نسبت درصد سود تقسیمی:
نسبت درصد سود تقسیمی عبارت است از نسبت سود نقدی تقسیمی هر سهم به سود اعلام شده هر سهم شرکت^[۱۷۵]، این نسبت نشان می­دهد که چه نسبت از سود هر سهم بین سرمایه گذاران تقسیم شده است
ب: متغیر وابسته :
اقلام تعهدی اختیاری(DA): شامل اقلام تعهدی هستند که طی یک فرایند غیرعادی ناشی از تحریفات و دستکاری های مدیریت به منظور مدیریت سود ایجاد می­شوند(رُونِن و یاری ۲۰۰۸: ۳۸۱) که به عنوان معیار کیفیت اقلام تعهدی در نظر گرفته می­شوند.
ج:‌متغیر های کنترلی :
متغیرهای کنترل این تحقیق شامل اندازه شرکت، اهرم مالی، عمر شرکت و نوع گزارش حسابرسان مستقل می باشد.
نحوه اندازه گیری متغیرها:
اندازه گیری متغیرهای وابسته، مستقل و کنترل مبنتی بر فرمول­ها و اطلاعاتی است که از صورتهای مالی شرکتها از طریق نرم افزار اکسل و نرم افزار SPSS انجام گرفته شده است.
۱ . متغیرهای مستقل :
۲ . متغیر های کنترل:
اندازه شرکت(SIZE_it): اندازه شرکت به وسیله شاخص های مختلفی مشخص می شود از جمله این شاخص ها می توان به ارزش دارایی ها، میزان فروش، ارزش بازار سهام و.. اشاره کرد(نژاد ۱۳۸۳: ۱۲۴)که در این تحقیق اندازه شرکت برحسب لگاریتم طبیعی مجموع حجم درآمدهای عملیاتی شرکت تعریف می شود.
اهرم مالی^[۱۷۶]: بر حسب نسبت مجموع بدهی­ها به مجموع دارایی­ ها تعریف می­ شود.
.
عمر شرکت^[۱۷۷]: بر حسب لگاریتم طبیعی از زمان تاسیس شرکت تا کنون تعریف می­ شود.
نوع گزارش حسابرسان مستقل^[۱۷۸]: به طور کلی نوع گزارش(اظهار نظر) حسابرس مستقل نسبت به صورتهای مالی شامل چهار نوع گزارش؛گزارش مطلوب(مقبول)^[۱۷۹]، گزارش مشروط^[۱۸۰]، گزارش عدم اظهار نظر^[۱۸۱] وگزارش مردود^[۱۸۲] می­باشد، حسب این مورد این متغیر را به صورت قیاسی^[۱۸۳] تعریف نموده­ایم که در آن برای گزارش نوع مطلوب عدد یک، گزارش مشروط عدد دو، گزارش عدم اظهار نظر عدد سه وگزارش مردود عدد چهار درنظر گرفته شده است.

۳-۹. سوألات تحقیق
سوألات مطرح شده در این تحقیق مشتمل به سه سوأل زیر است؛
- آیا ارزش بازار شرکت‌ها(مبتنی بر نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام) تاثیر معنی‌داری بر کیفیت اقلام تعهدی اختیاری دارد؟
- آیا میزان عملکرد یا سودآوری شرکت‌ها(مبتنی بر نسبت بازدهی ارزش ویژه)تاثیر معنی‌داری بر کیفیت اقلام تعهدی اختیاری دارد؟
-آیا سیاست تقسیم(توزیع) سود شرکت‌ها(مبتنی بر نسبت سود تقسیمی) تاثیر معنی‌داری بر کیفیت اقلام تعهدی اختیاری دارد؟
۳-۱۰. فرضیه های تحقیق
با توجه به سوألاتی که بیان شد، فرضیه ­های طرح شده در این تحقیق مبتنی بر بررسی رابطه معیارهای نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام، نسبت بازدهی ارزش ویژه و نسبت سود تقسیمی با کیفیت اقلام تعهدی اختیاری است که این معیارهای مالی به ترتیب بعنوان معیاری از سنجش ارزش بازار شرکت، سودآوری شرکت و سیاست تقسیم(توزیع) سود شرکت­ها محسوب می­شوند.
. فرضیه اول:
- ارزش بازار شرکت‌ها(مبتنی بر نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام) رابطه معنی‌داری برکیفیت اقلام تعهدی اختیاری دارد.
فرضیه دوم:
- میزان عملکرد یا سودآوری شرکت‌ها(مبتنی بر نسبت بازدهی ارزش ویژه) تاثیر معنی‌داری بر کیفیت اقلام تعهدی اختیاری دارد.
فرضیه سوم:
- سیاست تقسیم سود شرکت‌ها(مبتنی بر نسبت سود تقسیمی) تاثیر معنی‌داری برکیفیت اقلام تعهدی اختیاری دارد.
۳-۱۱. ابزار گردآوری داده ­ها
در این پژوهش برای جمع آوری مبانی نظری پژوهش و پیشینه ادبیات تحقیق از روش کتابخانه­ای استفاده شده است. همچنین جهت جمع آوری داده ­های پژوهش مبتنی بر ارقام و اطلاعات واقعی بازار سهام و صورتهای مالی شرکتها از اطلاعات موجود در سایت بورس اوراق بهادار تهران و نرم افزار ره­آوردنوین استفاده شده است.
۳-۱۲. روش آزمودن فرضیه های تحقیق
دراین تحقیق آزمون فرضیه ها مشتمل بر چند مرحله است که؛ ابتدا لازم است نحوه محاسبه اقلام تعهدی اختیاری به عنوان متغیر وابسته که معیار کفیت اقلام تعهدی محسوب می شود تشریح شود که محاسبه این متغیر خود مبتنی به مراحل زیر است؛
الف. محاسبه اقلام تعهدی کل؛
Total Accruals=Net Income- Cash Flow from Operations
مجموع اقلام تعهدی= سود خالص-جریان های نقدی عملیاتی
فرمول فوق مطابق با استانداردهای بین المللی است که در آن صورت جریان وجوه در در سه طبقه تهیه می شود و با تاکید به اینکه در ایران صورت جریان وجوه نقد در ۵ طبقه تهیه می شود،این موضوع موجب ایجاد تفاوتهایی در رابطه با اقلام ورودی و خروجی در بین طبقات نسبت به نوع سه طبقه ای مرسوم در استانداردهای بین المللی می شود، لذا میزان اقلام تعهدی با توجه به این تفاوتها (در ایران) از طریق فرمول زیر محاسبه می­ شود(خلیفه سلطانی و همکاران ۱۳۸۹: ۶۶)؛
مجموع اقلام تعهدی= سود قبل از اقلام غیر مترقبه و عملیات مستمر( جریان­های نقدی عملیاتی طبق صورت جریان وجوه نقد+سود سهام پرداخت شده+جریان­های نقدی مرتبط با بازده سرمایه­گذاریها و سود پرداختنی بابت تامین مالی_جریان­های نقدی مرتبط به مالیات).
ب. تفکیک اقلام تعهدی کل:
Total Accruals (TA) =Non-Discretionary Accruals (NDA) +Discretionary Accruals (DA)
TA=NDA+DA
مجموع اقلام تعهدی: اقلام تعهدی غیر اختیاری+ اقلام تعهدی اختیاری
در رابطه فوق، بخش غیر اختیاری اقلام تعهدی از طریق مدل رگرسیونی خطی پیرسون زیر(مدل کشف مدیریت سود ، جونز تعدیل شده ۱۹۹۵"(دیچاو و اِسلُون ۱۹۹۵)( برآورد می شود؛
:REVدرآمد سال منهای درآمد سال-۱ هم مقیاس شده توسط کل دارایی ها در سال-۱
REC تغییر در حسابهای دریافتنی از پایان دوره قبل تا و دوره جاری.
:PPEناخالص میزان اموال، ماشین آلات و تجهیزات در سال در سال-۱ هم مقیاس شده توسط کل دارایی ها در سال-۱
: A_-1جمع کل دارایی های در سال -۱
_۱، _۲ و _۳ پارامترهای خاص شرکت هستند.
برآورد پارامترهای _۱، _۲ و _۳ از طریق برآورد رگرسیونی مدل زیر در دوره برآورد بدست می آید؛
پس از محاسبه اقلام تعهدی اختیاری به صورت مقطعی^[۱۸۴] ، مبنای طبقه بندی شرکتها مبنی بر شرکتهای دارای اقلام تعهدی اختیاری با کیفیت پایین و بالا به صورت زیر انجام می­ شود؛
ابتدا اقلام تعهدی اختیاری را برای سال های ۹۲-۸۷ برای هریک از شرکتها محاسبه می­ شود.
سپس در هریک از سال های فوق، میانگین پیراسته(بر مبنای ۵%) اقلام تعهدی اختیاری محاسبه نموده و سپس، دسته بندی شرکتها به عنوان شرکتهای با اقلام تعهدی اختیاری با کیفیت پایین وبالا به صورت زیر انجام می­پذیرد^[۱۸۵]؛