۳- ۶-۱- سبک نظامی
سبک نظامی، سبک آذربایجانی است، این سبک بینابینی است میان سبک خراسانی و سبک عراقی، که در آذربایجان پدیدآمد. این شاعران هم به سبک شاعران بزرگ خراسانی قصیده می­سرودند و هم به سبک شاعران سبک عراقی عرفان را وارد اشعار خود کردند. (دلیری، ۱۳۸۱: ۵۷)
۳-۶-۲- آثار حکیم نظامی
پنج گنج از آثار ارزشمند حکیم نظامی است.
گنج اول: مخزن الاسرار: منظومه ایست عرفانی ، اخلاقی و دینی است دارای ۲۶۰۰بیت است .
گنج دوم: خسرو شیرین: گنجینه­ای از حکمت و عرفان است . وبه سال ۵۷۶ به پایان رسیده است.
گنج سوم : لیلی ومجنون: این منظومه اندکی بیش ازچهار هزار بیت دارد.
گنج چهارم: هفت پیکر (هفت گنبد یا بهرام نامه ):این مثنوی ۵۱۳۰ بیت دارد،
گنج پنجم: اسکندر نامه:، پنجمین و آخرین مثنوی از مثنوی­های پنجگانۀ حکیم گنجه است، این مثنوی به دوبخش شرفنامه در ۶۸۰۰ بیت و اقبالنامه یا خرد نامه در ۳۷۸۰ بیت تقسیم شده­است. این اثر آخرین یادگار ادبی حکیم نظامی است.که درآن از سخنان حکمت آموز، پند و اندرزهای اخلاقی ودینی و پُراز عقاید فلسفی اوست. (صفا، ۱۳۴۹، ج۲: ۸۰۱-۶)
۳-۷- مولانا جلاالدین بلخی
مولانا جلال الدّین محمد بلخی درسال ۶۰۴(ه. ق) در بلخ به دنیا آمد. پدرش سلطان العلماء شیخ بهاءالدین ولد، فرزند شیخ حسین بن احمد خطیبی، از بزرگان عارف و تصوّف در عصرخود بود، و­ بعلت نفوذ عظیمی که در بلخ و خوارزم درمیان مردم داشت. موجب وحشت سلطان محمد خوارزمشاه گردید، و بناچار در سال ۶۱۶ (ه. ق) بعزم زیارت خانه خدا، بهمراه اعضاء خانواده اش بلخ را ترک کرد. درنیشابور با شیخ فریدالدّین عطّار ملاقات نمود. وی«اسرارنامه » خود را به جلال­­الدّین ۱۲ساله هدیه کرد. وگفت: «زود باشد که این پسر تو، آتش در دل سوختگان عالم زند.» او در شهر «لارنده» با گوهر خاتون دختر خواجه لالای سمرقندی عروسی کرد. و صاحب دو پسر به نام های بهاء الدّین محمّد و علاءالدّین محمّد شد. (دلیری،۱۳۷۶: ۴-۳۳) مولانا زمانی که به قونیه بازگشت، به مدت ۷ سال تحت ارشاد سید برهان­الدّین محقّق ترمذی مشغول ریاضت شد. درسال ۶۳۸ (ه .ق) سید برهان­الدّین درگذشت. و جلال­الدّین به جای او در مسند ارشاد تکیه زد. و به تدریس فقه و علوم و دین پرداخت. وی در سال ۶۴۲(ه. ق ) شیفتۀ معنوی پیری از پیران صوفیه، به نام شمس­الدّین محمد بن ملک داد تبریزی، شد. که این پیـر موجب تحوّل عظیـم درمولانا شد. تغییر روحیه در مـولانا موجب خشم
مُریدان و مردم قونیه شد. شمس در سال ۶۴۳ قونیه را ترک گفت. وچون از یافتن او مأیوس شد، نخست ( صلاح الدّین فریدون زرکوب ) و پس از مرگ او، در سال ۶۵۷ (حسام الدّین چلپی) را به مصاحبت برگزید. مولانادر سال ۶۷۲ هجری قمری درقونیه درگذشت.و در همان شهر به خاک سپرده شد.
۳-۷-۱- سبک ِ مولانا
غزلیّات مولانا، اوج غزل­ عرفانی است، غزلیّاتی است، زنده­ که غالباً در مجالس سماع و در حال شور و نشاط سروده شده­است. نگاه­های او در نتیجۀ استعارات و تشبیهات او معمولًا جدید است. اوزان غزلیّات متنوع است. و ظاهراً از ۴۸ وزن استفاده­کرده است. او شاعری است صاحب سبک، غزلیّات او سبک مخصوص به خود دارد و مخصوصاً از غزل­های قبل از خود کاملاً متمایز است.
مختصّات مهم شعری او عبارتند از: موسیقی قوی شعری، خاصیت حقیقت نمائی و باورداشت، تاثیر گذاربودن (بلاغت)، نشاط و غم ستیزی، وجه شبه­های نوین عرفانی، وفورتلمیح، زبان سمبلیک، عرفانی که ژرف ساخت حماسی دارد و می­توان بدان عرفان حماسی گفت. مختصّات دیگر زبانی هم در آثار او هست، که باید آن­ها را مختصّات­جدید سبک­عراقی نامید. نشان می­دهد که در قرن هفتم هم مختصّات کهن و هم مختصاّت جدید هر دو وجود داشته است و بعد­ها اندک اندک بسامد مختصّات جدید بیشتر و بسامد مختصّات قدیم کمتر می­ شود. ( شمیسا،۱۳۷۵ :۲۲۶-۷)
۳-۷-۲- آثار مولانا :
الف) مثنوی معنوی : شاهکارعظیم و کاملترین اثر منظوم صوفیانه ادب پارسی، و یکی از آثار جاودانۀ ادبیات­ جهانی، مثنوی معنوی، است که بهترین یادگار هم صحبتی مولانا با مرید با وفایش (حسام الدّین چلپی) است. او به درخواست حسام الدّین مثنوی را درسال­های ۶۵۷ ه.ق تا ۶۶۰ ه. ق در شش دفتر ودر بیست وشش هزار بیت، سروده است. مثنوی مولانا، یک­دوره حکمت، فلسفه، اخلاق، ذوق، حال، تربیت و علوم اجتماعی است. (دلیری، ۱۳۷۶: ۳۷) «مثنوی کتابی تمثیلی با زبانی سمبلیک است و شیوۀ آن «حکایت در حکایت »است. داستان ها زنده است و گاهی خود آن ها را تفسیر می­ کند. آنچه مایه شگفتی، این است که مولانا ابیّات را بر
بدیهه می­سرود و حسام الدبین چلبی، می­نوشت. با این همه، زبان کاملاً ادبی است و به طور حیرت آوری، مشتمل بر صنایع بدیعی و بیانی است. هیچ شاعری به لحاظ وسعت فکر با مولانا، قابل مقایسه نیست. مثنوی کتابی است، که در مورد آن می­توان کتاب ها نوشت.»(شمیسا، ۱۳۷۳ : ۱۵۱)
ب) دیوان شمس یا دیوان کبیر: مجموعۀ غزلیات مولاناست، که آن را به نام مرشد و رهبر روحانی خود به نظم کشیده­است. بیشتر این غزلها به نام شمس که معشوق معنوی اوست، پایان می­یابد در سرتاسر این غزل­ها، آتش شور و اشتیاق و روح سماع و رقص عارفانه، جلوه­گر است.( همان)
ازآثار منثور مولانا: فیه مافیه، مجالس سبعه، مکاتیب است.
۳-۸- سعدی شیرازی
شیخ مشرّف­الدّین ابومحمّد مصلح بن عبدالله معروف به سعدی شیرازی دربارۀ لقب، نام و نام پدرش در کتابهای ادبی، به صورت های گوناگون ذکرشده است. همچنین از تاریخ تولّد و وفات شیخ اجل، اطلاع دقیق در دست نیست. اودر شیراز در میان خاندانی­که «ازعالمان دین بودند» ولادت یافت. سعدی در کودکی یتیم شد. ظاهراً زیر نظر تربیت نیای مادری خود، مقدمات علوم ادبی و شرعی را در شیراز آموخت؛ ولی به سال ۶۲۱ ه. ق که سلطان غیاث­الدّین، برادر سلطان جلال­الدّین خوارزمشاه با سپاهی از ترکان، شیراز را مورد تهاجم قرار داد، به بغداد رفت. و در مدرسه نظامیّه تحصیلات خودرا ادامه داد. اودر محضر دو استاد نام­آور این عصر: ا- ابوالفرج بن جوزی معروف به«سبط بن جوزی» ۲- شیخ شهاب الدّین عمر سهروردی عارف بزرگ و رئیس فرقه سهروردیه و صاحب کتاب عوارف المعارف، کسب فیض کرد. گویا بعد از طی این مراحل بود که سفرهای طولانی خود رادر حجاز، شام، لبنان و روم آغازکرد. و بنا به گفتار خود در اقصای­عالم، گشت و با هرکسی ایّام را بسر برد و بهر گوشه­ایی تمتّعی یافت. و از هر خرمنی خوشه­یی برداشت. عظمت مقام او در شعر و نثر و اخلاق و حکم باعث شد، که دربارۀ وی و نحوۀ زندگانیش روایاتی­افسانه­مانند، رواج یابد. بهر حال عمر سعدی در شیراز، به نظم قصائد و غزل­ها و تالیف رسالات مختلف او وشاید به وعظ و تذکیر می­گذشت. (صفا، ۱۳۷۸ ج۳: ۵۹۸) گویا شیخ اجل در در سال ۶۹۱ هجری قمری در شیراز درگذشت.
۳-۸-۱- سبک سعدی
در قرن هفتم، عرفان رواج کامل یافته بود، و از آن تاریخ به بعد کمتر شاعری است، که به عرفان گوشۀ چشمی نداشته باشد. و این مسئله در باره سعدی هم صادق است. امّا به طور کلی غزل سعدی عاشقانه است، نه عارفانه. زبان سعدی ساده و روان و معیار کامل فصاحت و بلاغت است. به لحاظ سبکی، از آن شاعرانی است که به سادگی و روانی شاعران سبک خراسانی نظرداشت. او بزرگترین شاعر سبک خراسانی است. ژرف ساخت شعر او هنری است. امّا در ظاهر ساده به نظر می­رسد. او بزرگترین شاعر سبک خراسانی است که در عصر سبک خراسانی بسر نمی­برد و قصیده هم نمی­گوید. غزل سعدی، نمونه کامل غزل فارسی محسوب می­ شود. واز هر سه جهت زبان و معنی و ادبیّات معیار فصاحت و بلاغت شمرده می­ شود. زبانی ساده، بلیغ و همه فهم دارد. (شمیسا ، ۱۳۷۳: ۱۴۱-۲)
۳-۸-۲- آثار سعدی
الف -کلیّات سعدی یا (سعدی نامه) عنوانی است، که به مجموع آثار منظوم و منثور او داده شده است. که یکی از چهار رکن استوار ادب پارسی است. به سال ۷۲۶ ه.ق توسط علی بن احمد بیستون گردآوری شد.
ب- شش رساله منثور(درتقریر دیباچه، در تقریر مجالس پنجگانه، در سئوال صاحب دیوان، در عقل و عشق، در نصیحت ملوک، و در تقریر ثلاثه)
پ– صاحبیه (شامل ۲۲ قصیده، قطعه و غزل به زبان عربی، آنگاه قصاید، مراثی فارسی، ملمّعات، مثلثات، ترجیعات، غزلیّات و مفردات و مجموعه ای از اشعار که بنام شمس الدّین محمد صاحب دیوان سروده است که به صاحبیه مشهور است.)
ت– غزلیات سعدی (با عناوین چهارگانه: طیبات، بدایع، خواتیم و غزلیات قدیم که در مجموع بین ۶۸۶تا ۷۰۰ غزل است. )( صفا، ۱۳۷۸، ج۳: ۶۰۵-۷)
ث)گلستان سعدی: یکی از بلیغ­ترین نمونه­های نظم و نثر فارسی است. یکسال پس از بوستان در سال ۶۵۸ ه. ق به نام شاهزاده (سعدبن ابوبکر) با نثری آمیخته به شعر، در هشت باب نگاشته شده است.
ج)بوستان (سعدی نامه): مثنوی اخلاقی است. سعدی در سال ۶۵۵ ه.ق بوستان را به نظم سروده است. شیخ اجل در این مثنوی، که آنرا باید یکی از مهمّترین آثارمنظوم زبان فارسی دانست، اصول سیاست و تدبیر منزل و مبانی اخلاقی راکه اقسام سۀ گانۀ حکمت عملی است، با افکار حکیمانه و تعالیم صوفیانه مبتنی بر اصول دین مبین اسلام، درآمیخته، و با بهره گرفتن از تجربه­ها و آگاهی­ های وسیعی که در ضمن سیر و سفر سی وچند سالۀ خود اندوخته، یکی از ارجمندترین آثارادبی ایران و جهان را آفریده است که تاکنون به بیشتر زبان­های زندۀ جهان ترجمه شده است. (دلیری،۱۳۷۶، ج ۲ :۷۲)
۳-۹- نَزاری قُهِستانی
حکیم سعدالدّین قُهستانی، ملقّب به سعدالدّین و متخلّص به «نَزاری» از شاعران سدۀ هفتم و اوایل سدۀ هشتم هجری است. ودر سال ۶۴۵ یا ۶۴۹ قمری در قُهستان خراسان متولّد شد. «وی از نسل علاءلدین ملحد، ومرید نَزاربن مستنصراسمعیل بود. و ازاینجا چنین برمی­آید که نیاکان شاعر سبب ارادت به المصطفی­الدّین الله مشهور به «نَزار»داشتند. این نسبت را اختیار کرده­بودند، و یا آنکه خود را از اعقاب او دانسته اند.»(صفا، ۱۳۶۹ ،ج۴: ۷۳۵) وی، در جوانی ادبیّات و علوم متداول را در قُهستان فرا گرفت. و در عین حال ایّام جوانی را به عشرت و میخوارگی گذراند و این عادت را جز در ایّامی معدود همواره ادامه داد. احتمالاً نَسَبش به اسماعیلیّه می­رسید و خود نیز به این مذهب بود. جوان سال بود که به خدمت دیوانی درآمد، ودر سال ۶۷۸ ه.ق به معاونت یکی از عُمّال دیوان به سفری دو ساله رفت. در بازگشت به خدمات دیوانی ادامه داد. و حتی ظاهراً مقام وزارت گونه ­ای یافت، امّا چندی بعد از دیوان طرد و اموالش مصادره­ شد، و باقی عمر را در انزوا گذراند. و به زراعت روی آورد. گویا در دوران زندگی خود، بعنوان حکیم شهرت داشته است. وی مدّتی در تبریز در خدمت خواجه شمس الدّین صاحب دیوان­جوینی، بسر برده و چنانکه در سفر نامه منظوم خود آورده ­است؛ به قهستان بازگشته و گوشه نشینی اختیار نموده ­است .
۳-۹-۱- آثار نَزاری
دیوان اشعار: شامل قصیده و غزل و ترکیب بند و ترجیع بند و قطعه است.
اودر سرودن مثنوی وغزل مهارت فراوان داشت، از جمله مثنوی های او:
الف) اَزهَر ومَزهَر، (مثنوی عشقی به تقلید شیرین و خسرو امیر خسرو دهلوی)
ب) دستورنامه ( مثنوی اخلاقی - عرفانی به تقلید از بوستان)
پ)سفرنامه (حدود ۱۲۰۰ بیت است. )
ت)ادب نامه
ث)مناظره شب وروز (همان،۷۴۰)
۳-۱۰- حافظ شیرازی
خواجه شمس­الدّین محمّد حافظ شیرازی، ملقّب به لسانُ الغیب، در سال ۷۲۶ ه ق متولّد شده است­­­، که در بارۀ تاریخ دقیق تولّد او بین صاحب نظران اختلاف است. نام پدر او (بهاءالدّین)،گویا او در کودکی ­از پدر یتیم شده، و برای کسب معاش یک چند سالی در نانوایی کارکرده است. دیری نگذشت؛ که عشق به تحصیل اورا به مکتب کشاند. و مدّتی را نیز بین کسب معاش و آموختن سواد گذراند. در جوانی به آموختن قرآن و ادب عربی و علوم اسلامی روی آورد، و در تفسیر، کلام، حکمت و ادب تبحّر یافت. قرآن را از حفظ بود. و به همین سبب «حافظ» تخلّص­کرد. عهد جوانی­اش، مصادف بود. با امارات شاه ابواسحاق اینجو در فارس که ممدوح حافظ واقع شد. و شاعر از رجال عهد او و نیز سلطنت او مکرّر با شوق و علافه یادکرده است. ظاهراً مشایخ وعلمای عهد این پادشاه، کسانی مانند شیخ امین­الدّین بَلَیانی و قاضی عَضُدالدّین ایجی، و قاضی مجدالدّین شیرازی، تاحدّی مربّی و حامی حافظ بودند. افزون بر نشانه هایی که از دانشمندان گوناگون در سروده هایش موجود است، خود نیز به رنج چهل ساله­اش برای دانش­اندوزی اشارت دارد. وی به زادگاه خود، علاقۀبسیار داشت و ستایش شیراز و خوبان آن دردیوانش بسیارآمده است. همچنین، از ذکرنام پادشاهان و وزرا و علمای عصر دردیوان او پیداست که با غالب بزرگان فارس ارتباط داشت. همچنین خواجه حافظ سه فرزند داشته است، که هرسه آنها در دوران زندگی او درگذشته­اند. محمدگلندام همکلاسی او، نخستین گردآورندۀ اشعارش بوده است. تاریخ در گذشت او را نیز ۷۹۱ یا ۷۹۲ هجری قمری نوشته اند.( شریفی، ۱۳۸۷: ۵۱۷-۱۸)

۳-۱۰-۱- سبک شعری حافظ
غزل حافظ هم دارای سطوح عاشقانه، چون غزل سعدی است و هم دارای سطوح عارفانه چون غزل عطار و مولانا و از سوی دیگر، وظیفۀ اصلی قصیده را که مدح است؛ بردوش دارد. ازاین رو شعرحافظ نمایندۀ هرسه جریان عمدۀ شعریِ قبل از اوست، و قهرمان شعراو هم، معبود و هم معشوق و هم ممدوح است. شعر حافظ،
درمحور عمودی بیشتر دنیوی و عاشقانه یا مدحی است، و مضامین مختلف ازجمله عرفان، درمحورهای­افقی است. و کسانی که شعر اورا عرفانی می­دانند. به محور­­افقی توجه دارند. یعنی ابیّات اورامستقل می­پندارند. حافظ شاعری، سیاسی­ مبارز، است و با زبان طنز به امور حاد اجتماعی پرداخته است. و با شاهان متظاهر و زاهدان ریائی و صوفیان دروغین، به مبارزه­یی جانانه مشغول بوده ­است. واز این­رو، شعراو، پُراز اشاره­های تاریخی، به اوضاع و احوال عصر اوست. که بسیاری ازآنها برما، مجهول است. و ازسوی دیگر، در به کارگیری زبان ادبی یعنی استفادۀ کامل از بدیع و بیان، ایجادروابط متعدد موسیقیائی و معنائی بین کلمات، گوی سبقت را از همگان ربوده است. دربدیع لفظی، بیشتر به انواع جناس و سجع، و در بدیع معنوی، به انواع ایهام از قبیل: ایهام تناسب، ایهام تضاد، ایهام ترجمه، تبادر واستخدام توجه دارد. و دربیان عمدۀ توجۀ او به استعاره، تشبیه وسَمبُل است، و ازطرف دیگر، او از تلمیح به نکات و آموزه­های عرفانی و قرآنی رسیده­است. از مشخصّات عمدۀ شعر او طنز است. در استفاده از بدیع و بیان از شاعران کهن فقط خاقانی، تا حدودی به او نزدیک است. و در زمینه ­های­فکری، گاهی خیام را به یاد می ­آورد. او به شعر همۀ شاعران بزرگ، به خصوص اشعار شاعران معاصر خود، یعنی گروه تلفیق توجه داشت. (شمیسا ،۱۳۷۳: ۱۵۴)
«از اختصاصات کلام حافظ آنست، که او معانی دقیق عرفانی، حکیمی و حاصل لطیف و تفکّرات دقیق خود را در موجزترین­کلام، و در همان حال در روشن­ترین و صحیح­ترین آنها بیان کرده­است، به عبارت دیگر، او در هربیت و گاه در هرمصراعی نکته­ایی دقیق دارد. که از آن به «مضمون» تعبیر می­کنیم.» ( صفا، ۱۳۶۹ ،ج۴: ۱۰۷۹)

۲-تاثیر محیط اجتماعی یا هنجارهای ذهنی عام در رفتار
گرایش ها و هنجارهای ذهنی، هرکدام دارای دو جزء می باشند.گرایش نسبت به یک رفتار بوسیله اعتقاد شخص به نتیجه حاصل از رفتار و ارزیابی آن مشخص می شود. در بکارگیری این مدل در آموزش بهداشت امکان دارد که نتایج شامل مسائلی از قبیل تاثیر جانبی در رابطه با داروها باشد و یا زمان و مشکلات شخصی در ارتباط با شرکت منظم در کلاس ورزشی باشد. بالاخره، هنجار اجتماعی بر اساس اعتقاد هنجار فرد درباره این که دیگران چه فکر می کنند و یا انگیزه فرد در پیروی از خواسته های دیگران چیست، تعیین می شود. پیامدها و نتایج در رابطه با رفتار خاصی را می‌توان با روش تجربی از طریق مصاحبه های غیر ساختاری (باز) با افراد جمعیت هدف بدست آورد. در این مصاحبه‌ها از افراد سوال می‌شود که نتایج و یا پیامدهای مهم ناشی از اجزای عمل را لیست کنند. در حالیکه مشخص کردن عقاید مهم از چنین لیستی غیر ممکن است (براون^[۱۹۹]، ۱۹۹۲؛ شفیعی، ۱۳۷۶).
تئوری رفتار برنامه ریزی شده:
تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده یکی از تئوری‌های مهم می‌باشد که مکانیسم اصلی پذیرش رفتارهای بهداشتی را توضیح می‌دهد. این تئوری از نگرش، کنترل رفتار درک شده، هنجارهای انتزاعی، قصد و رفتار تشکیل شده است. این تئوری وقوع یک رفتار ویژه را پیش‌بینی می‌کند مشروط بر اینکه فرد قصد انجام رفتار را داشته باشد. بر طبق این مدل قصد برای انجام یک عمل توسط سه عامل پیش بینی می شود:

۱ ) فرد دید مثبتی نسبت به انجام رفتار داشته باشد (نگرش).
۲ ) فرد احساس کند برای انجام دادن رفتار تحت فشار اجتماعی می باشد (هنجارهای انتزاعی).
۳ ) فرد احساس کند قادر است رفتار را انجام دهد (کنترل رفتاری درک شده).
به عنوان یک قاعده کلی در این مدل نگرش مثبت فرد نسبت به انجام کار، هنجارهای انتزاعی مطلوب و کنترل رفتاری درک شده زیاد باعث می شود که فرد قصد انجام رفتار را داشته باشد (گودین، کوک، ۱۹۹۶).
محدودیت‌های تئوری عمل منطقی، رفتار برنامه‌ریزی شده: این محدودیت‌ها عبارتند از:
۱-قدرت پیش بینی: قدرت پیش بینی این تئوری‌ها بستگی به شناسایی تمام یا اغلب نتایج بارز برای جمعیت هدف دارد. چون پیامدهای بارز، محتوای این تئوری‌ها را تشکیل می‌دهند، فرایند دریافت اطلاعات از جامعه هدف بسیار مهم می باشد.
۲-بکارگیری این تئوری در اغلب مسائل آموزش بهداشت پیچیده می‌باشد و بدست آوردن نتایج بارز نیاز به فرایندی جدی و وقت گیر جهت گردآوری اطلاعات دارد.
۳-در این تئوری، فاکتورهایی از قبیل شخصیت و متغیرهای دموگرافیک در نظر گرفته نمی‌شوند.
۴-فرضیات چنین بیان می‌کنند: کنترل رفتاری درک شده میزان کنترل واقعی بر رفتار را پیشگویی می‌کند، در بیشتر موارد ممکن است چنین نباشد.
۵-اگر فاصله زمانی بین قصد رفتاری و رفتار زیاد باشد، احتمال دارد که رفتار اتفاق نیفتد (گودین، کوک، ۱۹۹۶).
اجزای تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده توسعه یافته
گرایش و نگرش نسبت به رفتار^[۲۰۰] :
اولین عاملی که روی قصد افراد برای انجام رفتار و یا عدم انجام رفتار تاثیر دارد، نگرش وگرایش‌ها هستند که عامل شخصی نیز نامیده می‌شود. هدف از نگرش ارزشیابی منفی و یا مثبت شخص درمورد انجام یا عدم انجام یک رفتار مشخص می‌باشد ممکن است نگرش فرد برای انجام رفتاری مثبت باشد، ولی نگرش فردی دیگر نسبت به آن رفتار منفی باشد. بر طبق این تئوری نگرش فرد درباره یک شی نتیجه عملکرد عقاید فرد درباره شی و ارزیابی پاسخ‌ها در ارتباط با این عقاید می باشد. عقاید نسبت به یک شی پایه اصلی برای شکل‌گیری نگرش نسبت به یک شی می‌باشند. نگرش‌ها معمولاً به وسیله ارزیابی عقیده شخص مشخص می شود. مشخص است که به منظور مشخص کردن علت شکل‌گیری و تغییر نگرش و قصد افراد، باید فرایند شکل گیری آنان بررسی شود. به طور کلی عقاید اشاره به احتمال قضاوت ذهنی شخص در ارتباط با بسیاری از جنبه‌های قابل تمییز جهان پیرامون شخص دارند. آن‌ها با درک شخص از محیط خودشان در ارتباط می باشند (آیزن، ۱۹۸۷).
نگرش‌ها نشان دهنده احساس کلی فرد درباره مطلوب بودن یانبودن بسیاری از اشیا می‌باشند. هنگامی که عقیده شخص درباره یک شی شکل می گیرد. نگرش فرد درباره یک شی نتیجه عملکرد ارزیابی‌های فرد از این نسبت‌ها می‌باشد. در دوره زندگی فرد، تجارب فرد منجر به شکل گیری بسیاری از عقاید مختلف درباره اشیا، اعمال و حوادث مختلفی می‌شود. این عقاید ممکن است نتیجه مشاهدات مستقیم یا فرآیندهای استنتاجی باشد. بسیاری از عقاید ممکن است زمان های طولانی بمانند، عقاید دیگر ممکن است فراموش شوند و ممکن است عقاید جدید شکل گیرند. عقاید شخص ممکن است در نتیجه عملکرد تغییرپذیری در سیستم عقاید شخص تغییر یابند. بنابراین عقاید شخص درباره یک شی به وسیله مجموعه عقاید برجسته شخص درباره آن شی تعیین می شوند. هر عقیده درباره یک شی مشخص به بسیاری از صفات آن شی مربوط می شوند. بر طبق مدل انتظار-ارزش، ارزیابی شخص از نسبت‌ها با نگرش فرد نسبت به توانایی اش هماهنگی دارد. واضح است که در این دیدگاه فرض بر این است که زمانی فرد، اطلاعات اساسی برای شکل گیری نگرش نسبت به یک شی را پردازش می‌کند، او وارد ارزیابی شی می‌شود.
آیزن و فیشبین نگرش‌ها را بدین صورت تشریح کردند. آنها فرمول زیر را برای بدست آوردن نگرش پیشنهاد کردند:
A = f [ ∑ biei ]
به نظر آن‌ها نگرش نسبت به یک عمل مشخص، نتیجه مجموع عقاید فرد نسبت به عمل می باشد. این عقاید بر این اساس می باشند که آیا نتیجه عمل به صورت مثبت در نظر گرفته می شود و یا به صورت منفی (ei) و احتمال ذهنی که آیا این عقاید واقعا با نگرش در ارتباط (bi) می‌باشد؟ (آیزن،۱۹۸۷).
هنجارهای انتزاعی یا فشارهای اجتماعی^[۲۰۱] :
دومین عاملی که روی قصد افراد برای انجام رفتار و یا عدم انجام رفتار تاثیر دارد نرم‌های انتزاعی هستند که مربوط به عامل اجتماعی می باشد. نرم‌های انتزاعی با فهم یا درک شخص از فشارهای اجتماعی در ارتباط می‌باشد که بر شخص وارد می شود تا کاری را انجام بدهد یا انجام ندهد. نرم‌های اجتماعی تنظیم کننده استانداردهایی برای اجرا هستند که افراد می‌توانند بپذیرند یا آنها را رد کنند (آیزن، فیشبین، ۱۹۷۲).
فرض بر این است که هنجارهای انتزاعی در نتیجه عملکرد عقایدی هستند که افراد بخصوصی انجام دادن یا ندادن یک رفتار را تایید کنند و یا ممکن است تایید نکنند. عقایدی که پایه واساس هنجارهای انتزاعی هستند، اصطلاحاً عقاید هنجاری نامیده می شوند. زمانی که یک فرد قصد انجام یک رفتار ویژه را داشته باشد هنگامی است که او درک کند که افرادی که برایش مهم می‌باشند فکر می کنند که او باید آن رفتار را انجام دهد. افراد مهم برای یک فرد ممکن است همسر، دوستان، پزشکان یا افراد دیگر باشند.
هنجارهای انتزاعی بوسیله پرسیدن سؤالاتی از مخاطبین ارزیابی می شود تا شخص درباره میزان احتمال تایید یا عدم تأیید بیشتر افرادی که برایش مهم هستند، قضاوت کند. به عبارت دیگر می توان گفت: هر جزء هنجاری با عقیده فرد می‌باشد، که او عقیده دارد افرادی فکر می‌کنند یا انتظار دارند که او باید رفتار مورد نظر را انجام دهد یا آن را انجام ندهد. انگیزه شخص برای تطبیق آمدن با این مراجع تکمیل کننده جزء هنجارهای انتزاعی می‌باشد. به طور کلی هنجارهای انتزاعی به تاثیر محیط اجتماعی افراد بر قصد رفتاری آن‌ها اشاره دارند.
آیزن و فیشبین فرمول زیر را برای بدست آوردن هنجارهای انتزاعی پیشنهاد کردند:
SN = f [ ∑ bimi ]
در ارتباط با هنجارهای انتزاعی، آیزن و فیشبین بیان می کنند که هنجارهای انتزاعی براساس چندین عقیده می باشد. هریک از این عقاید عملکرد تخمینی ذهنی فرد از آنچه می باشد که دیگران فکر می کنند یا انتظار دارند باید در یک موقعیت ویژه انجام داده شود و همچنین میزان انگیزه فرد برای تطبیق دادن خود با انتظار دیگران این فرمول را می توان چنین تفسیر کرد که هنجارهای انتزاعی در ارتباط با قصد رفتاری عملکرد مجموع عقاید درباره دیدگاه دیگران درباره رفتار می باشند. این عقاید بوسیله احتمالات ذهنی که دیگران از رفتار حمایت می کنند (bi) و همچنین بوسیله انگیزه فرد برای عمل کردن به آنچه دیگران احساس می کنند که او باید آن رفتار را انجام دهد (mi)، بیان می‌شود (آیزن،۱۹۷۲).
کنترل رفتارهای درک شده^[۲۰۲] :
سومین عاملی که روی قصد افراد برای انجام رفتار و یا عدم انجام رفتار تاثیر دارد مربوط به کنترل رفتاری درک شده می باشد. در تئوری رفتار برنامه ریزی شده کنترل رفتاری درک شده به عنوان ارزیابی فرد از سخت بودن یا آسان بودن یک رفتار تعریف می شود. کنترل رفتاری درک شده هنگامی تعیین کننده رفتار می باشد که کنترل رفتاری درک شده منعکس کننده کنترل واقعی افراد بر روی رفتار مورد نظر باشد. تعدادی از فاکتورهای محیطی و سازمانی وجود دارند که می توانند انجام شدن یک رفتار مشخصی را آسان‌تر یا مشکل‌تر سازند. فرض بر این است که کنترل رفتاری درک شده منعکس کننده تجربه قبلی فرد و همچنین موانع پیش بینی شده انجام یک رفتار می باشد. به عنوان یک قاعده کلی، نگرش مطلوب و هنجارهای انتزاعی مطلوب و کنترل رفتاری درک شده بیشتر باعث می شود که قصد انجام دادن رفتار توسط فرد بیشتر شود. کنترل رفتاری درک شده از دو قسمت تشکیل شده است.
Control belief: عقیده درباره اینکه عواملی وجود دارند که تسهیل کننده و یا مانع انجام یک رفتار مشخص می باشند.
Perceived power: قدرت درک شده برای کنترل هریک از این عوامل تسهیل کننده و یا بازدارنده (آیزن، ۱۹۹۱).
کنترل رفتاری درک شده می تواند هم به طور مستقیم و هم می تواند به صورت غیرمستقیم بر انجام رفتار تاثیر بگذارد.در حالت غیرمستقیم کنترل رفتاری درک شده از طریق قصد رفتاری تاثیر خود را بر رفتار اعمال می کند. برای این فرضیه که کنترل رفتاری می تواند همراه با قصد به طور مستقیم رفتار را پیش گویی کند می توان دو دلیل آورد:
۱ )کوشش صرف شده برای انجام یک رفتار احتمالا با افزایش کنترل رفتاری درک شده افزایش می یابد.
۲)کنترل رفتاری درک شده میتواند اغلب به عنوان یک جانشین ازکنترل واقعی اندازه گیری شود. تاثیر مستقیم کنترل رفتاری درک شده بر رفتار زمانی به وجود می آید که تطابقی بین درک کنترل و کنترل واقعی فرد برای انجام رفتار وجود داشته باشد. کنترل رفتاری درک شده ممکن است در موارد زیر دقیق نباشد:
۱ ) زمانی که یک شخص اطلاعات کمی در اختیار دارد.
۲ ) منابع در دسترس فرد تغییر می کنند.
۳ ) زمانی که عناصر جدیدی به موقعیت اضافه می شوند.
در این شرایط کنترل رفتاری درک شده ممکن است به درستی رفتار را پیشگویی نکند. به هرحال هراندازه که کنترل رفتاری درک شده واقعی باشد، آن می تواند برای پیشگویی احتمال کوشش‌های موفقیت آمیز استفاده شود (آیزن، ۱۹۹۱). اگرچه کنترل رفتاری درک شده منعکس کننده اطمینان فرد به توانایی شان برای انجام یک رفتار ویژه می‌باشد و به عنوان یک مترادف با ساختار خودکارآمدی باندورا در نظر گرفته می شود اما کنترل رفتاری درک شده بخش بزرگی است که از خودکارآمدی باندورا مشتق شده است. در مقایسه بین خودکارآمدی درک شده و کنترل رفتاری درک شده به عقاید افراد درباره توانایی‌هایشان نسبت به اعمال کنترل بر روی سطحی از عملکردشان و همچنین بر روی حوادثی که بر روی زندگی شان موثر است اشاره دارد. در حالی که کنترل رفتاری درک شده اشاره به توانایی برای انجام یک رفتار ویژه دارد. آیزن نشان می دهد که کنترل رفتاری درک شده ترکیبی از دوجزء می باشد که این دو جزء خودکارآمدی و قابل کنترل بودن می باشد. این دیدگاه بیان کننده آن است که اندازه گیری کنترل رفتاری درک شده باید شامل دو آیتم (خودکارآمدی و قابل کنترل بودن) باشد.
کنترل رفتاری درک شده با منبع کنترل نیز متفاوت می‌باشد و فرق آن در تاکید بر عواملی است که به طور مستقیم با رفتار به خصوصی مرتبط می باشد. کنترل رفتاری درک شده اشاره به درک شخص از آسان بودن یا مشکل بودن انجام بودن رفتار می‌باشد. در حالی که منبع کنترل به طور کلی احتمالی است که در موقعیتها و انواع اعمال ثابت می‌ماند (آیزن، ۲۰۰۲).
افراد ممکن است کنترل کامل برای انجام رفتارشان داشته باشند. در حالی که هیچ اجباری برای اتخاذ انواع رفتار نداشته باشند. از طرف دیگر چنانچه اتخاذ یک رفتار مشخص نیازمند فرصتهایی از قبیل منابع و مهارتهایی باشد که فرد آنها را دارا نمی باشد. ممکن است فرد کنترل کاملی برای انجام رفتار مشخص نداشته باشد. عوامل کنترلی شامل هر دو عامل داخلی و خارجی می باشند. عوامل داخلی شامل مهارتها، توانایی ها، اطلاعات، احساساتی از قبیل استرس و غیره می باشد. عوامل خارجی نیز شامل عوامل محیطی و عوامل موقعیتی می باشد.
همچنین می‌توان گفت: کنترل رفتاری درک شده اشاره به درجه ای دارد که یک فرد احساس می کند انجام دادن یا ندادن یک رفتار تحت کنترل ارادی او می باشد. اگر افراد معتقد باشند که آنها منابع یا فرصت‌هایی برای انجام دادن رفتار مورد نظر در اختیار ندارند، احتمال انجام رفتار مورد نظر کمتر خواهد شد. حتی اگر افراد نسبت به انجام رفتار موردنظر نگرش مثبتی داشته باشند، و یا اگر آنها اعتقاد داشته باشند که افراد مهم دیگر انجام آن رفتار را تایید می کنند. کنترل رفتاری درک شده از فرمول زیر بدست می آید:
Pbc = f [ ∑ ci mi ]
این فرمول چنین خوانده می شود کنترل رفتاری درک شده (pbc) نتیجه عملکرد مجموع عقاید فرد در مورد اینکه عواملی وجود دارند که تسهیل کننده یا موانع انجام رفتار می باشند (ci) در قدرت درک شده فرد بر هریک از این عوامل (mi) می باشد (بندورا^[۲۰۳]، ۱۹۹۷؛ کریستفر^[۲۰۴]، آرمتیج، ۲۰۰۵).
قصد رفتاری^[۲۰۵]:
یک فاکتور اصلی در تئوری رفتار برنامه‌ریزی قصد فرد برای انجام رفتار مشخص می‌باشد. فرض بر این است که قصد فاکتورهای انگیزشی را که بر رفتار تاثیر می‌گذارند تحت کنترل دارد. قصد رفتاری اشاره به قصد فرد برای انجام دادن یک رفتار مشخص می باشد. قوی بودن یک قصد بوسیله یک احتمال ذهنی فرد نشان داده می‌شود که فرد رفتار مورد نظر را انجام خواهد داد. در تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده و تئوری عمل منطقی، قصدها مهمترین پیش بینی کننده های رفتارها می باشد. فرض معمول بر آن است که نگرش مطلوب فرد درباره بعضی اهداف باعث می شود که او قصد کند تا رفتارهای مثبت را انجام دهد و کمتر قصد می کند تا با توجه به هدف رفتارهای منفی را انجام دهد. قصدهای رفتاری ترکیبی از برنامه های مردم شامل عمل و انگیزه افراد برای درگیر شدن در یک رفتار مشخص را به طور مختصر بیان می‌کند. بنابراین افرادی که برای انجام دادن یک رفتار برانگیخته شده اند احتمال بیشتری دارد که آن را به طور موفقیت‌آمیز انجام دهند. منشاء تئوری رفتار برنامه ریزی شده این ایده می باشد که انجام هر رفتار بوسیله دو عامل قصد رفتاری و کنترل رفتاری درک شده معین می شود. در تئوری رفتار برنامه ریزی شده قصد برای انجام رفتار بهتر از نگرش، هنجارهای انتزاعی و کنترل رفتاری درک شده می‌تواند رفتار را پیشگویی کند. به عبارت دیگر، تئوری رفتار برنامه ریزی شده و تئوری عمل منطقی با این دیدگاه که قصد رفتاری پیشگویی کننده رفتار می باشد شکل گرفت. قصدها در طی زمان می توانند تغییر کنند. هرچه فاصله زمانی بین قصد و رفتار بیشتر باشد، احتمال رخ دادن حوادث پیش بینی نشده ای که باعث تغییرات در قصد انجام رفتار باشد بیشتر می باشد. به همین دلیل آیزن و فیشبین نه تنها علاقه به پیش گویی رفتار نداشتند، بلکه آنها بیشتر علاقمند به درک رفتار بودند. تئوری عمل منطقی و تئوری رفتار برنامه ریزی شده پیشنهاد می‌کنند که رفتار فرد بوسیله قصد فرد برای انجام یک رفتار مشخص، کارکرد سه عامل میباشد: این سه عامل عبارتند از نگرش فرد، هنجارهای انتزاعی و کنترل رفتاری درک شده (نوتانی^[۲۰۶]، ۱۹۹۸؛ آیزن، ۱۹۸۰).
جزء نگرشی اشاره به نگرش فرد به سوی انجام دادن رفتار مورد نظر دارد. جزء هنجاری مرتبط است با عقیده شخص به این که افرادی فکر می‌کنند او باید رفتار مورد نظر را انجام دهد و یا انجام ندهد در انگیزه شخص برای تطبیق آمدن با این مراجع تشکیل می‌شود. جزء کنترل رفتاری درک شده بیان کننده درک فرد از آسانی یا مشکل بودن انجام رفتار می باشد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که شکل گیری یک قصد مشخص وابسته به شکل گیری نگرش ویژه (نگرش درباره رفتار مورد نظر)، یک عقیده ویژه (مانند هنجارهای انتزاعی) و درک فرد از آسانی یا مشکل بودن انجام رفتار می‌باشد.
براساس یک فرمول ساده می توان قصد برای انجام رفتار را بدست آورد. اگر قصد برای انجام رفتار را بهBI نشان دهیم. قصد برای انجام رفتار از فرمول زیر بدست آورد.
BI = (AB) W1 + (SN) W2 + (CB)W3
در فرمول فوق AB نشان دهنده عقاید رفتاری فرد برای انجام رفتار می‌باشد. SN نشان دهنده عقاید هنجارهای فرد مربوط به انجام رفتار و CB نشان‌دهنده عقاید کنترلی می‌باشد.W3,W1,W2 نشان دهنده ارزیابی‌های فرد از هریک از این عقاید و یا انگیزه فرد با این عقاید می‌باشد (نوتانی، ۱۹۹۸؛ آیزن ۱۹۸۰).
رفتار^[۲۰۷]:
در تئوری رفتار برنامه ریزی شده، بجز رفتار سایر سازه‌ها روانشناختی می‌باشند. تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده پیشنهاد می‌کند، رفتار می تواند بوسیله تاکید قرار دادن اوضاع در داخل مدل پیش بینی می شود.
رفتار موردنظر در تئوری رفتار برنامه ریزی شده توسط اصطلاحات ذیل معین می شوند:
هدف^[۲۰۸]

لینان و همکاران

۲۰۱۱

عوامل موثر بر سطوح تمایل به کارآفرینی: بررسی نقش آموزش

نگرش فردی و کنترل رفتاری ادراک شده مهمترین عوامل موثر بر تمایلات کارآفرینانه هستند. همچنین نقش موثر آموزش در ایجاد این تمایلات و نگرش ها مورد بررسی قرار گرفت.

پالاسیوس و همکاران

۲۰۱۰

تاثیر مدیریت دانش بر نوآوری و کارآفرینی سازمانی در صنایع بیوتکنولوژی و ارتباطی

نتایج تحقیق نشان داد که ابعاد مختلف مدیریت دانش بر عملکردها و وظایف سازمانها تاثیر مثبتی دارد.

کانیزارس و گارسیا

۲۰۱۰

تاثیر تفاوتهای جنسیتی در ایجاد نگرش های کارآفرینانه

نتایج تحقیق نشان داد که زنان تمایل کمتری به شروع فعالیت های کارآفرینانه دارند و ترس از عدم موفقیت و شکست، مهمترین مانع بر سر راه ایجاد یک کسب و کار جدید است.

سلچوک

۲۰۰۹

بررسی ابعاد کارآفرینی سازمانی در بخش خدمات

نتایج تحقیق نشان داد که بترتیب عوامل انگیزشی، سازمانی، محیطی و انسانی بر کارآفرینی سازمانی تاثیر مثبتی دارند.

ب: تحقیقات داخلی

فراهانی و همکاران

۱۳۹۰

رابطه بین عوامل روانشناختی توانمندسازی و کارآفرینی سازمانی کارکنان اداره کل تربیت بدنی استان خراسان رضوی

نتایج نشان داد بین چهار عامل کلیدی روانشناختی توانمندسازی شامل: احساس معنی دار بودن، احساس خودتعیینی، احساس تأثیر و احساس اعتماد، با کارآفرینی سازمانی رابطه مستقیم و معنی داری وجود دارد.

کاوسی و
رحمتی زنجان طلب

۱۳۹۰

طراحی و ارائه الگویی بومی جهت ارتقای کارآفرینی سازمانی در دانشگاه (مطالعه موردی: واحد علوم و تحقیقات تهران)

یافته های تحقیق نشان داد که این واحد از وضعیت کارآفرینی مطلوبی برخوردار نیست و به منظور استقرار کارآفرینی در آن بایستی با توجه به عوامل ساختاری، رفتاری و زمینه ای از فعالیتهای کارآفرینانه حمایت کند و بسترهای لازم را برای اجرای آن فراهم آورد. براساس نتایج، مدل عوامل ساختاری، رفتاری و زمینه ای جهت ارتقای کارآفرینی سازمانی در واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی تهران ارائه شده است.

کمالیان و همکاران

۱۳۸۹

مطالعه عوامل تاثیرگذار بر کارآفرینی سازمانی و نقش آن در پیاده سازی استراتژی کارآفرینی

این تحقیق با مطالعه بر ۱۱۵ نفر از کارکنان شرکت مخابرات نشان داد که بین ویژگیهای فردی و سازمانی و نهادینه سازی کارآفرینی سازمانی در سازمان ارتباط مثبتی وجود دارد. مدلی نیز جهت پیاده سازی استراتژی کارآفرینی ارائه شد.

حسین پور و زارعی وش

نتایج تحقیق میشل^[۱۱] بر روی پرستاران هشت کشور اروپا یی نشان داد که تعدد نقش یکی از دلایل عمده تضاد بین وظایف خانودگی و شغلی فرد است وی معتقد است تعارض نقش در خانواده و محیط کار می تواند سلامت پرستاران را تهدید کند. اختلالات سلامت عمومی در نمونه های مورد مطالعه وی از شیوع بالا ۶/۴۳ درصد برخوردار بوده است. به عقیده میشل تضاد نقش، ابهام نقش، تقبل بیش از حد وظایف، تداخل کار با زندگی شخصی و خانوادگی از جمله عوامل بسیار مهم در وقوع اختلال سلامتی در پرستاران می باشد(۳۰).
مطالعات متعدد، تـعارض کار با خانواده را در دو شاخه تقسیم می کنند؛ تداخل خانواده - کار و تداخل کار - خانواده (۳۰،۲۹،۲۸،۲۷). تـعارض کار- خانواده زمانی رخ می دهد که وظایف شغلی از وقت، تعهد و انرژی فرد می کاهد و در نتیجه توانایی فرد برای ایفای نقـش های خانـوادگی کاهش می یابد و در مقــابل،

تعارض خانواده- کار زمانی اتفاق می افتد که وظایف و مسئولیت های خانوادگی، مانع از انجام درست و به
موقع تکالیف شغلی می گردد و در هر دو مورد تداخل نقش زمانی رخ می دهد که درخواست های متفاوت
نقش های شغلی و خانوادگی انجام درست و به موقع آن ها را دشوار می سازد(۳۰،۲۸). از طرفی تعارض متقابل کار- خانواده به سه دسته تقسیم می شوند: تعارض بر پایه زمان^[۱۲]، وقتی ایجاد می شود که در مقدار زمان صرف شده در یک حوزه مثل کار، به دلیل روبرو شدن با نیاز های حوزه دیگر مثل خانواده اختلال به وجود می آید. تعارض بر پایه فشار^[۱۳]، زمانی رخ می نماید که عملکرد یک نقش به دلیل استرس زا بودن نقش مقابل کاهش یابد. مثل خستگی حین کار به دنبال بی خوابی و یا مراقبت از کودک و مسئولیت های منزل و تعارض بر پایه رفتار^[۱۴]، مشکلات رفتاری است که در نتیجه جابجایی بین نقش ها ایجاد می شود(۳۱،۳۰،۲۸).
سایمون^[۱۵] نشان داد که ۵۰ درصد از پرستاران، تداخل کاری مزمن (یک روز در هفته یا بیشتر) و ۴۱ درصد تداخل کاری گذرا ( یک تا سه بار در ماه ) را با خانواده گزارش کرده اند. به عقیده سایمون عوامل فردی و اجتماعی متعددی مانند: سن، جنس، تحصیلات، تاهل، اقتصاد، شرایط شغلی همسر، تعداد فرزندان و… می تواند بر تعادل کار با زندگی و زندگی با کار تاثیر بگذارد(۳۲).
مطالعه ایلدریم و آیکان^[۱۶] بر روی ۲۴۳ پرستار نشان داد که فشار کاری بالا و برنامه کاری نامنظم عوامل پیش بینی کننده قوی تعارض کار با خانواده و خانواده با کار در پرستاران است و با سطح پایین رضایت از خانواده و شغل ارتباط دارد(۳۳) .از آن جا که کار و خانواده دو جنبه مهم از زندگی ما را تشکیل می دهند، سلامت همه جانبه افراد تحت تاثیر هماهنگی و تناسب این دو حیطه می باشد. وجود ناهمخوانی و تعارض بین این دو حیطه، اغلب پیامدهای ناگواری را نصیب خانواده، سازمان و جامعه می نماید (۳۳). بنابراین مدیران سازمان ها بایستی با سیاست ها وراهکارهایی، به کارکنان خود در اداره کردن مسئولیت های زندگی کاری و خانوادگی کمک کرده و در عین حال کارکنان خود را حفظ نمایند و از ترک حرفه آن ها پیشگیری نمایند(۳۴).
تعارض کار– خانواده در پرستاران به عنوان موضوعی عمده که هم کارکنان و هم کارفرمایا نشان را متاثر می سازد شناخته شده است، که به نوبه خود می تواند سبب افت چشمگیر در عملکرد افراد و سازمان ها شود. لزوم تحقیق در این زمینه به ضروری بودن توجه به سلامت پرستاران بر می گردد (۳۲،۳۳) و از طرفی غفلت از توجه به این مسئله موجب می شود اثرات مخرب تعارض کار- خانواده همچنان بر قوت خود باقی مانده و به صورت نهان به کاهش مولفه های عملکردی فردی و سازمانی منجر شود(۳۵).
مقدمه رسیدن به تعادل بین کار و خانواده آن است که مدیران و سایر افراد جامعه به این نگرش برسند که می توان اولویت های فرد، سازمان و جامعه را همسو و هماهنگ کرد. این همسویی و هماهنگی نتایجی به همراه دارد که ضمن ایجاد رضایت و خوشنودی فردی، افراد جامعه را آماده می کند تا در فعالیت های اجتماعی مشارکت جویند و وظایف شغلی خود را به خوبی انجام دهند. مدیران سازمان ها می توانند با مدیریت کردن تعادل بین کار و زندگی خانوادگی، کارکنانی شاد و خوشنود داشته باشند که با علاقه مندی، وفاداری و تعهد به سازمان، عملکردی موثر در شغل خود ارائه می دهند(۳۶).
مطالعات انجام شده در کشورهای دیگر اثرات تعارض کار– خانواده را در مشاغل مختلف بررسی کرده است اما تحقیقات انجام شده بر روی تعارض کار- خانواده در پرستاران، بسیار اندک می باشد. با توجه به اهمیت سلامت پرستاران به عنوان عضوء اصلی سیستم سلامت کشور که وظیفه سلامت خود، خانواده و جامعه را بر عهده دارند، و از آن جا که سلامت پرستاران به شکل مستقیم با کیفیت عملکرد آن ها در مراقبت از بیمار و ایفای نقش های خانوادگی ارتباط دارد، توجه به مبحث تعارض متقابل کار- خانواده و ابعاد آن در پرستاران به عنوان یک منبع مهم ایجاد کننده تنش و استرس که الزاماً می تواند بر کیفیت مراقبت از بیمار و وظایف شغلی و خانوادگی وی تاثیر بگذارد، لزوم انجام این تحقیق را بیش از پیش مشخص ساخته و نیازمند توجه مسئولین به نتایج آن می باشد.
اهداف پژوهش:
هدف کلی پژوهش:
تعیین ارتباط سلامت عمومی با تعارض متقابل کار- خانواده در پرستاران شاغل مراکز آموزشی درمانی شهر رشت سال ۱۳۹۰
اهداف ویژه پژوهش:
۱- تعیین میانگین نمره تعارض کار- خانواده در پرستاران شاغل مراکز آموزشی- درمانی شهر رشت
۱-۱- تعیین میانگین نمره تعارض کار- خانواده از نظر زمان، در پرستاران شاغل مراکز- آموزشی درمانی شهر رشت
۲-۱- تعیین میانگین نمره تعارض کار- خانواده از نظر فشار، در پرستاران شاغل مراکز آموزشی درمانی شهر رشت
۳-۱- تعیین میانگین نمره تعارض کار- خانواده از نظر رفتار، در پرستاران شاغل مراکز آموزشی درمانی شهر رشت
تعیین میانگین نمره تعارض خانواده - کار در پرستاران شاغل مراکز آموزشی درمانی شهر رشت
۱-۲- تعیین میانگین نمره تعارض خانواده-کار از نظر زمان، در پرستاران شاغل مراکز آموزشی درمانی شهر رشت
۲-۲- تعیین میانگین نمره تعارض خانواده- کار از نظرفشار، در پرستاران شاغل مراکز آموزشی درمانی شهر رشت
۳-۲- تعیین میانگین نمره تعارض خانواده- کار از نظر رفتار، در پرستاران شاغل مراکز آموزشی درمانی شهر رشت
۳- تعیین ابعاد سلامت عمومی(مشکلات جسمی، اضطراب و بی خوابی، اختلال در کارکردهای اجتماعی و افسردگی) درپرستاران شاغل مراکز آموزشی درمانی شهر رشت
۴-تعیین ارتباط ابعاد سلامت عمومی(مشکلات جسمی، اضطراب و بی خوابی، اختلال درکارکردهای اجتماعی وافسردگی) با میانگین نمره تعارض کار- خانواده در پرستاران شاغل مراکز آموزشی درمانی شهر رشت
۵- تعیین ارتباط ابعاد سلامت عمومی (مشکلات جسمی، اضطراب و بی خوابی، اختلال درکارکردهای اجتماعی و افسردگی) با میانگین نمره تعارض خانواده - کار در پرستاران شاغل مراکز آموزشی درمانی شهر رشت
۶- تعیین ارتباط میانگین نمره تعارض کار- خانواده وابعاد سلامت عمومی(مشکلات جسمی، اضطراب و بی خوابی، اختلال در کارکردهای اجتماعی و افسردگی) با تعدیل اثرات متغیر های زمینه ای و مداخله گر.
۷- تعیین ارتباط میانگین نمره تعارض خانواده-کار و ابعاد سلامت عمومی(مشکلات جسمی، اضطراب و بی خوابی، اختلال در کارکردهای اجتماعی وافسردگی) با تعدیل اثرات متغیرهای زمینه ای و مداخله گر.
سوالات پژوهش:
۱- میانگین نمره تعارض کار- خانواده در پرستاران شاغل در مراکز آموزشی درمانی شهر رشت چگونه است؟
۱-۱- میانگین نمره تعارض کار- خانواده از نظر زمان، در پرستاران شاغل مراکز آموزشی درمانی شهر رشت چگونه است؟
۲-۱- میانگین نمره تعارض کار- خانواده از نظر فشار، در پرستاران شاغل در مراکز آموزشی درمانی شهر رشت چگونه است؟
۳-۱- میانگین نمره تعارض کار- خانواده از نظر رفتار، در پرستاران شاغل مراکز آموزشی درمانی شهر رشت چگونه است؟
۲-میانگین نمره تعارض خانواده- کار در پرستاران شاغل در مراکز آموزشی درمانی شهر رشت چگونه است؟
۱-۲-میانگین نمره تعارض خانواده- کار از نظر زمان، در پرستاران شاغل مراکز آموزشی درمانی شهر رشت چگونه است؟
۲-۲- میانگین نمره تعارض خانواده- کار از نظر فشار، در پرستاران شاغل در مراکز آموزشی درمانی شهر رشت چگونه است ؟
۳-۲- میانگین نمره تعارض خانواده- کار از نظر رفتار، در پرستاران شاغل مراکز آموزشی درمانی شهر رشت چگونه است؟
۳- ابعاد سلامت عمومی(مشکلات جسمی، اضطراب و بی خوابی، اختلال در کارکردهای اجتماعی وافسردگی) درپرستاران شاغل مراکز آموزشی درمانی شهر رشت چگونه است؟
۴-ارتباط ابعادسلامت عمومی(مشکلات جسمی ، اضطراب و بی خوابی، اختلال در کارکردهای اجتماعی وافسردگی) و میانگین نمره تعارض کار- خانواده در پرستاران شاغل مراکز آموزشی درمانی شهر رشت چگونه است؟
۵- ارتباط ابعاد سلامت عمومی (مشکلات جسمی، اضطراب و بی خوابی، اختلال در کارکردهای اجتماعی وافسردگی) و میانگین نمره تعارض خانواده- کار در پرستاران شاغل مراکز آموزشی درمانی شهر رشت چگونه است؟
۶- ارتباط میانگین نمره تعارض کار- خانواده وابعاد سلامت عمومی(مشکلات جسمی، اضطراب و بی خوابی، اختلال در کارکردهای اجتماعی وافسردگی) با تعدیل اثرات متغیرهای زمینه ای و مداخله گر چگونه است؟
۷-ارتباط میانگین نمره تعارض خانواده-کار وابعاد سلامت عمومی(مشکلات جسمی، اضطراب و بی خوابی، اختلال در کارکردهای اجتماعی وافسردگی) با تعدیل اثرات متغیرهای زمینه ای و مداخله گر چگونه است؟
تعاریف واژه ها:
تعاریف نظری:
تعارض کار- خانواده:
عبارت است از دخالت مسائل شغلی فرد شاغل، در مسئولیت های خانوادگی که می تواند منجر به کاهش رضایت از شغل یا زندگی گردد. تعارض کار- خانواده نوعی اصطکاک بین نقش هاست که در آن فشارهای ناشی از حیطه کار- خانواده از برخی جهات، متقابل و ناسازگار است به این معنا که مشارکت در نقش های دیگر را دشوار می سازد (۲۲).
تعارض کار- خانواده از نظر زمان :
عبارت از مقدار زمان صرف شده در یک حوزه ( کار) است که به دلیل روبرو شدن با نیازهای حوزه دیگر(خانواده)، دچار اختلال می شود(۲۶). منابع تعارض از نظر زمان در نقش شغلی شامل: میزان اضافه کاری، نوبت کاری، کنترل شخص بر برنامه کاری و تمایل شدید فرد شاغل نسبت به انجام کار در ساعات طولانی است. این عوامل از طریق گسترش تعهد زمانی فرد به ایفای نقش کاری خود بر تعارض کار- خانواده تاثیر می گذارند. منابع این نوع تعارض در نقش خانوادگی که احتمال بروز تعارض کار- خانواده را می افزاید شامل: ازدواج، نقش والدینی، مسئولیت تربیت فرزند، وجود فرزندان جوان و میزان ساعات کار هفتگی همسراست(۲۲).
تعارض کار- خانواده از نظر فشار :
عبارت است از این که عملکرد یک نقش (نقش های کاری) به دلیل استرس زا بودن نقش مقابل (نقش های خانوادگی)، کاهش می یابد(۲۶). به بیان دیگر زمانی تعارض مبتنی بر فشار به وجود می آید که فشار حاصله در یک نقش بر عملکرد شخص در نقش دیگر اثر گذارد(۲۴).
تعارض کار- خانواده از نظر رفتار:
عبارت است از مشکلات رفتاری که در نتیجه جابجایی نقش ها ایجاد می شود. بدین ترتیب ممکن است در نقش شغلی، رفتارهایی از فرد درخواست شود که با انتظارات رفتاری در حوزه نقش های خانوادگی، تعارض داشته باشد. زمانی که علی رغم تعدیل و تغییر رفتار خود، نتواند از انتظارات رفتاری آن تبعیت کند، دچار تعارض مبتنی بر رفتار خواهد شد(۲۴).
تعارض خانواده- کار:
عبارت است از تداخل مسائل خانوادگی در مسئولیت های شغلی فرد شاغل، که می تواند منجر به کاهش رضایت از شغل و زندگی خانوادگی گردد. تـعارض خانواده- کار شکلی از تـعارض درون نقش است که در

در فصل ۱ این تحقیق به معرفی کلی تکنولوژی سیستمهای میکروالکترومکانیکی پرداخته شده، پیش زمینه ای از آن ارائه گردیده و در خصوص مواد مورد استفاده در اینگونه سیستمها و روش های تحریک در آن پرداخته شده است. در ادامه ی همین فصل مواد FG معرفی و تاریخچه ی مختصری در مورد آنها و همچنین تئوری تنش کوپل آورده شده است. در فصل ۲، تاریچه کوتاهی از سیستمهای میکروالکترومکانیکی ذکر گردیده و به مروری اجمالی بر تحقیقات انجام گرفته در رابطه با اثر تغییر دما، نیروهای الکترواستاتیکی در سیستمهای میکروالکترومکانیکی پرداخته شده. علاوه بر این مطالعات قبلی صورت گرفته شده در مورد مواد مواد FG و تئوری کوپل تنش ذکر گردیده و در نهایت اهمیت و گستردگی موضوع روشن تر شده و مدل ارائه شده در این پایان نامه تبیین گردیده است. در فصل ۳، مدل مورد مطالعه با جزئیات کامل آن توصیف گردیده و معادلات حاکم بر آن بر مبنای تئوری تنش کوپل اصلاح شده استخراج شده است. در فصل ۴، معادلات غیرخطی به دست آمده در فصل ۳ تحت بارگذاریهای مختلف استاتیکی و دینامیکی با اعمال شرایط مرزی هندسی و نیروئی و شرایط اولیه با بهره گرفتن از روش های عددی حل شده اند. در فصل ۵، نتایج عددی حاصل از حل عددی معادلات به صورت نمودارهای مختلف ارائه گردیده و با نتایج موجود در حالات مقایسه شده است. و در فصل ۶ به جمع بندی و نتیجه گیری کلی پرداخته شده و در پایان پشنهاداتی برای کارهای آتی ارائه شده است.

فصل اول

مفاهیم و کلیات

۱-۱ سیستمهای میکروالکترومکانیکی

۱-۱-۱ مقدمه

استفاده از سیستم های میکرو الکترونیک به سال ۱۹۵۸ یعنی توسعه اولین مدار مجتمع یکپارچه در شرکت Texas Instrument برمیگردد. در سال ۱۹۶۷ ناتنسون^[۱۲] و همکارانش [] اولین دستگاه میکرومکانیکی سیلیکونی را ارائه نمودند که ترانزیستور دروازه ای مرتعش^[۱۳] نامیده می شد. متأسفانه این دستگاه هرگز تجاری نگردید. در پایان دهه هفتاد بود که چند مورد از این ادوات، تجاری گشته و کم کم مورد استفاده قرار گرفتند. خلاصه ای از اولین دستگاه های میکروالکترومکانیکی ساخته شده توسط پترسن^[۱۴] معرفی شده است. هد پرینترهای جوهر افشان (۱۹۹۷) و هد مربوط به خواندن و نوشتن روی هارد دیسکها برخی از این وسایل هستند. سیستم های میکروالکترومکانیکی معمولاً از دو بخش مکانیکی و الکتریکی تشکیل می شوند. بخش مکانیکی برای حس کردن یک کمیت از محیط اطراف (فشار، شتاب، تغییر سرعت زاویه ای و…) یا برای تحریک مثلاً بستن یا باز کردن یک میکروشیر به کار می رود. بخش الکتریکی برای تبدیل سیگنال مکانیکی به الکتریکی و پردازش آن مورد استفاده قرار می گیرد. اخیرا این تکنولوژی نوظهور به پیشرفت های عظیمی در زمینه ساخت وسایل جدید با کاربردهای نوین رسیده است. این واقعیت که سیستم های الکترومکانیکی می توانند با بهره گرفتن از تکنیک های ساخت موجود در صنعت نیمه هادی ها ساخته شوند به این معنی خواهد بود که آنها می توانند با قیمت پایین و حجم تجاری زیاد تولید گردند،که این باعث جذابیت تجاری این سیستم ها می شود.
از اوایل دهه هشتاد که بتدریج کاربرد سیستم های میکروالکترومکانیکی رونق پیداکرد، شبیه سازی، طراحی و ساخت آنها همواره بعنوان زمینه هایی نوین در علوم مهندسی مطرح بوده است. امروزه حسگرها و عملگرهایی که با بهره گرفتن از تکنولوژی سیستم های میکروالکترومکانیکی ساخته می شوند، به عنوان دستگاه هایی با کیفیت بالا و قیمت کم مورد توجه قرار می گیرند . البته برخی از این
سیستم ها مانند میکرو عملگرهای خازنی دارای مشکلاتی مانند ناپایداری هستند که بدلیل وجود تحریک الکتروستاتیک در آنها ایجاد می شود. اولین مورد تجاری شده سیستم های میکروالکترومکانیکی در سال ۱۹۹۱ به بازار آمد که یک شتاب سنج میکرو الکترومکانیکی بود. ژیروسکوپ های میکروالکترومکانیکی نمونه های دیگری بودند که کاربری آنها به عنوان حسگرهای لختی بود. مزیت این ژیروسکوپ ها در قابلیت استفاده آنها در کاربردهای جدیدی مانند هدایت دستی و میکروماهواره ها می باشد، جایی که ژیروسکوپ های معمولی مناسب نیستند. در زمینه ارتباطات از راه دور، سیستم های میکروالکترومکانیکی دستگاه های متنوعی را برای جایگزینی اجزای نیمه هادی قدیمی فراهم نموده اند. میکروسوییچها و میکرو نوسانگرها امروزه در مجموعه کاربردهای وسیعی از تلفن همراه و شبکه های بی سیم گرفته تا ارتباطات فیبر نوری و شبکه های مخابراتی ترکیبی مورد استفاده قرار می گیرند. وظایف اصلی این سیستم ها عبارتند از: سوییچینگ، فیلترینگ و میزان سازی.
در دهه اخیر فناوری ساخت ابزار دقیق در ابعاد بسیار ریز رشد فزاینده ای پیدا کرده و استفاده از حسگرها و عملگرهای میکرو و نانومتری در حوزه های فراوانی گسترش یافته است. از جهت رشد و موفقیت در بازار، موفقترین سنسورها در این حوزه فشارسنج ها و پس از آنها، شتاب سنج ها می باشند.
سیستم های میکرو الکترومکانیکی اپتیکی^[۱۵] گروهی دیگر از سیستمهای میکروالکترومکانیکی هستند که در کنترل امواج نور استفاده می شوند. کاربردهای این سیستم ها شامل مواردی چون سوییچ های فیبر نوری، دستگاه های میزان ساز طول موج و حسگرهای اپتومکانیکی است [] و []. پردازنده نوری دیجیتالی که در تلویزیونها و پروژکتورها استفاده می گردد یک نمونه معروف از کاربرد سیستم های میکرو الکترومکانیکی اپتیکی است. این پردازنده ی نور که از میلیون ها میکرو آینه با تحریک الکتریکی ساخته شده است، تصاویر دیجیتالی با کیفیت بالا را بر روی صفحه ایجاد می کند. دستگاه هایی مثل پرینتر های جوهر افشان که با جریانهای سیال در ابعاد میکرو سروکار دارند. و شامل میکروپمپ ها و میکروسوپاپ ها هستند، امروزه جزو سیستم های میکروالکترومکانیکی رایج و تجاری محسوب می شوند. دیگر نمونه های رایج این دستگاه ها را در کاربرد های پزشکی و بیولوژیک مانند ادوات جراحی، ترمیم بافت، اعضای مصنوعی و ابزار تشخیصی میتوان یافت.
توانایی ساخت میکروسازه های قابل حرکت و قابل کنترل، جایگزینی دستگاه های بزرگ قدیمی را با دستگاه های کوچک مناسب، ارزان و بیشمار فراهم می سازد. مزیت این فنآوری را می توان بصورت زیر خلاصه نمود: