ایجاد جرایم مانع یا بازدارنده و جرم انگاری برخی انحرافات و اعمال ساده ضد اجتماعی، از دیگر راهبردهای اسلام در زمینه تدابیر پیشگیرانه وضعی ناظر به بزهکار است. حرمت نگاه به نامحرم و لزوم غض بصر در اسلام، حرمت خلوت با نامحرم، حرمت تکدی و ارائه دستوراتی جهت ممانعت از ایجاد شرایط بلوغ زودرس در کودکان از جمله این موارد است که به خاطر وجود ویژگیهایی؛ همچون حالت بالقوه گی داشتن ارتکاب سایر جرایم، یا خطرناک بودن استمرار آن حالت برای دارنده، و یا تسهیل کنندگی وقوع جرایم به عنوان یک اقدام پیش دستانه و پیشگیرانه در جهت از میان برداشتن زمینه ی ارتکاب جرایم اصلی و رفع حالت خطرناک در افراد مورد جرم انگاری قرار گرفته است.
پیش بینی تدابیرپیشگیرانه وضعی ناظر به بزه دیده، در جهت از بین بردن یا کاستن از احتمال بزه دیدگی این افراد از طریق مصون سازی و جاذبه زدایی بخش دیگری از تعالیم اسلام در خصوص از بین بردن زمینه های بزهکاری و پیشگیری از وقوع جرم است. بر این اساس، هر عمل از سوی بزه دیده که باعث تحریک، ترغیب یا دعوت بزهکار به انجام جرم می گردد و همچنین به وجود آوردن موقعیتهای خطرناک، یا صدور علائم خاصی که استعداد بزه دیده شان را در افراد بالا می برد، مورد تهی اسلام قرار گرفته است. منع جلوه گری و تحریک غریزه جنسی افراد در سطح جامعه، از جمله ممنوعیتهایی است که با تأکید بسیار در خصوص جلوگیری از وقوع جرایم جنسی و بزه دیده واقع شدن زنان تشریع شده است. جعل فرمان پوشش و حجاب برای زنان، در همین راستا می باشد. همچنین دعوت به رعایت احتیاط در معاملات، لزوم گرفتن شاهد در هنگام معامله و مکتوب نمودن آن توسط مدیون و … از دیگر راهبردهای اسلام، برای جلوگیری از وقوع جرایم مالی و بزه دیدگی افراد در این جرایم است.
دلالت و راهنمایی اشخاص به قرار دادن اموال خود در حرز و محل نگهداری مناسب، منع از در اختیار گذاشتن اموال به شارب خمر، سفیه و به طور کلی افراد قابل اعتماد نیز، از دیگر تدابیر اتخاذی اسلام در زمینه پیشگیری از بروز جرایم است.
در نهایت تغییر شرایط محیطی مناسب برای ارتکاب جرایم نیز از دیگر راهبردهای پیشگیری وضعی در این مکتب است که از طریق توسل به تدابیری؛ همچون از بین بردن یا ضبط آلات و ادوات جرم و کنترل مکانهای مرتکب بزه، صورت می گیرد. تحریم ساختن، داشتن، استفاده و نگهداری آلات قمار بازی، شراب خواری و سایر ادوات جرم و همچنین منع از رفت و آمد به مکانهای جرم خیز و تخریب و انهدام این مکانها از جمله این تدابیر است.
آنچه در این نوشتار، از تدابیر پیش بینی شده در اسلام برای جلوگیری از وقوع بزه در جامعه بیان شد، علاوه بر تبیین علمی و جرم شناختی در چنین تحقیقاتی، نیازمند اطلاع رسانی و آگاهی بخشی عمومی و همچنین تدوین سازوکارهای نهادینه سازی برای تبدیل شدن به فرهنگ عمومی در جامعه است. امری که می تواند گام مؤثری در جهت پایین آمدن نرخ جرایم و انحرافات در جتماع اسلامی- ایرانی ایفا نماید.
فهرست منابع:
الف) منابع فارسی
ادوارد اسمیت و دیگران، زمینه روان شناسان هیلگارد، ویرایش چهاردهم، ترجمه نصرت الله پور افکاری، ج ۲، چاپ اول، تهران، آینده سازان- شهراب، ۱۳۸۴.
امینی، ابراهیم، «اسلام و تعلیم و تربیت»، چاپ اول، تهران: انجمن اولیاء و مربیان، ۱۳۷۲.
ایرانی، جواد، «اخلاق اقتصادی از دیدگاه قرآن و حدیث»، چاپ اول، مشهد: انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی، ۱۳۸۴.
پرادل، ژان؛ تاریه اندیشه های کیفری، ترجمه علی حسین نجفی ابرند آبادی، انتشارات سمت، ۱۳۸۱.
جرج برایان ولد و دیگران، «جرم شناسی نظری (گذری بر نظریه های جرم شناسی)، ترجمه علی شجاعی، چاپ اول، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت)، ۱۳۸۰.
جوادی آملی، عبدالله، «شریعت در آینه معرفت»، چاپ اول، قم: مرکز نشر اسراء، ۱۳۷۷.
حسینی، ابوالقاسم، اصول بهداشت روانی (بررسی مقدماتی اصول بهداشت روانی، روان درمانی و برنامه ریزی در مکتب اسلام)»، چاپ پنجم، مشهد: انتشارات استان قدس رضوی (شرکت به شنر)، ۱۳۸۵.
حکیمی، محمدرضا و دیگران، ترجمه الحیاه، ترجمه احمد آرام، ج ۱، چاپ دوم، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه عملیه قم، ۱۳۶۶.
دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، «مکتبهای روانشناسی و نقد آن»، ج ۲، چاپ اول، تهران، سمت، ۱۳۷۲.
دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، احمد واعظی «انسان از دیدگاه اسلام»، چاپ اول، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، ۱۳۷۷.
دلماس مارتی، می ری، (نظام های بزرگ سیاسی جنایی» ج ۱، علی حسین نجفی ابرند آبادی، چاپ اول تهران: نشر میزان، ۱۳۸۱.
رجبی پور، محمود، درآمدی بر احساس امنیت در بستر امنیت عینی، فصلنامه ی دانتش انتظامی، سال پنجم، شماره ۲، ۱۳۸۲.
ریچارد اشنایدر و تدکچین، ترجمه فروزان سجودی، برنامه ریزی برای پیشگیری از وقوع جرم، ۱۳۸۶.
ژان پرادل، «تاریخ اندیشه های کیفری»، ترجمه ی علی حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی با همکاری مؤسسه نشر یلدا، ۱۳۷۳.
ستوده، هدایت الله، »روان شناسی اجتماعی»، چاپ پنجم، تهران: آوای نور، ۱۳۷۹.
سلیمی، علی و داوری، محمد، «جامعه شناسی کجروی»، زیر نظر غلامرضا صدیق اورعی، چاپ اول، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۰ .
شمس، عبدالحمید؛ مقررات زدایی، انتشارات سمت، چاپ اول، ۱۳۸۱.
شیهان، اپلین، «عزت نفس»، ترجمه مهدی گنجی، چاپ اول، تهران: نشر ویرایش، ۱۳۷۸.
صفاری، علی، مبانی نظری پیشگیری از وقوع جرم، مجله تحقیقات حقوقی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، شماره ۳۴، سال ۱۳۸۰.
صلاحی، جاوید، بزه کاری اطفال و نوجوانان، تهران: انتشارات کتنبرگ، ۱۳۸۱.
طالقانی، محمود، پرتوی از قرآن، ج ۲، چاپ چهارم، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۶۲.
عبدالواحد تمیمی آمدی، «غررالحکم درر الکلم: چاپ اول، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ۱۳۶۶.
غروریان، محسن، «آموزش درس معاد»، چاپ اول، قم: موسسه انتشارات دارالعلم، ۱۳۷۵.
غروریان، محسن، «اخلاق اجتماعی»، چاپ اول قم: انتشارات شفق، ۱۳۷۵.
فرانکلین پی. ویلیامز و ماری لین دی. مک شین، «نظریه های جرم شناسی»، ترجمه ی حمیدرضا ملک محمدی، چاپ اول تهران: میزان، ۱۳۸۳.
فیض، علیرضا، «تطبیق در حقوق جزای عمومی اسلام»، چاپ اول، تهران، مؤسسات انتشارات امیرکبیر، ۱۳۶۵.
کریمی، یوسف، «روانشناسی اجتماعی (نظریه ها، مفاهیم و کاربردها»، چاپ هشتم، تهران نشر ارسباران، ۱۳۷۹.
کی نیا، مهدی، مبانی جرم شناسی، ج ۱، چاپ ششم، تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، ۱۳۸۲.
گسن، ریموند، مقدمه ای بر جرم شناسی، ترجمه مهدی کی نیا، چاپ اول، تهران: مترجم، ۱۳۷۰.
گسن، ریموند، جرم شناسی نظری، مترجم: مهدی کی نیا، مجمع علمی و فرهنگی مجد، ۱۳۷۴.
گسن، ریموند، روابط میان پیشگیری وضعی و کنترل بزهکاری، ترجمه علی حسین نجفی ابرند آبادی، مجله تحقیقات حقوقی، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، شماره ی ۱۹-۲۰، ۱۳۷۶.
گیدنز، آنتونی، جامعه شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، چاپ هفتم، تهران، نشر نی، ۱۳۸۱.
مارسل بوازار، انسان دوستی در اسلام، ترجمه محمد حسن مهدوی اردبیلی و غلامحسین یوسفی، چاپ اول، تهران: انتشارات طوس، ۱۳۶۲.
مطهری، مرتضی،«بیست گفتار»، چاپ پانزدهم، تهران: انتشارات صدرا، ۱۳۷۸.
مطهری، مرتضی، «آزادی معنوی (چاپ جدید «گفتارهای معنوی» با اضافات )»، چاپ نوزدهم، تهران: انتشارات صدرا، ۱۳۷۸.
مطهری، مرتضی، «فطرت»، چاپ یازدهم، تهران انتشارات صدرا، ۱۳۷۸.
مظاهری، حسین، «عوامل کنترل غرایز در زندگی انسان»، چاپ پنجم، تهران: مؤسسه نشر و تحقیقات ذکر، ۱۳۶۹.
معین، محمد، فرهنگ معین، انتشارات امیرکبیر، ۱۳۸۹.
مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، «تفسیر نمونه»، ج ۲ چاپ هجدهم، تهران: دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴.
موریس کسن، اصول جرم شناسی، ترجمه میر روح الله صدیق، چاپ اول، تهران: نشر دادگستر، ۱۳۸۵.
میرخلیلی، محمود، پیشگیری وضعی از نگاه آموزه های اسلام، مجله فقه و حقوق، شماره ۱، ۱۳۸۳.
نجفی ابرند آبادی، علی حسین و هاشم بیگی، حمید، دانشنامه جرم شناسی، چاپ اول، تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی با همکاری کتابخانه گنج دانش، ۱۳۷۷.
روش تحقیق در این رساله، ترکیبی کتابخانه ای- استنباطی است و در این مسیر علاوه بر قرآن کریم به عنوان منبع اصلی، از نظرات صاحب نظران از طریق کتب تفسیری، احادیث و کتب سیره و تاریخی و همچنین مقالات و سایتهای اینترنتی در حدّ امکان بهره برداری می گردد. علاوه بر آن به نظر می رسد که یکی از روش های قرآن کریم، روش مقایسه ای است که اسلام و یهود و تعاملات دو سویه ی ایشان در تقابل با یکدیگر مطرح می گردد و با توجه به یک سویه بودن رساله ی حاضر(الگوسازی قرآن کریم در مواجهه با یهود)، لذا این مقایسه بر اساس دیدگاه قرآن صورت می گیرد و مبحث تعامل در این رساله جای نداشته و بدان شکل عمل نمی گردد.
اکنون روش تحقیق به شکل مبسوط مطرح می شود:
اول آن که در این تحقیق به شیوه های متعددی استناد شده است که درصدر آن ها شیوه های ذیل قرار دارد:
الف) شیوه ی تاریخی: برخی از مباحث و مطالب این تحقیق موضوع را از لحاظ تاریخی ریشه یابی می کند، چون یهود در صدر اسلام مورد بحث قرار گرفته است و بررسی و تحلیل وقایع گذشته انسان را به نتایج و قواعدی می رساند که در الگوسازی روش های قرآن، کارساز است.
ب) شیوه ی تحلیلی: در بخش وسیعی از این تحقیق از شیوه ی تحلیلی استفاده شده است، به ویژه در قسمت تحلیل تفاسیر و آراء وارده و مقارنه ی آن ها با یکدیگر.
ج) شیوه ی مقایسه: برای روشن شدن دو گونه رفتار قرآن کریم در زمان عدم جنگ با یهود و رفتار قرآن کریم در زمان جنگ با یهود، این تحقیق به مقارنه و مقایسه ی سیری از مسائل اعتقادی و اخلاقی و رفتاری یهودیان پرداخته است؛ تا مشخص گردد که مواجهه ی قرآن بر اساس عملکرد یهودیان شکل گرفته است اگرچه که خداوند متعال، در نحوه ی مواجهه با یهودیان روش های متعددی را برای الگوبرداری مسلمانان پیاده نموده است و همچنین فرصتهای بسیاری را برای آنان، همچون سایر بندگان خویش، مهیا نموده است تا راه هدایت را پیش گیرند نه راه ضلالت.
د) شیوه ی نقدی: در این تحقیق تنها به ذکر آراء در تفاسیر نپرداخته، بلکه تلاش شده است تا ضمن مقایسه، به نقد آراء در باره ی مسئله ی مربوطه، تا حدّ ممکن پرداخته شود و تفسیر دقیق تر روشن گردد.
دوم آنچه به عنوان نکات آیات جهت ایجاد الگو و الگوسازی نکات آیات بر اساس روش های قرآنی مطرح گردیده است، به تلاش مؤلف رساله صورت پذیرفته است.
سوم آن که پژوهش گر به منظور الگوسازی قرآن، به آیات مربوط به یهودیان عصر پیامبر۶، اکتفا نموده است؛ زیرا نشان دهنده ی مواجهه ی قرآنی به شکل رو در رو است و در مورد سایر آیات مربوط به یهود، تنها به شکل موردی، در صورت لزوم پرداخته شده است.
چهارم آن که آدرس سور و آیات مربوطه در پاورقی ثبت شده است.
۱۱- قلمرو تحقیق
برای آن که مشخص شود که محقق در این رساله تا کجا پیش می رود و کار تحقیقی او از چه مرزهائی برخوردار است؛ در چه حوزه ای فعالیّت می کند و در چه حوزه هایی وارد نمی شود، باید به نکات ذیل اشاره نمود:
- این تحقیق، رساله ای در حوزه ی تفسیر و تاریخ به شمار می آید اما متکی بر تلاش محقق برای فهم منابع وثیق اسلامی است نه فقط آراء مفسران و سیره نویسان.
- یک پژوهش تجربی نیست لذا بر مشاهده، روش آماری و تحقیقات میدانی اتکا ندارد. اما به جهت کاربردی نمودن الگوهای حاصل از قرآن کریم، امکان تجربه شدن را دارد.
- این رساله برای هر چه بهتر شدن و غنی تر شدن از منابع دست اول هر دو حوزه ی شیعه و اهل سنت بهره برداری نموده است و همچنین از کتاب مقدس و تعالیم برگرفته از تلمود و سایر کتب مربوط به یهودیان مطالبی اخذ نموده است.
- هر چند یک پژوهش کتابخانه ای است، اما از آن جا که در پی ارائه ی الگوسازی قرآن کریم در مواجهه با یهود است، لذا یک تحقیق کتابخانه ای - استنباطی در چهارچوب قرآنی است.
- آنچه این پژوهش ارائه می کند دو الگوی رفتاری مسلمانان با یهود، برگرفته از قرآن کریم است که جواز عمل به هر یک از آن ها، منوط بر نوع عملکرد یهودیان است و قرآن کریم تمام ابعاد لازمه را به صورت موجز، بیان می نماید ونتایج هر دو طریق، برای یهودیان مشخص است.
۱۲- گردآوری اطلاعات
روش این تحقیق به تناسب موضوع ، کتابخانه ای است و بنا به ضرورت، برخی از موضوعات با تفصیل بیشتری مورد مطالعه قرار گرفته است. از طرح مباحث حاشیه ای حتی الامکان پرهیز شده و ترتیب کار بدین شکل بوده است که ابتدا آیات قرآن کریم مرتبط با موضوع، مورد مطالعه قرار گرفته است و سپس با مقایسه ی تفاسیر، نکات الگویی استخراج شده و در مواردی بر اساس موجز بودن و یا نبودن آیه ی خاص در موضوعی که مربوط به یهودیان صدر اسلام بوده است، به احادیث ذیل آیات وکتب سیره و نوع عملکرد پیامبر اسلام۶مراجعه گردیده و نکات الگویی در این مسیر مشخص گردیده است تا با مبنای اسلامی مورد الگوسازی قرار گیرد.
۱۳-تحلیل اطلاعات
روش تحلیل در این تحقیق، استنباطی و اجتهادی مصطلح در حوزه های علمیه (= روش قرآن به قرآن)بوده است و چون نگارنده در آن حد نبوده که در این زمینه، نظرات شخصی را ارائه دهد ؛ بنا براین از تفسیر المیزان واجتهادات علّامه طباطبایی و مجمع البیان و نظرات شیخ طبرسی و آثار علامه عسکری و . . . بهره برداری گردیده است و در کنار آنها حتی الامکان از تفاسیر دیگرشیعه و اهل سنت بهره برداری شده است.
۱۴- پیش فرض ها
آنچه پیش فرض های این تحقیق است عبارت است از:
- قرآن کریم کتاب آسمانی مسلمانان، راهنمای تمام جوامع بشری تا هنگام قیامت است.
- آیات قرآن در صورت فقدان دو عنصر زمان و مکان، حاوی روش قرآن است که فرامکانی و فرازمانی است.
- پیامبر اکرم۶بهترین الگو و نمونه عینی رفتار قرآنی است.
- الگوبرداری در انسان امری نهادینه و فطری است.
- آیات متعددی در قرآن درباره ی یهودیان است.
- تدبر و تفکر در قرآن منجر به الگوسازی است.
۱۵- اهمیّت شناخت شرایط یهودیان و مسلمانان
شناخت به شرایط«فیزیکی، زیستی، انسانی، اجتماعی، فرهنگی و تاریخی»وشرایط «سیستمی، منطقی، زبانی و الگویی»بستگی دارد، در نتیجه با در نظر گرفتن این گونه شناخت نسبت به یهودیان و مسلمانان صدر اسلام، می توان شناختی نسبتاً دقیق به دست آورد و الگوهای قرآنی را بر آن منطبق دید.
۱۶- شناخت پیوند ادیان الهی با یکدیگر
تمام ادیان الهی در اصل توحید، یعنی عبودیت و تسلیم در برابر خدای یگانه، مشترکند؛ از این رو، قرآن کریم صراحتاً پیروان آیین های یهود و مسیحیت را بدان فرا خوانده است: «قُلْ یَأَهْلَ الْکِتَابِ تَعَالَوْاْ إِلىَ کَلِمَهٍ سَوَاءِ بَیْنَنَا وَ بَیْنَکمُْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَ لَا نُشرِْکَ بِهِ شَیًْا وَ لَا یَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِّن دُونِ اللَّهِ فَإِن تَوَلَّوْاْ فَقُولُواْ اشْهَدُواْ بِأَنَّا مُسْلِمُون»[۳۶]«بگو: اى اهل کتاب! بیایید به سوى سخنى که میان ما و شما یکسان است که جز خداوند یگانه را نپرستیم و چیزى را همتاى او قرار ندهیم و. . . !»ابن عربی گوید: [مراد از اسلام در اینجا توحید کسی است که دین الهی دارد و اسلام شامل تمام ادیان الهی می گردد و اطاعت از اسلام لازم و ضروری است.][۳۷]با این که آیین های آسمانی دارای مشترکات فراوانی به ویژه در جوهره و اصول اعتقادی و معارف الهی هستند، ولی به دلیل خاتمیت رسالت پیامبر عظیم الشأن اسلام۶و بهره مندی آن از کامل ترین قانون وحیانی، یعنی قرآن کریم، تنها آیین پذیرفته شده از دیدگاه قرآن کریم، «دین اسلام»[۳۸] است و اعتبار آیین آسمانی پیشین، صرفاً محدود به قلمرو زمانی و مکانی و نیز پیروان خاصّ آن ها در شرایط و احوال ویژه ای بوده است؛ به همین جهت به اعتقاد مسلمانان، دین مبین اسلام ناسخ شرایع انبیای پیشین است. البته واژه «اسلام»به مفهوم عام قرآنی آن، نامی است برای دین مشترک همه ی انبیای الهی.نوع رابطه ای که قرآن کریم میان آیین الهی اسلام و دیگر آیین های الهی گذشته نشان می دهد، این است که پیامبر اکرم۶ آورنده ی آخرین وحی الهی و دین جامع و کامل و«مصدِّق»کتاب های آسمانی پیشین و«مُهَیمِن»(مرافب و مشرف و حاکم) بر آن ها است:«وَ أَنزَلْنَا إِلَیْکَ الْکِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِّمَا بَینَْ یَدَیْهِ مِنَ الْکِتَابِ وَ مُهَیْمِنًا عَلَیْه»[۳۹]«و این کتاب[قرآن]را به حق بر تو نازل کردیم، در حالى که کتب پیشین را تصدیق مىکند، و حافظ و نگاهبان آن هاست»قرآن کریم، پیامبر۶را هرگز پیرو احکام و مقررات شرایع پیشین معرفی ننموده است، بلکه او را به عنوان رسول و کسی که دین او بر همه ی ادیان دیگر غلبه خواهد یافت، به مخاطبان خویش شناسانده است:«هُوَ الَّذِى أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالهُْدَى وَ دِینِ الحَْقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلىَ الدِّینِ کلُِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُون»[۴۰]«او کسى است که رسول خود را با هدایت و دین حق فرستاد تا او را بر همه ادیان غالب سازد، هر چند مشرکان کراهت داشته باشند! »
۱۷- فرضیه های تحقیق :
فرضیه های این تحقیق عبارتند از:
- الگوسازی از مواجهه ی قرآن با یهودیان براساس جاودانگی و اعجاز قرآن، برای تمام اعصار کاربرد دارد.
- مطابق روند مواجهه ی قرآن کریم با عملکرد یهود، دو الگوی شاخص حاصل می شود که عبارت است از: مواجهه ی قرآن با یهود در زمان عدم جنگ، و مواجهه ی قرآن با یهود در زمان جنگ.
- زیرمجموعه ی الگوی مواجهه ی قرآن کریم با یهود در زمان عدم جنگ عبارت است از:
مدارا و چشم پوشی، انعقاد پیمان نامه، ارشاد و هدایت، تدارک مزایای اهل ذمّه، صلح، مراعات کودکان و زنان و ناتوانان در امر جزیه و مبرّا نمودن یهودیان در صورت اسلام آوردن و یا رعایت بهداشت روانی در یهودیان، آتش بس.
- زیرمجموعه ی الگوی مواجهه ی قرآن کریم با یهود در زمان جنگ عبارت است از:
مقابله به مثل: نقض عهدنامه در قبال نقض پیمان نامه توسط یهودیان، محرومیّت از مزایای حکومت اسلامی، سریّه، جنگ.
- بر اساس نکات الگویی با تدبر و تفکر ودر خط سیر قرآنی الگوسازی صورت می گیرد.
۱۸- سؤالات تحقیق
با توجه به مسئله اساسی، سؤالات اصلی و مهم تحقیق متناسب با آن عبارتند از:
- چند الگوی اصلی از برخورد قرآن کریم با یهودیان حاصل شده است؟
- در صورت امکان ارائه ی الگوهای اصلی، زیرمجموعه ی آن ها چیست؟
- الگوسازی از نکات قابل الگو آیات کدام است؟
(۲۴-۳)
و در معادله (۱۷-۳) تعریف شدهاند. و تابع در معادله فوق همان تابع توزیع در نقطه میباشد. همان گونه که تأیید شده [۴۹و ۴۸] و در فرمولهای بخش باریو ذکر شده استفاده از این معادله مقادیر ترمودینامیکی دقیقی از خصوصیات ترمودینامیکی را بدست میدهد، البته بر طبق شرایط تطبیقی ذکر شده توسط دو دانشمند اسپانیایی بنامهای باریو و سولانا [۴۸] معادلات BMCSL را ارتقاء داده و به صورت زیر بیان نموده اند:
(۲۵-۳)
البته با تعاریف زیر:
(۲۶-۳)
که دراینجا پارامتر کاهش یافته برخورد میباشد. همانگونه که ذکر شد مشتق تابع را نسبت به چگالی تعداد نیز میتوان به سادگی از معادلات فوق بدست آورد.
در معادله (۱۹-۳)، که تصحیح ناشی از برهمکنش بلند برد وبخش مرتبه اول سهم اختلالی میباشد را با بهره گرفتن از تئوری مکانیک آماری توسط معادله انتگرالی زیر و استفاده از تابع توزیع شعاعی و پتانسیل محاسبه کرد [ ۱۱و ۴۵و ۴۸ و ۴۹].
(۲۷-۳)
تشریح محاسبات عددی انتگرال فوق توسط تابع توزیع PY و پتانسیل exp-6 باکینگهام بعدا ذکر خواهیم نمود
جمله دوم معادله (۱۹-۳)، ، تصحیح مرتبه اول کوانتمی مربوط به انرژی آزاد هلمهولتز است. بسط ویگنر-کریکوود[۵۶] [۱۱ و۱۰] برای مایع تک مؤلفهای را به طور مناسبی برای مایع دو مؤلفهای به صورت زیر میتوان تعمیم داد:
(۲۸-۳)
که در آن چگالی کاهش یافته میباشد[۵۷] . فشار نیز از معادله زیر به انرژی آزاد هلمهولتز مربوط می شود:
(۲۹-۳)
بنابراین از فرمول فوق مشخص است که فشار نیز خاصیت جمع پذیر دارد و سهم مربوط به قسمتهای مختلف فشار را از سهم مربوط به انرژی آزاد هلمهولتز آن میتوان بدست آورد:
(۳۰-۳)
انرژی داخلی کل مخلوط توسط رابطه زیر به انرژی هلمهولتز مربوط می شود که به علت وجود در مخرج خاصیت جمع پذیری مانند فشار و انرژی هلمهولتز ندارد :
(۳۱-۳)
۳-۳-پتانسیل برای سیستم برهمکنشی
معادله حالتی که در اینجا بر پایه نظریه اختلال مکانیک آماری معرفی شد در رأس این بررسی قرار دارد. موفقیت اصلی نظریه اختلال توسط این حقیقت بیان می شود که ساختار مایع اصولاٌ بر بخش کوتاه برد پتانسیل استوار است و بخش جاذبهای به عنوان بخش کوچک اختلالی در نظر گرفته می شود [۶۶]. پتانسیلهایی با دافعه نرم مانند باکینگهام exp-6 و لنارد-جونز[۵۸] (۱۲-۶) واقعی تر از پتانسیلهای چاه مربعی یا یوکاوا هستند و برای سیستمهای مختلف مناسبترند [۶۷]. در اینجا ما به علت بهتر بودن پتانسیل exp-6 باکینگهام نسبت به بقیه پتانسیلها از آن استفاده کردیم [۶۸] و نتایجی از پتانسیل DY[59] را نیز برای مقایسه محاسبه نمودیم. این پتانسیل به صورت زیر تعریف می شود:
-(۳۲-۳)
و پتانسیلی مانند باکینگهام دارای دافعهای ملایم میباشد که به صورت زیر تعریف می شود
(۳۲-۳)
نقطهای در مینیمم پتانسیل برهمکنشی برای ذرات و میباشد. اما از آنجاییکه ذرات موجود در مخلوط ایزوتوپهای هیدروژن اند که از نظر ساختار اتمی یکسان میباشند، اما ساختار هستهای آنها به علت تفاوت تعداد نوترونهای موجود در هسته آنها این ایزوتوپها متفاوت می باشد، تأثیر این تفاوت بر برهمکنشهای موجود در مخلوط را در پارامتر جرم موجود در معادلات انرژی آزاد هلمهولتز میتوان مشاهده نمود. مقادیر پارامتر های نا معین پتانسیل باکینگهام ( و ) که از داده های پراکندگی مولکولی[۶۰] [۶۷] بدست آمده، برای ایزوتوپهای هیدروژن یکسان است. مقدار این پارامترها برای مخلوط ایزوتوپهای هلیوم و هیدروژن برای پتانسیل باکینگهام در جدول (۳-۱) و برای پتانسیل دوبل یوکاوا در جدول (۳-۲) آورده شده است.
جدول۳-۱-پارامترهای ثابت برای پتانسیل باکینگهام مخلوط ایزوتوپهای هیدروژن و هلیوم [۶۸]
Parameter | |||
۱۱٫۱ | ۱۲٫۷ | ۱۳٫۱۰ | |
۳۶٫۴ | ۱۵٫۵ | ۱۰٫۸۰۰ | |
۰٫۳۴۳ | ۰٫۳۳۷ | ۰٫۲۹۶۷۳ |
قابلیت گسترش
تعداد گرههای حسگری که برای مطالعه یک پدیده مورد استفاده قرار میگیرند، ممکن است در حدود صدها و یا هزاران گره باشد. مسلماً تعداد گرهها به کاربرد و دقت مورد نظر بستگی دارد؛ به طوری که در بعضی موارد این تعداد ممکن است به میلیونها عدد نیز برسد. یک شبکه باید طوری طراحی شود که بتواند چگالی بالای گرههای حسگری را نیز تحقق بخشد. این چگالی میتواند از چند گره تا چند صد گره در یک منطقه که ممکن است کمتر از ۱۰ متر قطر داشته باشد، تغییر کند.
هزینه تولید
از آنجایی که شبکههای حسگری از تعداد زیادی گرههای حسگری تشکیل شدهاند، هزینه یک گره در برآورد کردن هزینه کل شبکه بسیار مهم است. اگر هزینه یک شبکه حسگری گرانتر از هزینه استفاده از شبکههای مشابه قدیمی باشد، در بسیاری موارد استفاده از آن مقرون به صرفه نیست. در نتیجه قیمت هر گره حسگری تا حد ممکن باید پایین نگه داشته شود.
ویژگیهای سختافزاری
یک گره حسگری از ۴ بخش عمده تشکیل شده است:
۱) واحد حسگر
۲) واحد پردازش
۳) واحد دریافت و ارسال
۴) واحد توان.
البته بسته به کاربرد، شبکههای حسگر میتوانند شامل اجزای دیگری چون: سیستم پیدا کردن مکان جغرافیایی، مولد توان و بخش مربوط به حرکت در گره های متحرک نیز باشند.
بخشهای اصلی هر حسگر
در این بخش اندکی درباره بخشهای اصلی هر حسگر توضیح میدهیم.
۱) واحدهای حسگری معمولاً از دو بخش حسگرها و مبدلهای آنالوگ به دیجیتال تشکیل میشوند. حسگرها بر اساس دریافتهایشان از پدیده مورد مطالعه، سیگنالهای آنالوگ را تولید میکنند. سپس این سیگنالها توسط مبدل آنالوگ به دیجیتال به سیگنال دیجیتال تبدیل شده و به بخش پردازش سپرده میشوند.
۲) بخش پردازش که معمولاً با یک حافظه کوچک همراه است، همکاری گره با گرههای دیگر را در جهت انجام وظایف محول شده به هر حسگر مدیریت میکند.
۳) بخش فرستنده و گیرنده، گره را به شبکه متصل میکند. بخش توان نیز یکی از مهمترین بخشهای یک گره حسگری است. توان مورد نیاز ممکن است با بخشهای جمع آوری توان، مانند سلولهای خورشیدی تأمین شود. به موازات تولید توان، تلاش برای کاهش مصرف توان در شبکه بسیار مهم است. صرفهجویی در مصرف توان در حالت کلی از دو طریق ممکن است. یک راه ساخت حسگرهایی با مصرف انرژی کمتر و راه دیگر به کار بردن روشهای مدیریت توان در طراحی نرمافزاری شبکه است. مثلاً ارسال TDMA از نظر مصرف توان مناسب است؛ زیرا در فاصله هر شیار زمانی که اطلاعات هر حسگر ارسال نمیشود، حسگر در حالت انتظار که مصرف انرژی بسیار کمی دارد، قرار میگیرد.
روشهای مناسب پیکربندی هندسی شبکه و یا انتخاب والد میتواند مصرف انرژی را کاهش دهد. همانطور که گفتیم هر حسگر ممکن است بخشهای دیگری را نیز که به کاربرد خاص شبکه مربوط است دارا باشد. به عنوان نمونه، اکثر تکنیکهای مسیریابی و وظایف حسگری نیازمند دانش دقیقی از مکان یابی جغرافیایی است. در نتیجه متداول است که گرههای حسگری دارای سیستم موقعیتیابی نیز باشند. علاوه بر این در برخی موارد گره حسگری لازم است که متحرک باشد، لذا در مواقع لزوم بخشی نیز برای حرکت در نظر گرفته میشود.
تمام این زیربخشها باید در یک قالب کوچک قرار بگیرند. اندازه مورد نیاز ممکن است حتی کوچکتر از یک سانتی متر مکعب باشد. علاوه بر اندازه، محدودیتهای فراوان دیگری نیز برای گرههای حسگری وجود دارد؛ این گرهها باید توان بسیار کمی مصرف کنند، در یک محیط با چگالی بالا (از نظر تعداد گرهها) کار کنند، قیمت تمام شده آنها ارزان باشد، قابل رها کردن در محیط و همچنین خودکار باشند. بدون وقفه کار کنند و قابلیت سازگاری با محیط داشته باشند.]۴۱[
شبکههای حسگر چندرسانهای بیسیم و سیستمهای نظارتی بیسیم
امروزه یکپارچهسازی تکنولوژی شبکههای حسگر بیسیم کم-توان به همراه سختافزارهای ارزانقیمتی همچون دوربینهای CMOS و میکروفن، امکان پیادهسازی شبکههایی به نام شبکههای حسگر چندرسانهای بیسیم[۵۶] را فراهم نموده است. شبکههای چندرسانهای بیسیم مجموعهای از دستگاههای بیسیم است که هر دستگاه قادر به حس کردن و ارسال ویدئو، صوت، تصاویر و دادههای عددی میباشد. یکی از اهداف این تکنولوژی این است که کاربران تنها با ارسال یک درخواست ساده، قادر به دسترسی از راه دور به چندین شبکه حسگر چندرسانهای بیسیم متصل به اینترنت باشند.
ویژگیهای شبکه حسگر چندرسانهای بیسیم موجب ناسازگار بودن این شبکه با شبکه اینترنت سنتی و حتی با شبکههای حسگر بیسیم دادهای میشود. بیشترین نیاز بالقوه برای کاربردهای شبکههای حسگر چندرسانهای بیسیم، نیاز به طراحی مجدد شبکههای حسگر بیسیم است طوری که امکان انتقال محتویات چندرسانهای را با کیفیت سرویس از پیش تعیین شده فراهم نماید. به عنوان مثال در شبکههای حسگر بیسیم کمینه کردن مصرف انرژی مهمترین هدف تحقیقات بوده، در حالی که مکانیسمی جهت انتقال مؤثر و فراهم نمودن کیفیت خدمات مطلوب و ارضا نیازهای مربوط به پارامترهایی نظیر تأخیر و jitter، جزو اولویتهای مهم نمیباشند. انتقال محتویات چندرسانهای در شبکههای حسگر منجر به چالشهای جدیدی در طراحی این سیستمهای خاص میشوند.]۳۸[
شبکههای حسگر چندرسانهای بیسیم فقط کاربردهایی همچون تعقیب کردن، اتوماسیون خانگی و نظارت[۵۷] محیطی را ارتقا نمیدهد، بلکه چندین کاربرد جدید همچون موارد ذیل، را ارائه میدهد:
-
- شبکههای حسگر نظارتی چندرسانهای[۵۸].
شبکه حسگر ویدئو بیسیم ترکیبی از دوربینهای کوچک دارای باطری و متصل است که هرکدام به همراه یک دریافت کننده کم توان بیسیم که قابلیت پردازش، ارسال و دریافت دادهها را دارد، بسته بندی شده است. حسگرهای ویدئو و صوت برای ارتقا و تکمیل سیستمهای نظارتی موجود در مقابل جرائم و حملات تروریستی استفاده خواهند شد. شبکههای مقیاس-بزرگ حسگرهای ویدئو، توان دستگاههای اجرای قانون و نظارت بر مناطق، اتفاقات عمومی، ویژگیهای خصوصی و مرزها را گسترش میدهد.
-
- ذخیره فعالیتهای مرتبط بالقوه.
حسگرهای چندرسانهای میتوانند فعالیتهای مرتبط بالقوه (همچون دزدی، تصادفات، اتفاقات ترافیکی و …) را استنتاج و ذخیره کرده و به مرکز منتقل کنند.
-
- پیشگیری از ترافیک و سیستمهای کنترلی.
امکان نظارت بر ترافیک در شهرهای بزرگ و بزرگراهها و ارائه سرویسهای توصیه کننده مسیر برای جلوگیری از ازدحام به وجود خواهد آمد. علاوه بر این، سیستمهای توصیه کننده هوشمند پارک کردن خودرو، امکان نظارت و ردیابی فضاهای قابل پارک را داده و سیستم خودکار توصیه کننده پارک خودرو را فراهم مینمایند. همچنین حسگرهای چندرسانهای میتوانند بر جریان ترافیک وسایل نقلیه در بزرگراهها نظارت کرده و اطلاعاتی نظیر متوسط تعداد خودروها و میانگین سرعت را بدست آورند. حسگرها میتوانند صحنههای تصادف را شناسایی و تصاویر مربوطه را به دستگاههای اجرای قانون، برای تعیین مقصر ارسال کرده و یا آنها را برای تحلیل صحنههای تصادف ذخیره نمایند.
-
- مراقبت پزشکی پیشرفته.
شبکههای حسگر مراقبت پزشکی راه دور برای نظارت دقیق، با بهره گرفتن از شبکههای حسگر چندرسانهای بیسیم یکپارچه شوند. بیمار حسگرهای پزشکی را برای نظارت بر پارامترهایی نظیر دمای بدن، فشار خون، ضربان قلب، ECG و فعالیتهای تنفسی، به همراه دارد. متعاقباً مراکز پزشکی راه دور میتوانند با بهره گرفتن از حسگرهای ویدئو و صوت، حسگرهای مکانیاب و حسگرهای حرکتی، نظارت دقیق و پیشرفتهای بر روی بیماران خود داشته باشند.
-
- دستیارهای خودکار برای نظارت بر افراد خانواده و افراد مسن.
شبکههای حسگر چندرسانهای میتواند برای نظارت و مطالعه رفتار افراد مسن جهت تعیین دلایل بیماری مورد استفاده قرار گیرد. شبکه حسگر چندرسانهای میتواند شرایط بحرانی را تشخیص داده و سریعاً بیمار را به مراکز سرویسدهی پزشکی راه دور متصل نماید.
-
- نظارت محیطی.
پروژه های متعددی برای نظارت بر محیط زیست و جمع آوری داده های صوتی و تصویری از محیط تعریف میشود. برای مثال تاکنون تعداد زیادی از پروژه ها توسط اقیانوسشناسان جهت ارزیابی سواحل شنی تعریف شده است.
-
- سرویسهای مکانیاب افراد.
محتویات چندرسانهای نظیر ویدئو و تصویر، به همراه تکنیکهای پیشرفته پردازش سیگنال، میتواند برای مکانیابی افراد گمشده و یا شناسایی مجرمان و تروریستها مورد استفاده قرار گیرد.
- ضرورت دسترسی به فرصت های یادگیری در مکان های مختلفی مانند خانه، محل کار و غیره
- تقاضای یادگیری مستقل و دسترسی کامل به خدمات و فرصت های آموزشی.
- درک توانمندی محیط های الکترونیکی در ارائه آموزش با کیفیت بالا از سوی مراکز آموزشی.
-
- نیاز مؤسسات آموزشی برای « به روز بودن » با بهره گرفتن از فناوری های نوین به منظور جلب توجه والدین، دانش آموزان و سرمایه گذاران.
- توانمندی فناوری های جدید در کاهش هزینه های آموزشی و افزایش بهره وری(همان منبع).
۲-۲-۱۱- ویژگی های محیط یادگیری الکترونیکی
فرصت هایی که دیدگاه ها و فناوری های جدید برای آموزش به وجود می آورد، متخصصان آموزش را به باز اندیشی در باره ماهیت یادگیری و باز مهندسی فعالیت های آموزشی وادار می کند . محصول این باز مهندسی، تغییر نقش معلمان از « عرضه کننده اطلاعات » به « تسهیل کننده یادگیری »در خلال رویکرد محوریت یادگیرنده در آموزش است. گودیر (۲۰۰۱، به نقل از: آرمیتاژ و الری[۲۴] ، ۲۰۰۳)، اظهار داشته است که نقش معلمان در محیط های یادگیری جدید، دستخوش تغییرات متعددی شده است. مربیان در این گونه محیط های یادگیری:
- به جای سخنرانی وارائه اطلاعات، به راهنمایی یادگیرندگان و مدیریت منابع می پردازند.
- به جای آنکه به سؤالات پاسخ دهند، یادگیرندگان را برای یافتن پاسخ هدایت می کنند.
- به جای آنکه صرفاً محتوا را تهیه کنند، به طراحی تجارب یادگیری برای یادگیرندگان می پردازند.
- ساختار اصلی و چهارچوب کار را برای یادگیرندگان تدارک می بینند و آنان را تشویق می کنند که خود فرایند یادگیری را هدایت کنند.
- چشم انداز های متفاوت یک موضوع را ارائه و بر مهمترین دیدگاه ها تأکید می کنند.
- به جای آنکه شخصاً و به طور کامل بر محیط تدریس تسلط داشته باشند، با مشارکت یادگیرندگان این کار را انجام می دهند.
- به سبک های یادگیری یادگیرندگان حساسیت بیشتری نشان می دهند.
به موازات تغییرات فوق، به سبب ظهور دیدگاه های نوین در یادگیری، نقش یادگیرندگان نیز تغییر کرده است. یادگیرندگان در محیط های جدید:
- به جای آنکه منفعل و پذیرای دانش باشند، فعال اند و به تولید دانش می پردازند.
- به جای حفظ کردن اطلاعات و حقایق، به حل مسایل پیچیده می پردازند.
- موضوع آموزشی را از چشم انداز های گوناگون ملاحظه می کنند.
- سوالات خود را بررسی می کنند و برای یافتن پاسخ های مناسب به جستجو می پردازند.
- به صورت گروهی با هم کار می کنند و با انجام دادن فعالیت های مشارکتی، مسئولیت هدایت یادگیری خویش را به عهده می گیرند.
- می کوشند فعالیت هایی را انجام دهند که با زندگی حرفه ای آنان مرتبط است.
- می کوشند مستقل، خودکار و خودانگیخته باشند و زمان و سرعت یادگیری را تنظیم کنند.
- به جای آنکه به گذراندن امتحان بیندیشند، در اندیشه کاربرد آموخته های خود هستند.
- به جستجوی راهبردهای یادگیری مناسب برای خود می پردازند و می کوشند بر این اساس یادگیری خود را بهینه سازند(نوروزی و رضوی، ۱۳۹۰، ص۳۲۳).
۲-۲-۱۲- انواع یادگیری الکترونیکی
فلاش[۲۵] چهار نوع دسته بندی برای یادگیری الکترونیکی ارائه می دهد این ۴ دسته، شامل موارد زیر می باشد:
- یادگیری الکترونیکی بدون حضور و بدون ارتباط الکترونیکی
- یادگیری الکترونیکی بدون حضور اما با ارتباط الکترونیکی
- یادگیری الکترونیکی ترکیب شده با حضور گاهگاهی
- یادگیری الکترونیکی که به عنوان یک ابزار آموزشی در کلاس مورد استفاده قرار می گیرد.
نگاش[۲۶] و همکاران با الهام از دیدگاه فلاش، در یک مقاله ای شش دسته بندی برای یادگیری الکترونیکی ارائه کرده و تفاوت ها و شباهت های آنها را مورد بررسی قرار می دهند. این شش دسته یادگیری الکترونیکی به قرار زیر میباشد:
- یادگیری الکترونیکی با حضور فیزیکی و بدون ارتباطات الکترونیکی(از نوع چهره به چهره)
- یادگیری الکترونیکی بدون حضور و بدون ارتباطات الکترونیکی(از نوع خودآموزی)
- یادگیری الکترونیکی بدون حضور و با ارتباطات الکترونیکی(از نوع غیر همزمان)
- یادگیری الکترونیکی با حضور مجازی و با ارتباطات الکترونیکی(از نوع همزمان)
- یادگیری الکترونیکی با حضور گاهگاهی و با ارتباطات الکترونیکی(ترکیبی/دوگانه،ازنوع غیر همزمان)
- یادگیری الکترونیکی با حضور و با ارتباطات الکترونیکی (ترکیبی/ دوگانه، ازنوع همزمان) (ابراهیم زاده، ۱۳۸۹).
۲-۲-۱۳- یادگیری الکترونیکی با حضور فیزیکی و بدون ارتباط الکترونیکی(از نوع چهره به چهره)
این گونه، همان کلاس های مرسوم چهره به چهره هستند با این تفاوت که در این کلاسها از ابزارهای رایج یادگیری الکترونیکی برای پشتیبانی از شیوه انتقال آموزش در کلاس استفاده می شود. در این گونه، هم آموزش دهنده و هم یادگیرنده به هنگام انتقال آموزش به شکل فیزیکی در کلاس حضور دارند و بنابراین حضور در دسترس، قلمداد می شود. مثالی از این نوع یادگیری الکترونیکی، کلاسی است که در آن کلاس از اسلایدهای پاورپوینت، کلیپهای ویدوئویی و یا چند رسانه ای برای انتقال محتوا استفاده شود. بسیاری از کلاسهای چهره به چهره نیز از امکانات یادگیری الکترونیکی در خارج از کلاس درس بهره می گیرند، مثلاً هنگامی که تعامل میان یاددهنده و یادگیرنده یا میان یادگیرندگان با یکدیگر، با بهره گرفتن از ابزارهایی همچون میزگرد بحث، یا پست الکترونیک، در خارج از ساعات کلاس درس، صورت پذیرد. علاوه بر این ممکن است نوشته های سخنرانی و اسلایدهای پاورپوینت به شکل برخط برای دانشجویانی که دسترسی به ابزارهای مربوطه را دارند، پست شود. همچنین برنامه زمانی تسلیم تکالیف دانشجویان ممکن است به شکل برخط اعلام شود. باید خاطر نشان شود که در این شیوه، ابزارهای یادگیری الکترونیکی، برای آموزش درس استفاده نمی شوند و محتوا را منتقل نمی کنند، از سویی ارتباط اصلی میان یاددهنده و یادگیرنده در محیط کلاس درس و به شیوه ملاقات های رسمی یا نهایتاً از طریق تلفن صورت می گیرد و بنابراین ارتباط الکترونیکی در این شیوه در دسترس قلمداد نمی شود(همان منبع).
۲-۲-۱۴- یادگیری های الکترونیکی بر حسب فن آوری مورد استفاده
فن آوری مورد استفاده در آموزش الکترونیکی سبب شده است که اصطلاحات مختلفی وارد این حوزه شود؛ به طور مثال چند اصطلاح را را که همه نوعی یادگیری الکترونیکی هستند معرفی می کنیم: