شکل ۳-۱۲ حلقه ثبات اقتصادی و جذابیت بازار های موازی……………………………………….۵۹
شکل ۳-۱۳ نمودار علی حلقوی بازار بورس اوراق بهادار……………………………………………۶۱
شکل ۴-۱ نمودار جریان مدل قیمت سهام……………………………………………………………….۶۴
شکل ۴-۲ خروجی قیمت مدل قیمت سهام……………………………………………………………..۶۵
شکل ۴-۳ حساسیت مدل قیمت نسبت به تغییر زمان سهامداری……………………………………۶۷
شکل ۴-۴ حساسیت مدل قیمت نسبت به تعدیل سود هر سهم…………………………………….۶۸
شکل ۴-۵ حساسیت مدل قیمت نسبت به تعدیل سود بعد از یک زمان خاص…………………۶۹
شکل ۴-۶ حساسیت مدل قیمت نسبت به تعدیل سود و زمان سهامداری………………………..۷۰
شکل ۴-۷ حساسیت مدل قیمت نسبت به تقاضا در زمان مشخص…………………………………۷۲
شکل ۴-۸ نمودار جریان مدل ………………………………………………………………………………۷۴
شکل ۴-۹ خروجی شاخص کل بازار سهام……………………………………………………………..۷۵
شکل ۴-۱۰ حساسیت مدل بازار سهام به مدت زمان سهامداری……………………………………۷۷
شکل ۴-۱۱ رفتار شاخص کل با تغییر میزان سرمایه گذاری در بورس……………………………۷۸
فهرست جداول
جدول ۲-۱ قطبیت روابط علی…………………………………………………………………………………۲۳
جدول ۲-۲ تحقیقات در زمینه بورس اوراق بهادار تهران………………………………………………۲۸
جدول ۲-۳ تحقیقات با روش پویایی سیستم در ایران……………………………………………………۲۹
جدول ۲-۴ تحقیقات در زمینه بازار بورس با روش پویایی سیستم…………………………………..۳۰
جدول ۲-۵ تحقیقات اقتصادی خارجی با روش پویایی سیستم……………………………………….۳۳
جدول ۳-۱ تخمین رگرسیونی شاخص از سهم های بزرگ با روش حداقل مربعات…………..۵۱
جدول ۳-۲ تخمین حداقل مربعات تولید ناخالص و درآمد ملی……………………………………..۵۷
فصل اول :
مقدمه و کلیات تحقیق
۱-۱٫ مقدمه
بازار بورس اوراق بهادار پیچیدگی پویای بسیار زیادی دارد . تحقیقات صورت گرفته برای بررسی بازار معمولا از کارایی لازم برخوردار نیستند ، دلیل آن همین پیچیدگی پویاست.

در این پایان نامه با بهره گرفتن از روش پویایی سیستم^[۱] بازار بورس اوراق بهادار تهران را بررسی می کنیم . در این فصل ابتدا تعریفی از مساله ارائه می دهیم و سپس ضرورت انجام این تحقیق و اهداف آن را بیان می کنیم . نو آوری ها و محدودیت های تحقیق در ادامه فصل مورد بحث قرار می گیرند .
۱-۲٫ بیان مساله
اهمیت بازار سرمایه از جند زاویه قابل بررسی است . وارد شدن سرمایه بالقوه سرمایه گذاری اثرات مثبت بسیاری برای اقتصاد دارد ، از طرفی سرمایه را از بازار هایی مضر برای اقتصاد کشور مانند بازار خرید و فروش آزاد ارز خارج می شود و از طرف دیگر این سرمایه وارد بازاری می شود که موجب شکوفایی اقتصاد کشور می گردد . بازار خرید و فروش اوراق بهادار همواره با ریسک هایی همراه است که جذابیت سرمایه گذاری در این بازار را تهدید می کند .
بررسی بورس اوراق بهادار دغدغه بسیاری از تحلیل گران اقتصادی است . اینکه چه عواملی باعث ایجاد جذابیت و چه عواملی موجب کاهش جذابیت آن در بین سرمایه گذاران بالقوه می شود . رشد اقتصادی و رشد بازار سرمایه ارتباطی تنگاتنگ با یکدیگر دارند .
از آنجا که قیمت یک سهم دارای رفتار پویاست ، بررسی بازار سهام با روش های آماری ، شبکه های عصبی و هوش مصنوعی معمولا نتیجه مطلوبی برای بررسی کلیت رفتار یک بازار با پیچیدگی های دینامیکی بسیار زیاد ندارد . پویایی سیستم ابزار های جالبی برای بررسی یک ساختار اقتصادی در اختیار می گذارد .
مساله اصلی بررسی شاخص کل بازار بورس اوراق بهادار تهران به عنوان معیار مهم برای ارزیابی بازار است . در این تحقیق قصد داریم با بهره گرفتن از روش پویایی سیستم مدلی کلی برای بازار سهام ارائه دهیم و عوامل موثر بر شاخص کل را مورد بحث و بررسی قرار دهیم . میزان رشد یا کاهش شاخص کل و نوسات آن عامل مهمی برای جذب سرمایه است .
بنابراین در این پایان نامه ابتدا نقش عوامل کلیدی موثر بر شاخص کل مورد بررسی قرار گرفته و سپس با بهره گرفتن از نمودارهای علی حلقوی ، نمودار های جریان رسم شده و مدل را با بهره گرفتن از نرم افزار Vensim شبیه سازی می کنیم و سپس عوامل موثر بر آن را بررسی می کنیم .
۱-۳٫ ضرورت تحقیق
در زمینه بررسی بازار سهام توسط سیستم دینامیک تحقیقات بسیار کمی در ایران صورت گرفته است . ضرورت بررسی این بازار با بهره گرفتن از روش پویایی سیستم در نتیجه ی تحقیقات صورت گرفته با روش های دیگر بارز و مشخص است . بازار بورس اوراق بهادار به عنوان سیستمی که عوامل بسیاری بر روی آن تاثیر می گذارند دارای پیچیدگی پویایی است که نیازمند یک دید سیستمی نسبت به قضیه و کلی نگری به جای جزئی نگری به این سیستم و ساختار اقتصادی مهم دارد .
در تحقیقات پویایی سیستم صورت گرفته در بازار سهام معمولا به صورت کوچک تر عوامل موثر بر یک شرکت خاص یا یک صنعت خاص مورد بررسی قرار گرفته و بازار بورس در کشور های دیگر بررسی شده است . از آنجایی که شرایط اقتصادی و ساختار بازار در کشور ما متفاوت است ، نیاز به تحقیقی بر پایه پویایی سیستم که کل بازار و شاخص کل به عنوان بازارنما را در نظر داشته باشد حس شده است .
نگاه پویا به بازار سهام از این جهت می تواند کاراتر و دقیق تر از دیگر روشها به تحلیل سیستم و پیش بینی بپردازد که می تواند هر عامل را در ارتباط با دیگر اجزاء به گونه ای جامع در نظر بگیرد.
۱-۴٫ اهداف مد نظر تحقیق
در این پایان نامه بعد از مدل سازی دینامیک سعی می کنیم حساسیت شاخص کل بر متغیر های اصلی مدل را بسنجیم. با این کار و بر اساس میزان و شکل تاثیرپذیری شاخص کل از متغیر ها می توانیم سناریو پردازی کنیم .
سیاست گذاران و برنامه ریزان کلان باید اولویت برنامه ریزی برای پیشرفت را بدانند که مهمترین ابزار در این راه دید سیستمی و استفاده از علم پویایی سیستم است .
دید سیستمی حاصل از این پایان نامه می تواند به تاثیرگذاران اصلی اقتصاد کلان در ایران یعنی دولت و بانک مرکزی و همینطور سازمان بورس اوراق بهادار تهران کمک کند تا شاخص را به گونه ای مدیریت کنند که جذابیت بازار سرمایه در بین سرمایه گذاران بالقوه روز به روز افزایش یابد .
۱-۵٫ نوآوری تحقیق
این تحقیق با نگرش سیستمی به بازار بورس ارتباط آن با دیگر متغیر های اقتصادی را مدل می کند . نگاه جامع و سیستماتیک به این بازار و سنجش ارتباط آن با سایر متغیر ها از نوآوری های آن است . یکی از عوامل مهمی که این تحقیق را متمایز می کند سناریو پردازی است که تاثیر آن را با دید سیستمی حاصله از مدل سازی می سنجد . از دیگر نوآوری های آن می توان به در نظرگرفتن شرایط خاص حاکم بر بازار ایران و رفتار متفاوت سرمایه گذاران اشاره کرد که در دید سیستمی برای فرضیه سازی لحاظ شده است .
۱-۶٫ روش تحقیق
در این پایان نامه، ابتدا داده های تاریخی مرتبط با بازار بورس اوراق بهادار تهران و سایر متغیرهای اقتصادی مرتبط با بورس، استخراج گردید. در ادامه،از این داده ها و نمودار ها و روند تغییرشان روابط علت و معلولی کشف می شود .
خروجی این مرحله به عنوان یک مدل مفهومی اولیه با شرایط حاکم بر بازار سنجیده شده و مورد مشورت خبرگان بازار قرار گرفت . سپس در مدل اولیه بر اساس نظرات افراد خبره و با توجه به شرایط اقتصادی در بازار بورس تغییرات و اصلاحاتی صورت گرفت. مدل اولیه اصلاح شده به صورت یک مدل نهایی توسعه داده شد .
۱-۷٫ محدودیت های تحقیق
اطلاعات آماری مربوط به برخی از متعیر های مورد نظر در دسترس نبود .
در مورد بعضی از متغیر های کیفی اطلاعات کافی در دسترس نیست .
برای جلوگیری از پیچیده شدن بیش از حد مدل تاثیر متغیر های مهم بر مدل مورد بررسی قرار گرفت و از تاثیر عوامل کم اهمیت تر صرف نظر شده است .
فصل دوم :
مرور ادبیات و پیشینه تحقیق
۲-۱٫ مقدمه
در این فصل ابتدا با مفاهیم اصلی بازار بورس اوراق بهادار تهران آشنا می شویم . تاریخچه ، تعاریف و اصطلاحات به ما در شناخت بهتر بازار کمک می کند و از بعضی از واژه ها در مسیر پایان نامه استفاده می شود که نیاز به تعریف اولیه دارند . در مورد شاخص و مفهوم آن و همینطور سهم و نحوه خرید و فروش و مسایلی از این دست در بخش اول این فصل بحث خواهیم کرد .