انعطاف پذیری تولید و ساخت : انعطاف پذیری ساخت ، سیستم ساخت و تولید را برای پاسخگویی به تغییر تقاضا، طراحی محصول، فرایند تکنولوژی، تامین مواد و غیره توانا می سازد.

سوافورد در مطالعات خود،انعطاف پذیری ساخت و تولید را، دامنه انتخابات متفاوت در دسترس و توانایی فرایند ساخت و تولید جهت اجرای موثر آنها که منجر به تولید محصولات با کیفیت در پاسخگویی به تغییرات ویژگی های محصول، تامین مواد و تقاضا و یا افزایش به کارگیری فرایندهای دارای تکنولوژی تعریف می کند.
انعطاف پذیری لجستیک : از نظر سوافورد، انعطاف پذیری لجستیک، دسترسی به دامنه ای از انتخابات و توانایی جهت اجرای موثر آنها جهت انطباق فرایند کنترل جریان و ذخیره مواد، کالای نهایی، خدمات و اطلاعات مرتبط از مبدا تا مقصد در پاسخ به شرایط محیط بازار در حال تغییر است.
اگر سازمانی انعطاف پذیری لجستیک بالایی داشته باشد، از طریق توجه به تحویل کالا می تواند در سطح بهتری در برابر نیازهای مشتری پاسخگو باشد.
انعطاف پذیری فناوری اطلاعات : سوافورد در مقاله خود انعطاف پذیری فناوری اطلاعات را توانایی سیستم فناوری اطلاعات جامع یک سازمان جهت انطباق پیدا کردن و حمایت از نیازمندیهای متغیر کسب وکار نسبت به ابعاد انعطاف پذیر شامل توسعه محصول، تدارکات، ساخت وتولید و لجستیک به خوبی سایر اهداف استراتژیک، بیان می کند.
انعطاف پذیری تدارکات : انعطاف پذیری تدارکات ، توانایی تغییر تصمیمات تدارکات در جهت بهینه سازی اثرات تغییر مورد نیاز را اندازه گیری می کند.هم چنین به پاسخگویی سریع در شرایط نا مطمئن کمک کرده و آن را تسهیل می بخشد.بنابراین انعطاف پذیری تدارکات تاثیر مثبتی بر انعطاف پذیری ساخت خواهد داشت.(گوتا و سامرز^[۴۷]،۱۹۹۲)
سوافورد انعطاف پذیری تدارکات را در دسترس بودن طیف وسیعی از گزینه ها و توانایی فرایند خرید در بهره برداری به موقع و به طریق اثربخش در هزینه نسبت به تغییرات ونیازمندیهای مواد اولیه می داند که نتیجه آن بهبود پاسخگویی و افزایش رضایت مشتری است.
سطح سوم: شامل زیر معیارهای مربوط به معیارهای کلی است که از طریق مطالعات کتابخانه ای و با بهره گرفتن از پرسشنامه الف و آزمون One sample-Test در نرم افزار Spss معیارهای مورد نظر استخراج و مورد بررسی قرار گرفتند.این زیر معیارها عبارتند از:
توانایی کاهش زمان چرخه توسعه محصول
توانایی طراحی محصولات متعدد
درصد دارایی ها با امکان استفاده مجدد
توانایی تغییر ترکیب محصول
سرعت در تولید محصولات جدید
تعداد روش های موجود در جهت افزایش ظرفیت
تعداد تامین کنندگان توانا برای هر ماده و در هر دوره
نفوذ پذیری بر عملکرد تامین کننده
سرعت آغاز همکاری با یک تامین کننده جدید
درصد زنجیره تامین که مستقیما توسط IT حمایت می شود
توانایی ITجهت انطباق در حمایت از کانال های توزیع
تعداد روش های موجود در سیستمهای IT جهت تجزیه و تحلیل محیط رقابتی و کشف تغییرات
توانایی در اضافه یا حذف نمودن کانال های تحویل
توانایی تغییر ظرفیت کلی شبکه لجستیک
تعداد انبارهای موجود برای ذخیره
سطح چهارم: انتخاب موثرترین استراتژی پیاده سازی زنجیره تامین چابک در سطح چهارم درخت تصمیم قرار می گیرد.این استراتژی ها عبارتند از:
یکپارچه سازی در فرایند : یکپارچه سازی در فرایند شامل برنامه ریزی مشارکتی، دسترسی به اطلاعات و دانش از طریق اینترنت و اطلاعات برای همگان در هر زمانی به روز شود، داده های مرتبط با فروش لحظه ای، پاسخگویی کارا به مشتری، قابلیت‌های داده کاوی، اعتقادات و اهداف مشترک، میزان هماهنگی بالا، تاکید بر برون سپاری، تبادلات بدون استفاده از کاغذ، نسل جدید نرم افزارهای تحت شبکه است.
به عنوان مبنای زنجیره تامین، یکپارچگی فرایند به معنای آن است که زنجیره تامین اتحادی از اعضای بهم مرتبط در یک شبکه است.
یکپارچه سازی شبکه : یکپارچه سازی شبکه شامل تعهد مدیریت ارشد به اقدامات چابک، تصمیم گیری غیر متمرکز، تاکید بر شایستگی های اصلی، اهداف و معیارهای مبتنی بر اعتماد، روابط مبتنی بر اعتماد
مدیریت روابط مشارکتی : این استراتژی زنجیره تامین جهت جذب خریداران و تامین کنندگان برای کار به صورت مشارکتی، توسعه محصول به طور مشارکتی و تسهیم اطلاعات است.
یکپارچه سازی اطلاعات : به عنوان زیر ساختی از زنجیره تامین، شامل توانایی جهت استفاده تکنولوژی اطلاعاتی در تسهیم داده ها بین خریداران و تامین کنندگان است.بنابراین به طور موثر یک زنجیره تامین مجازی ایجاد می کند.
ارتقاء مشتری و بازار : به عنوان استراتژی زنجیره تامین، ارتقاء مشتری و بازار شامل توانایی جهت شناسایی و پاسخگویی سریع به نیازمندیهای واقعی مشتری می باشد.هم چنین جهت ماهر شدن در تغییر و عدم اطمینان است. معرفی سریع محصول جدید، پاسخگویی به تقاضای واقعی، تقاضا برای محصولات سفارشی، حفظ و افزایش سطح روابط مشتری، معیارهای مشتری محوری، بهبود کیفیت، کاهش هزینه ها، افزایش فراوانی، بهبود محصول از عوامل موثر در ارتقا بازار و مشتری هستند.
با توجه به معیارهای مدل تحقیق بر اساس مدل سوافورد، در اختیار خبرگان قرار گرفت و اهمیت معیارها طی پرسشنامه پیوست ۱ مورد ارزیابی قرار گرفت. پس از اینکه عوامل موثر بر زنجیره تامین چابک شناسایی شدند، با دسته بندی آنها در گروه معیارها و زیر معیارها، درخت تصمیم ترسیم گردید و در نهایت با بهره گرفتن از درخت تصمیم نهایی، پرسشنامه مقایسات زوجی تهیه شد. برای محاسبه وزن نهایی هر یک از زیر شاخص ها، که نشان دهنده اهمیت هر زیر شاخص بر اساس نظر خبرگان است، از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی(FAHP) استفاده شده است.

۳-۵- روش تجزیه وتحلیل

روش تصمیم گیری با شاخص های چندگانه در مواقعی کاربرد دارد که گزینه ها از قبل تعیین شده باشند و هدف انتخاب یکی از گزینه های موجود از طریق مقایسه آنها در حضور شاخص های متعدد تاثیر گذار بر ارجحیت گزینه ها باشد.در بین روش های گوناگونی که در حوزه تصمیم گیری با شاخص های چندگانه وجود دارد، روش AHP فازی برای این تحقیق انتخاب شد. این روش توسط ساعتی^[۴۸] معرفی شد. این روش به عنوان یکی از روش های تصمیم گیری چندمعیاره به صورت گسترده در بسیاری از فرایندهای تصمیم گیری بکار رفته است.
در این پایان نامه موثر بودن شاخص ها و زیرشاخص های مدل تحقیق از روش آزمون T-student اثبات و سپس شاخص ها و پنج استراتژی پیاده سازی زنجیره تامین چابک با بهره گرفتن از AHP فازی رتبه بندی گردید.در این مطالعه به طور کلی روش تجزیه و تحلیل داده ها را می توان به شرح زیر طبقه بندی کرد:
استفاده از روش آزمون استنباطی T-Student جهت تعیین و شناسایی عوامل و شاخص های موثر با بهره گرفتن از ابزار نرم افزاری Spss
استفاده از روش FAHP برای ارزیابی و اولویت بندی شاخص های مرتبط با موضوع مورد نظر و هم چنین اولویت بندی استراتژیهای پیاده سازی زنجیره تامین چابک

۳-۶- مراحل اجرایی تحقیق

مراحل اجرایی این تحقیق به اختصار در شکل ۳-۱ نشان داده شده و سپس در مراحل مختلف و به تفصیل توضیح داده شده است.
شکل ۳-۱ نمودار اجرایی تحقیق
شناسایی معیارهای مهم با بهره گرفتن از روش کتابخانه ای و جمع آوری نظرات خبرگان با کمک پرسشنامه لیکرت:
در این مرحله پس از شناسایی شاخص ها معیارها و زیرمعیارهای موثر بر مساله اولویت بندی استراتژ های پیاده سازی زنجیره تامین چابک در قالب پنج معیار، پانزده زیرمعیار و پنج گزینه، که از بررسی و مرور ادبیات و نیز نظرات خبرگان آگاه در این مسئله بدست آمده پرسشنامه شماره ۱ به خبرگان ارائه گردید و از خبرگان خواسته شد تا نظر خود را در مورد عوامل ارائه دهند.
آزمون نظرات خبرگان به روش آزمون T-Student و تایید معیارها
آزمون فرضیات با بهره گرفتن از نظرات خبرگان در پرسشنامه شماره ۱ و براساس آزمون آماری T-Student ، انجام گرفت که نتایج حاصل پنج معیار اصلی و پانزده زیرمعیار را در بر داشتند و در پنج گزینه که استراتژی های مورد نظر می باشد، مورد بررسی قرار گرفت.
تهیه سطوح سلسله مراتب معیارها و زیر معیارها و گزینه ها به همراه کدگذاری
بعد از یافتن معیارها، زیر معیارها و گزینه های موثر سطوح سلسله مراتبی بدست آمده و کدگذاری می گردند که در جدول ۳-۱ نشان داده شده است.
جدول ۳-۱جدول شناسایی معیارها، زیر معیارها و گزینه ها