را افزایش داده، ولی ثبات زیست محیطی ناشی از مصرف بیش از حد این کودها و عدم واکنش اغلب این محصولات به مصرف مقادیر بیشتر کودها، تولیدات مواد غذایی را در دهه های آینده با مشکل مواجه خواهد ساخت. توجه به کودهای زیستی به عنوان جایگزینی برای کودهای شیمیایی، به منظور افزایش حاصلخیزی خاک در کشاورزی پایدار به عنوان یک رویکرد جدید مطرح شده است (Alikhan et al., ۲۰۰۹). کودهای بیولوژیکی شامل انواع ریز موجودات آزادزی هستند که توانایی تبدیل عناصر غذایی اصلی را از فرم غیر قابل جذب به فرم قابل جذب طی فرایندهای بیولوژیکی دارند و منجر به توسعه سیستم ریشهای و جوانهزنی بهتر بذور میگردند (Arpana et al., ۲۰۰۲). آسیبهای زیست محیطی، تغییر ساختار شیمیایی، ‌فیزیکی و زیستی خاک و مشکلات بهداشتی سبب بازگشت به کودهای آلی با تغییراتی در قالب کشاورزی ارگانیک گردید. استفاده از کودهای زیستی را باید احیای فلور طبیعی خاک و مسیری برای رسیدن به کشاورزی پایدار دانست (Baqual and Das, 2006).
در استان کرمان بیشتر زمینهای زراعی به کاشت درختان باغی بویژه پسته اختصاص یافته است. بنابراین تامین علوفه برای دامداران مشکل میباشد و ارائه یک راهکار مناسب جهت استفاده از کودهای زیستی برای تولید علوفه با کمیت و کیفیت مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است. کشت گندمیان گرمسیری مانند ذرت، سورگوم و ارزن به عنوان کشت دوم و زراعت مخلوط یکی از راه های بهرهبرداری بهینه از نهادهای تولیدی و تحقق اهداف کشاورزی پایدار است که یکی از روش های همسو با طبیعت محسوب میشود. با توجه به مزایای متعددی که برای کشت مخلوط و کودهای زیستی بر شمرده شده است، انجام چنین تحقیقی در استان کرمان که از کم آبی رنج میبرد، حائز اهمیت میباشد. انگیزه اصلی از اجرای این آزمایش ارائه شیوهای نوینی در کشاورزی میباشد که بتواند علاوه بر استفاده مؤثر از عناصر غذایی موجود در خاک از طریق تاثیر کودهای زیستی باعث بالا بردن کیفیت علوفه برداشتی در کشت مخلوط نیز شود. از آنجا که تا به حال تحقیقی پیرامون تأثیر کودهای زیستی بر کمیت و کیفیت علوفه حاصل از کشت مخلوط ذرت و خلر در استان کرمان صورت نگرفته است، به نظر میرسد نتایج این تحقیق بتواند در کاهش اثرات منفی کود شیمیایی فسفر، برقراری تعادل اکولوژیکی خاک، افزایش عملکرد کمی و کیفی علوفه و نیز تحقق اهداف کشاورزی پایدار، مؤثر باشد. این آزمایش با هدف بررسی تأثیر کود زیستی (به عنوان جانشینی برای کود فسفر معدنی در راستای برنامه کشاورزی پایدار و کم نهاده) بر کمیت و کیفیت علوفه در کشت مخلوط ذرت و خلر نسبت به کشت خالص به اجرا درآمد.
فصل دوم
بررسی منابع
۲-۱- کشاورزی پایدار
پایداری از دیدگاه های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و اکولوژی معانی متفاوتی دارد. هاشمی دزفولی و همکاران (۱۳۷۹) کشاورزی پایدار را مدیریت صحیح منابع کشاورزی به طوری که علاوه بر رفع نیازهای در حال تغییر بشر، کیفیت محیط زیست و منابع طبیعی حفظ گردد، تعریف میکنند. کشاورزی پایدار در قالب کشاورزی ارگانیک نیز مطرح شده است، به طوری که علاوه بر کاهش مصرف سموم و کودهای شیمیایی در کشاورزی، استفاده از هورمونها و مواد شیمیایی در تغذیه دامها نیز به حداقل ممکن برسد (Zhang and Li, 2003).
افزایش جمعیت جهان و تخریب منابع طبیعی و به دنبال آن نیاز مبرم به افزایش تولیدات غذایی از مشکلات اساسی دنیای امروز به شمار میروند (Liebman and Davis, 2000). افزایش عملکرد گیاهان زراعی به منظور پاسخ به این تقاضای روز افزون منابع غذایی ضروری میباشد. این امر منجر به ایجاد فشار بر منابع طبیعی گردیده و پایداری سیستمهای کشاورزی را تهدید میکند. بنابراین، نیاز به طراحی و اجرای سیستمهای برخوردار از پایداری و عملکرد بالا به تدریج افزایش مییابد (Samarajeewa et al., ۲۰۰۶). در سالهای اخیر به علت مشکلاتی که در اثر کاربرد بیرویه مواد شیمیایی در کشاورزی و روش های رایج تولید مواد غذایی بروز کرده است، توجه بیشتری به کشاورزی پایدار معطوف شده و آنچه مسلم است، کشاورزی پایدار را نباید تنها به عنوان مجموعهای از روشها به حساب آورد. بلکه باید آن را نوعی بینش قلمداد نمود که در آن جنبه های مختلف اقتصادی، اجتماعی و حتی فلسفی نهفته است و ابعاد فرهنگی آن کمتر از جنبه های فنی و تکنیکی مربوطه نیست (Carruthers et al., ۲۰۰۰).
اگر چه کشاورزی هنوز مهمترین فعالیت انسان در روی کره زمین است، ولی هماهنگی کشاورزی با طبیعت به طور مصنوعی و با پیشرفت علوم جدید به هم خورده است و تخریب اراضی کشاورزی و منابع طبیعی در جهان و آلوده شدن آب و خاک در اثر فعالیت کشاورزی و صنعتی و رشد روز افزون جمعیت، آینده تاریکی را برای بشر خبر میدهد، بنابراین توجه به کشاورزی پایدار بسیار ضروری میباشد (Marschner and Rengel, 2003).
در گذشته چنانچه زمین تخریب میشد، انسان میتوانست به جای دیگری نقل مکان کند، ولی امروزه با افزایش جمعیت، این امر غیر ممکن شده است. بدین ترتیب کشاورزی پایدار اجتناب ناپذیر است (Stewart et al., ۲۰۰۳) و البته باید دارای خصوصیات تنوع کشت گیاهان زراعی به جای کشت مداوم یک یا چند گیاه زراعی یکساله، کنترل بیولوژیک آفات و دیگر روش های ابداعی برای کاهش مصرف آفت کشها، پیشگیری بیماریهای دامی به جای استفاده از ‌آنتی بیوتیکها و اصلاح ژنتیکی گیاهان زراعی برای مقاومت به آفات، بیماریها، خشکی و استفاده مؤثر از عناصر غذایی باشد (Marschner and Rengel, 2003).
لزوم به کارگیری سیستمهای کشاورزی پایدار خصوصاً در زمینهای زراعی قارههای آسیا، اروپا و آمریکای شمالی که مشکل توسعه زمینهای قابل کشت را دارند از اهمیت بیشتری برخوردار است. بنابراین کشت مخلوط میتواند تا حدودی راهگشا باشد (کوچکی و همکاران، ۱۳۷۶؛ کوچکی و همکاران، ۱۳۸۶).
هم اکنون چالش اصلی در کشاورزی پایدار این است که استفاده نهادههای خارج از اکوسیستم به حداقل کاهش یابد، در حالیکه منابع درون اکوسیستم، به نحو بهتر و راندمان بیشتری مورد استفاده قرار گیرد. برای دستیابی به هدف فوق، شناخت روش های مدیریت زراعی که باعث بهبود و یا حفظ تولید در گذر زمان گردد و کمترین خسارت به محیط زیست وارد آید، ضروری به نظر می رسد. از جمله این مدیریتهای زراعی میتوان به گیاهان پوششی، مدیریت تلفیقی آفات و بیماریها، تناوب زراعی، جنگل - زراعی و کشت مخلوط اشاره کرد (Altieri, ۱۹۹۵).
در مجموع کشت مخلوط یکی از راه های رسیدن به کشاورزی پایدار است. عملکرد بیشتر بدون افزایش نهادههای کشاورزی، کنترل طبیعی علفهای هرز، ایجاد میکروکلیمای مناسب و کاهش خطر آفات و بیماریها از جمله مزایایی هستند که پایداری کشت مخلوط را تایید میکنند (Maingi et al., ۲۰۰۱).
۲-۲- کشت مخلوط^[۲]
طراحی و در مرحله بعد، مدیریت یک بوم نظام در کشاورزی پایدار مستلزم ایجاد تغییراتی در نظامهای رایج کشاورزی است. این تغییرات شامل افزایش کارایی مصرف نهادهها، جایگزینی نهادههای تجدید ناپذیر و زیان بار با نهادهها و عملیات بوم سازگار و در نهایت طراحی مجدد نظامهای کشاورزی بر اساس اصل بوم شناختی میباشد. کشت مخلوط یکی از مؤلفه های کشاورزی پایدار محسوب میگردد، که بخشی از برنامه تناوب زراعی در طراحی کشت بومهای پایدار است، ضمن افزایش تنوع بوم شناختی و اقتصادی، باعث افزایش عملکرد در واحد سطح، افزایش ثبات نظام و تغذیه مطلوبتر انسان و دام میشود (Zhang and Li, 2003).
کشت مخلوط عبارتست از کشت دو یا چند گیاه در یک مکان و یک زمان که اهدافی نظیر ایجاد تعادل اکولوژیک و افزایش عملکرد را دنبال میکند (Carruthers et al., ۲۰۰۰). زراعت مخلوط از دیر باز در اکثر نقاط جهان مرسوم بوده و اکنون نیز به عنوان یک رویه زراعی رایج در
کشورهای مناطق حاره به اجرا در میآید (مظاهری، ۱۳۷۳). زراعت مخلوط قادر است که بعضی از مشکلات ناشی از عدم بکارگیری تناوب زراعی مطلوب را از طریق جلوگیری از توسعه و کاهش تعداد علفهای هرز (Banik et al., ۲۰۰۶) کاهش آفات و بیماریها، بهرهگیری بهتر از لایه های مختلف خاک، بهبود ساختمان خاک و امکان تولید علوفه طی مدت زمان بیشتری از سال رفع نماید و با بهرهگیری بهتر از عوامل محیطی به عملکرد بالاتر منجر گردد (Soufizadeh et al., ۲۰۰۶).
کشت مخلوط در مناطق گرمسیری جهان به طور گستردهای متداول میباشد و استفاده از این سیستم در مناطق معتدل نیز به سرعت در حال گسترش است. همچنین کشت مخلوط یکی از راههایی است که برای بهبود تولید در مراتع اعمال میشود. از طرفی در طبیعت معمولا گونه ها به تنهایی مشاهده نشده و همواره عرصه زیست بومهای طبیعی را مخلوطی از گونه های مختلف که دارای روابط خاصی میباشند، تشکیل میدهند. از این رو به منظور اصلاح و توسعه مراتع، لازم است از طبیعت الگوبرداری و از کشت مخلوط دو یا چند گونه استفاده کرد (Khoze Mary, 2000).
۲-۲-۲ - مزایای کشت مخلوط
در بسیاری از نقاط جهان، کشت مخلوط به عنوان یک عامل متداول از مدیریت اگرواکوسیستم، بکار میرود که مزایای متعددی نسبت به کشت خالص دارا میباشد (Banik et al., ۲۰۰۶). برخی از مزایای کشت مخلوط عبارتند از:
۲-۲-۲-۱ - افزایش عملکرد
برای کشاورزانی که منابع محدودی در اختیار دارند، ثبات عملکرد و درآمد سیستمهای زراعی در مقایسه با به حداکثر رساندن عملکرد و درآمد، از اهمیت بیشتری برخوردار میباشد. وقتی چند گیاه با هم کشت میشوند، شکست تولید در یک محصول، به وسیله گیاه دیگر میتواند جبران گردد و بدین طریق ریسک تولید کاهش مییابد (Ghanbari Bonjar, 2000). یکی از دلایل اصلی که کشاورزان در سرتاسر جهان، کشت مخلوط را بر کشت خالص ترجیح میدهند این است که در اغلب موارد تولید بیشتری از کشت مخلوط در مقایسه با کشت خالص از همان مقدار زمین بدست میآید (Khoze Mary, 2000). کشت مخلوط به عنوان یک روش اقتصادی جهت تولید بالاتر با سطوح نهادههای خارجی کمتر مطرح شده است. افزایش تولید در کشت مخلوط را میتوان به کاهش رشد علفهای هرز (Soufizadeh et al., ۲۰۰۶)، کاهش خسارت آفات و بیماریها (Mahmood, 2001)، سرعت رشد بهتر و استفاده بهتر از منابع در دسترس به دلیل تفاوت گونه های مختلف (Arslan et al., ۲۰۰۶) نسبت داد. در کشت مخلوط به دلیل اینکه دو گیاه تفاوتهای مورفولوژیک (از لحاظ جذب مواد غذایی و بهرهبرداری از محیط رشد) دارند، از منابع به نحو بهتری استفاده میکنند (Banik et al., ۲۰۰۶).
۲-۲-۲-۲ -کاهش خسارت ناشی از آفات و بیماریها
قابلیت کشت مخلوط در کاهش خسارت آفات و بیماریها یکی از جنبه های مهم این سیستم کشت میباشد. متخصصان محیط زیست، کشت مخلوط را یکی از راه های کنترل آفات میدانند. مخلوط سویا و سورگوم خسارت آفت شته را در هر دو گیاه کاهش داده است. در نیجریه کشت مخلوط سورگوم پایلند و کنجد خسارت ناشی از آفت Antigostia sp را نسبت به تک کشتی آنها کاهش داد. در آرژانتین نیز در کشت مخلوط پنبه و ذرت میزان آفات پنبه ۸۰ درصد کاهش یافت و محصول این گیاه افزایش یافت (مظاهری، ۱۳۷۳). کشت مخلوط همچنین باعث افزایش حشرات مفید میگردد. در کشت مخلوط تنوع گیاهی باعث افزایش شکارچیهای طبیعی میگردد و به این ترتیب جمعیت آفات کاهش مییابد (Mahmood, 2001). کشت مخلوط یونجه و علف باغ با ذرت باعث افزایش چشمگیر فعالیت شکارچیها و شکار شدن لاروها نسبت به تک کشتی ذرت گردید.(Zongo et al., ۱۹۹۳)
۲-۲-۲-۳- حفاظت خاک
پوشش گیاهی یکی از مهمترین عوامل کنترل کننده فرسایش خاک است. کشت مخلوط با افزایش پوشش زمین، بهبود خواص فیزیکی خاک و کاهش رواناب سطحی، باعث کاهش فرسایش خاک میگردد. در کشت مخلوط گرامینهها با لگومها، گرامینهها با برخورداری از ریشه های افشان، ساختار خاک را مطلوبتر میسازند و از این طریق با فرسایش آبی مبارزه میکنند (کنشلو و مظاهری، ۱۳۷۶). لگومها نیز با برخورداری از ریشه عمودی گرایش به نفوذ در اعماق خاک دارند بنابراین وجود یک گراس همراه با یک لگوم، در حفاظت خاک نقش مهمی را ایفا میکند (Krnenzos and Matches, 1991).
۲-۲-۲-۴- کنترل علفهای هرز
هر چند ممکن است این مطلب صحیح نباشد که زراعت مخلوط همواره از نظر کنترل علفهای هرز از زراعت تک کشتی برتر است، اما به نظر میرسد که کنترل علفهای هرز در زراعت مخلوط حداقل برتر از یکی از اجزا کشت مخلوط باشد (Zhang, 2003).
گیاهان زراعی که رشد اولیه نسبتاً کندی دارند، اگر به صورت تک کشتی کشت شوند، آلودگی نسبتا زیادی از علفهای هرز در مزرعه ایجاد میشود. اگر چنین گیاهانی با گیاهان دیگری که رشد اولیه آنها سریع است، به صورت مخلوط کشت گردند، از رشد و نمو علفهای هرز جلوگیری میشود (Soufizadeh et al., ۲۰۰۶).
در سیستمهای تک کشتی بندرت تمام رطوبت، عناصر غذایی و نور که برای رشد گیاه در دسترس هستند، مورد استفاده قرار میگیرند که در نتیجه آشیانهای اکولوژیک رها شده مورد هجوم علفهای هرز واقع میشوند (Soufizadeh et al., ۲۰۰۶). چنانچه گیاهان مورد استفاده در مخلوط در مصرف منابع مکمل هم باشند، در این صورت کشت مخلوط با استفاده بیشتر از منابع و پر کردن آشیانهای اکولوژیک خالی باعث کنترل بهتر و مؤثرتر علفهای هرز نسبت به زراعتهای تک کشتی میگردد. همچنین در اکوسیستمهای کشاورزی، آللوپاتی میتواند نقش مهمی در طراحی سیستمهای کشت مخلوط ایفا نماید. به عنوان مثال هنگامی که کدو به یک اکوسیستم کشاورزی مخلوط مثل ذرت و لوبیا اضافه شود، نقش مهمی در کنترل علفهای هرز ایفا میکند (Liebman and Davis, 2000). کشت مخلوط مصرف سموم علفکش را به حداقل ممکن میرساند. زیر این روش قادر است که علفهرز را به خوبی کنترل نماید (Banik et al., ۲۰۰۶).
۲-۲-۲-۵- بهبود حاصلخیزی و افزایش نیتروژن خاک
گزارشات مختلفی مبنی بر افزایش نیتروژن در گیاهان غیر لگوم به دلیل کشت مخلوط این گیاهان با لگومینوز، گزارش شده است (Mohammad et al., ۲۰۰۶; Khoze Mary, 2000). استفاده از لگومهای تثبیت کننده نیتروژن، در کشت مخلوط، باعث میشود که بسیاری از مواد جذب شده توسط گیاهان به وسیله این گیاهان به زمین برگشت پیدا کرده و باعث حاصلخیزی خاک شوند (Jafari et al., ۲۰۰۳).
۲-۲-۳- معایب کشت مخلوط
۲-۲-۳-۱ -تفاوت نیازهای غذایی
متفاوت بودن نیازهای غذایی گیاهان کشت شده در سیستمهای کشت مخلوط، در بعضی موارد مشکلاتی از نظر محاسبه و تامین متناسب کودهای شیمیایی بوجود میآورد. همچنین کاربرد علفکش و سموم شیمیایی ممکن است باعث کاهش عملکرد در این نوع سیستم زراعت گردد. با وجود این نتایج تحقیقات در سالهای اخیر نشان داده است، در مخلوطهایی که گیاهان مکمل یکدیگر بودند، در شرایط تغذیه ای یکسان، میزان عملکرد آنها افزایش مییابد (Samarajeewa et al., ۲۰۰۶).
۲-۲-۳-۲ -تفاوت عملیات زراعی
در سیستم کشت مخلوط به دلیل خصوصیات اکولوژیک و مرفولوژیک و اقلیمی متفاوت دو گیاه، عملیات مدیریتی نیاز به دقت بیشتری دارد و گاهی گیاهان روی همدیگر برهمکنش دارند. با توجه به این اثرات باید مدیریتی اعمال کرد که بتوان از این روابط در جهت مثبت بهرهبرداری نمود (Reddy et al., ۱۹۹۴).
۲-۲-۳-۳- محدودیت استفاده از ماشینآلات کشاورزی
کشاورزی مکانیزه باعث تسهیل و تسریع عملیات آماده سازی زمین و کشت شده است. در زراعتهای تک محصولی عملیات به طور یکنواخت در سطح مزرعه صورت میگیرد، اما وقتی دو یا چند محصول در یک زمان و در یک قطعه زمین کشت شوند، عملیات مکانیزه با مشکل مواجه میشود. از آنجا که اکثر ماشینآلات کشاورزی جهت عملیات کاشت، داشت و برداشت گیاه ویژهای طراحی و ساخته شدهاند، بنابراین کاربرد کمتری در کشت مخلوط دارند. پس یکی از عمده ترین مشکلات کشت مخلوط استفاده از ماشینآلات کشاورزی موجود می باشد. البته این مسئله درکشت مخلوط درهم بیشتر مشکل ساز است (مظاهری، ۱۳۷۳). اگر کشت مخلوط به صورت ردیفی یا علوفه باشد، عمدتاً مشکل خاصی ایجاد نمی شود و کاشت و برداشت مکانیزه کشت مخلوط نیز تا حدی امکان پذیر میگردد (Reddy et al., ۱۹۹۴).
۲-۲-۳-۴- ایجاد رقابت بین گونهای
در جمعیتهای گیاهی که متعلق به یک گونه هستند، رقابت درون گونهای بین آنها ایجاد میشود. تحت این شرایط بین گیاهان متعلق به یک گونه، بر سر عواملی مثل نور، آب و عناصر غذایی رقابت صورت میگیرد و به دلیل تشابه نیازهای زراعی و اکولوژیک این گیاهان، رقابت معمولاً شدیدتر میباشد. به بیان دیگر برتری بیولوژیک زراعت مخلوط به کشت خالص وقتی است که رقابت بین گونهای برای منابع رشد نسبت به رقابت درون گونهای کمتر باشد (Oswald et al., ۲۰۰۲). در بعضی موارد اگر گیاهان مورد استفاده در کشت مخلوط بر اساس اصول صحیحی انتخاب نشود، رقابت بین گونهای باعث کاهش عملکرد میگردد. بدیهی است که گیاهان ترکیب شونده را نمیتوان به طور تصادفی انتخاب نمود و چنانچه روش مخلوط به درستی انجام گیرد، میزان رقابت کاهش یافته و در نتیجه عملکرد افزایش مییابد (Hiebsch et al., ۱۹۹۵).
۲-۲-۴ - ارزیابی کشت مخلوط
ارزیابی کشت مخلوط از طریق مقایسه آن با کشت خالص هر یک از اجزاء کشت مخلوط صورت میگیرد. این مقایسه میتواند به دو صورت کوتاه مدت و بلند مدت باشد. در مقایسه کوتاه مدت کشت مخلوط و خالص در طول یک سال با هم مقایسه میشوند و در بلند مدت، مقایسه برای چند سال صورت میگیرد (Ghanbari Bonjar, 2000).
هنگامی که دو یا چند گیاه در کشت مخلوط از نظر زارع دارای یک ارزش کمی و کیفی باشند، در این حالت کشت مخلوط زمانی سودمند خواهد بود که عملکرد آن بیشتر از عملکرد گیاه پر محصول در کشت خالص باشد. هنگامی که یکی از اجزاء کشت مخلوط عملکردی همانند کشت خالص تولید میکند (محصول اصلی) و از محصول دوم نیز مقداری عملکرد اضافی به دست میآید. در این شرایط مزیت عملکرد مخلوط به سادگی قابل ارزیابی است، زیرا این مزیت معادل عملکرد محصول دوم خواهد بود (Mahmood, 2001). وقتی زارع به دلایلی مانند بیمه شدن در برابر نابودی گیاه زراعی و کسب سود اقتصادی، نیاز به کشت دو یا چند محصول دارد، در این صورت اگر عملکرد کشت مخلوط از کشتهای خالص بیشتر باشد، دارای مزیت خواهد بود و این وضعیت معمولترین حالتی است که اتفاق میافتد (Reddy et al., ۱۹۹۴).

الکل ۱۰۰ درصدІ

۱دقیقه

الکل۱۰۰درصدІІ

۱دقیقه

شفاف سازی

گزیلولІ

۵دقیقه

گزیلولІІ

۵ دقیقه

جدول ۲-۱ مراحل رنگ آمیزی هماتوکسیلین ایوزین
۲-۶-بررسی آپوپتوز و بقا سلولی
جهت ارزیابی مرگ سلولی از تکنیک فلوسایتومتری و رنگ فلورسنت ^[۴۱]PI با قابلیت اتصال به DNA تخریب شده و جهت ارزیابی آپوپتوز سلولی از کیت AnnexinV FITC/ PI ^[۴۲] استفاده شد (۳۳).
۲-۶-۱-هضم مکانیکی و آنزیمی بافت بیضه
۲-۶-۱-۱-هضم مکانیکی
جهت هضم مکانیکی بافت بیضه، ابتدا قطعات بیضه توسط سرنگ انسولین تکه تکه شدند و سپس به مدت ۵ دقیقه سانتریفوژ (۱۵ RPM) شدند. نهایتا رسوبات حاصل به محیط هضم آنزیمی منتقل شد.
۲-۶-۱-۲-هضم آنزیمی
الف: تهیه ی محیط هضم آنزیمی
جهت تهیه محلول هضم آنزیمی، یک میلی گرم کلاژنازIV^[43] و یک میکروگرم DNase1^[44] در یک سی سی محلول DMEM حل شد.
ب: هضم آنزیمی
قطعات بافتی حاصل از هضم مکانیکی، در محیط هضم آنزیمی قرار داده شدند و به مدت ۲۰ دقیقه در انکوباتور قرار گرفتند. جهت تسهیل هضم آنزیمی، محلول هر ۵ دقیقه یکبار پیپتاژ شد (۳۳).
۲-۶-۱-۳-خنثی سازی اثر آنزیم و بررسی بقا با بهره گرفتن از رنگ PI
پس از اتمام زمان انکوباسیون، محلول حاصل از فیلتر دارای منافذ۴۰ میکرومتری^[۴۵] عبور داده شد و با اضافه کردن محیط DMEM حاوی ۲۰% سرم FBS اثر آنزیم ها خنثی گردید. سپس محلول حاصل با دور ۲۰ RPM و به مدت ۵ دقیقه سانتریفوژ شد. به ازای هر یک میلیون سلول یک میکرولیتر رنگ PI (که با غلظت۲ میلی گرم در یک میلی لیتر PBS تهیه شده بود) به محلول اضافه شد و به مدت ۳-۲ دقیقه در دمای اتاق قرار گرفت. در پایان ارزیابی بقای سلولی با بهره گرفتن از روش فلوسایتومتری انجام شد.
۲-۶-۲-ارزیابی بقای سلولی به روش فلوسایتومتری
در این روش ابتدا سلولهایی که رنگ نگرفته بودند توسط دستگاه فلوسایتومتری شمارش شد و نمودار نقطه ای براساس ^[۴۶]SSC در محور عمودی و FSC^[47] در محور افقی رسم گردید، تا مختصات سلول ها و وضعیت آنها مشخص گردد. سپس نمودار دوم براساس FSC در محور افقی و FL₃^[48] در محور عمودی رسم شد و محل جمعیت سلولهای زنده در این نمودار مشخص گردید. سپس سلولهای رنگ شده توسط دستگاه شمارش شدند و با تعیین محدوده ی سلولهای زنده در نمودار دوم، درصد بقا در نمودار سوم محاسبه شد و توسط نمودار ۴، درصد سلولهای زنده از لحاظ آماری مشخص گردید (شکل ۲-۱).
شکل۲-۱-ارزیابی بقای سلولی با روش فلوسایتومتری
۲-۶-۳-بررسی آپوپتوز سلولی
وجود فسفاتیدیل سرین^[۴۹] در سطح سلول از نشانه های وقوع آپوپتوز است. از آنجاییکه Annexin در حضور یون کلسیم تمایل زیادی به اتصال به فسفاتیدیل سرین دارد، بنابراین از آن در تشخیص آپوپتوز سلولی استفاده می شود (۳۳). برای بررسی آپوپتوز سه حجم ۱۰^۵×۵-۱ سلول مورد نیاز است.

دو حجم از این سلولها با بهره گرفتن از بافر کلسیم^[۵۰] ۱x شستشو داده شد و ۱۰۰ میکرولیتر بافر کلسیم ۱xو ۵ میکرولیتر AnnexinV FITC به سلول های هر حجم اضافه گردید و به مدت ۱۵ دقیقه انکوباسیون بر روی یخ و در شرایط تاریکی انجام گرفت.
پس از اتمام زمان انکوباسیون، سوسپانسیون سلولی با اضافه کردن PBS و سانتریفوژ (۱۵ RPM به مدت ۵ دقیقه) شستشو داده شد و در نهایت ۱۰۰ میکرولیتر PBS و ۳ میکرولیتر رنگ PI به رسوب سلولی اضافه شد.
مطابق با ارزیابی بقای سلولی، در این تست نیز ابتدا نمونه ی سلولی بدون رنگ توسط دستگاه شمارش شد و نمودار FSC vs SSC و ^[۵۱] FL₁^[52] vs FL₂ رسم شد تا جمعیت سلولی در محل صحیح قرار گیرد، سپس نمونه ی حاوی AnnexinV FITC برای اصلاح هم پوشانی رنگ های فلورسنت توسط دستگاه شمارش شد و در انتها نمونه ی حاوی هر دو رنگ در دستگاه شمارش شدند. آنچه به دست آمد جمعیت های مختلف سلولی بودند که در موقعیت های خاص خود قرار داشتند.
CA
B
A
D
شکل۲- ارزیابی وقوع آپوپتوز
A: جمعیت سلول های زنده
B: جمعیت سلولی که دچار آپوپتوز اولیه شده اند
C: جمعیت سلولی که دچار نکروز شده اند
D: جمعیت سلولی که دچار آپوپتوز ثانویه هستند

اگر قانون بطور اتفاقی پیش بینی شود تعداد تکرار کلاس i میان رکورد­هاست و مقدار مورد انتظار کلاس i است.
Cn2 از روشlikedhooh_ratio و RIPPER از FOIL برای خاتمه الگوریتم استفاده می­ کند[۴].

روش غیر مستقیم: استخراج قوانین از روش های دسته بندی مانند درخت تصمیم
در مقایسه با درخت تصمیم بزرگ قوانین برای انسان راحت­تر قابل فهم است برای ساختن قوانین از درخت تصمیم ما هر مسیر از ریشه تا برگ را پیمایش می­کنیم. معیار جدا کننده نودها برای رسیدن تا برگ AND است و برگ نتیجه نگه می­دارد که قبلش برگThen می ­آید. در اینجا شرط انحصار متقابل برقرار است و هیچ دو قانونی یک رکورد را ارضا نمی­کند[۴].

شکل ۲-۵: شبکه کد الگوریتم توالی پوشش [۴]

۲-۲-۵ مدل ­کاهل

در یک نگاه کلی می­توان دسته­بندی را به دو گروه مشتاق و کاهل تقسیم کرد در نوع مشتاق، مدلی از داده ­ها در مرحله آموزش ساخته می­شوند. درخت تصمیم نمونه ­ای از این مدل است. در مدل­ کاهل نمونه­های آموزشی دریافت و ذخیره شده و تنها هنگام دسته­بندی از آن استفاده می­ شود. در واقع مدلی از داد­ه­ها ساخته نمی­ شود و یادگیری تا زمان دسته بندی به تعویق می­افتد. به این نوع دسته بندی، یادگیری مبتنی بر نمونه می­گوییم.
تفاوت بین این دو مدل در این است که نوع مشتاق زمان زیادی صرف ساخت مدل کرده و در زمان دسته بندی سریع عمل می­ کند و نوع کاهل زمان بیشتری صرف دسته بندی می­ کند[۴].
در ادامه به بررسی الگوریتم­های مدل ­کاهل می­پردازیم.

۲-۲-۵-۱ روش نزدیک­ترین همسایگی

این الگوریتم از سه گام زیر تشکیل شده است:
محاسبه فاصله نمونه ورودی با تمام نمونه­های آموزشی
مرتب کردن نمونه­های آموزشی بر اساس فاصله و انتخاب k همسایه نزدیکتر
استفاده از دسته­ای که اکثریت را در همسایه­های نزدیک، به عنوان تخمینی برای دسته نمونه ورودی دارد.
در گام اول روش نزدیکترین همسایگی، باید فاصله نمونه ورودی با تمام نمونه آموزشی محاسبه شود. برای انجام این کار باید فاصله بین دو نمونه تعریف شد که با فرض اینکه نمونه x دارایi ویژگی است بصورت زیر تعریف می­ شود.

K همسایه نزدیکتر انتخاب شده و دسته­ای که دارای اکثریت است داده جدید آموزشی به آن تعلق می­گیرد.‎[۴]

۲-۲-۵-۲ الگوریتم­هایی برای اطمینان از عدم وجود داده مغشوش

در الگوریتم که قبلا گفتیم اگر مقدار k بسیار بزرگ باشد داده مغشوش تاثیر زیادی بر نتیجه ندارد. اما پیدا کردن k مناسب خود چالش بزرگی است در زیر به معرفی الگوریتم­هایی می­پردازیم که مبتنی بر این فرض هستند که نمونه­هایی را که کارایی خوبی برای دسته­بندی دارند در مجموعه آموزشی نگه می­دارند[۴].

• • الگوریتم IB3 :

این الگوریتم در واقع یک پیش پردازش روی داده ­های آموزشی است که در واقع اگر T مجموعه آموزشی باشد در واقع زیر مجموعه ای از آن s را نگه می­داریم
در شکل ۲- ۶ شبکه کد الگوریتم IB3 آمده است.

شکل ۲-۶: شبکه کد الگوریتم [۴] IB₃
افزودن و حذف عناصر S با توجه به نرخ موفقیت نمونه و نرخ موفقیت پیش فرض آن صورت می­گیرد.
نرخ موفقیت نمونه بصورت زیر تعریف می­ شود