از دیدگاه عوام پرداخت هزینه های سفر و انجام فعالیت های بدنی چون دویدن یا رکاب زدن که باعث خستگی می شود در نگاه اول غیر منطقی به نظر می رسد زیرا گردشگران به دنبال راحتی و استراحتند نه خستگی و فعالیت. اما امروزه با تغییر نگرش افراد آن هم به علت تغییر ارزش ها و فرار افراد از سبک خسته کننده زندگی ماشینی که کم تحرکی و فعالیتهای مختصر بدنی در طول زندگی روزمره انجامیده است دیگر گردشگران هیجان طلب از خستگی فیزیکی ناشی از فعالیت های فیزیکی نه تنها گلایه ای ندارند بلکه آنرا مطلوب تلقی می کنند.
۲-۱۳-۱-۴-پتانسیل های گردشگری با دوچرخه در شهر اصفهان از منظر گردشگری سلامت و گردشگری شهری
نواحی شهری به علت آنکه جاذبه‌های بسیار دارند غالباً مقاصد گردشگری مهمی محسوب می‌شوند .این نوع گردشگری برای خود مردمان ساکن در آن منطقه که به گشت و گذار و دیدار از مناطق مختلف شهری چه به صورت پیاده و چه با دوچرخه و دیگر وسایل نقلیه شخصی و عمومی انجام شود نیز اتلاق می گردد (سازمان جهانی جهانگردی،,۲۰۰۸, ۵۶ (.

گردشگری در شهر اصفهان از زمان های گذشته در میان شهروندان ساکن اصفهان متداول بوده است. شهر اصفهان دارای گستره ی وسیعی از جاذبه های تاریخی و فرهنگی، خرید، رستورانها، و جنب جوش شهری است. بسیاری از این جاذبه ها وتسهیلات رفاهی اساساً برای خدمت به شهروندان توسعه یافته اند، ولی استفاده جهانگردان از این تسهیلات می تواند به تداوم آنها کمک کند. هتلها و سایر تسهیلات توریستی اصفهان بخشی تفکیک ناپذیر از بافت شهری هستند و به مسافران تجاری وتفریحی خدمات می دهند. محل احداث هتلها و سایر تسهیلات توریستی و محل احداث جاذبه های گردشگری درشهر اصفهان و وجود فضاهای پیرامون رودخانه زاینده رود فضای بسیار مناسبی را برای گردشگری شهری با دوچرخه ایجاد کرده است.
گردشگری سلامت :
چنین سفری شامل فعالیت‌های گوناگونی می‌شود که با هدف تأمین بهداشت و سلامت فرد یا گردشگر انجام می‌شود مانند مراقبت بهداشتی و گذراندن دوره نقاهت و بازپروری. استفاده از دوچرخه در تردد، دامنه ای از سلامتی و مزایای زیست محیطی و اجتماعی را در بر می گیرد (کالوس^[۱۰۳]،۲۰۰۳،فیلیپس^[۱۰۴]۲۰۰۰, ۴۵).
بسیاری از گردشگران درحین مسافرت به مسائلی همچون حفظ و بهبودی سلامتی استفاده از رژیم های منظم غذایی و انجام فعالیت های فیزیکی و ورزشی برای حفظ تناسب اندام توجه زیادی می کنند و بسیاری هم فقط هدفشان از سفر گذراندن دوران نقاهت در مکان های خوش آب و هوا و حتی سفر به دیگر نقاط برای انجام کارهای درمانی است که همه این فعالیت ها در زیر گروه گردشگری سلامت دسته بندی می گردند. دوچرخه سواری هم یکی از روش های فرح بخش و جالب و پر هیجان برای گردشگران است که می تواند برای حفظ سلامتی و حفظ تناسب اندام گردشگران در حین بازدید از جاذبه های طبیعی و تاریخی بسیار به فایده است (همان, ۴۶).
طبق تحقیقات بنیاد قلب بریتانیا، حداقل ۲۰مایل (تقریباً ۳۲ کیلومتر) دوچرخه سواری در هفته خطر ابتلا به بیماری قلبی کرونری را به کمتر از نصف در مقایسه با غیر دوچرخه سوارها کاهش می دهد. دوچرخه سواری با سرعت آرام و آهسته در یک انسان ۷۰ کیلوگرمی با احتساب سوخت پایه BMR حدوداً ۲۰۰کیلو کالری و با سرعت بالا ۶۰۰ کیلو کالری می سوزاند. دوچرخه سواری سرعت متابولیسم بدن را تا ساعت ها بالا می برد در نتیجه بدن انسان حتی ساعت ها بعد از ورزش کردن هم به سوزاندن کالری ادامه می دهد. دوچرخه سواری عمدتاً فعالیتی ائروبیک یا هوازی (به جز زمانی که از شیب بالا میروید) است این امر برای ریه ها که برای ارسال بیشترین میزان اکسیژن به داخل بدن منبسط می شوند و قلب که برای انتقال این اکسیژن به تمام بدن ضربان سریع تری پیدا می کند مفید است. حتی با چند مایل دوچرخه سواری ماهیچه های بدن قوی می شوند عضلات اصلی که به هنگام دوچرخه سواری استفاده می شوند عضلات قسمت بالای ران- عضلات پشتی و عضلات ساق پا هستند. انجام ورزش، ماده معروف اندروفین را وارد جریان خون می کند این ماده موجب احساس رضایت و خوشحالی در انسان می شود.
شکل شماره(۲-۱۰)پتانسیل های طبیعی گردشگری با دوچرخه در اصفهان و آمستردام
۲-۱۴-پیشینه تحقیق
در مورد دوچرخه و نقش آن در حمل و نقل شهری در شهرهای ایران، متأسفانه تاکنون مطالعه منسجمی صورت نگرفته است. تنها گفته می شود که استفاده از دوچرخه در بعضی از شهرهای کشورمان، بویژه شهرهای کویری نظیر اصفهان، یزد و کاشان و برخی شهرهای دیگر مانند میاندوآب، رواج بیشتری دارد.
دراینجا به چند مورد از این مطالعات که دارای همبستگی هایی با نمونه مورد مطالعه کنونی است، اشاره می شود:
۲-۱۴-۱– پیشینه تحقیق در خارج ازکشور:
-لارسن,سایدرمن^[۱۰۵] در سال ۲۰۰۹ در مقاله ای با عنوان” بررسی و امکانسنجی انجام گردشگری در مناطق برکه ای کشور فنلاند برای گردشگری با دوچرخه” پرداخته است.نتایج حاصل از این تحقیق حاکی از تأثیرات منفی عوامل فصلی در نیمی از سال در این منطقه با تراکم جمعیتی کم و مشکلات کمپینگ برای شب مانی دارد و نگارنده در نهایت راه کارهای مناسبی برای آن ارائه داده است.
-یلمرفن درفانسن در سال ۲۰۰۸ در مقاله ای با نام” گردشگری با دوچرخه در کشور هلند” به بررسی ابعاد اقتصادی و تاریخی و مردم شناسی این نوع از گردشگری در شهرهای شاخصی همچون آمستردام ,اوترخت و روتردام پرداخته و میزان استقبال گردشگران خارجی از کشورهای اروپایی را در آن سنجیده است.
- دریک فن اودهدسن و دیگران در سال ۲۰۰۵ در کتابی با عنوان” ایمنی و امنیت دوچرخه در هلند کشور دوچرخه ها” به بررسی و آسیب شناسی پدیده سرقت دوچرخه و قاچاق آن از هلند به کشورهای اروپای شرقی و مسائل مربوط به ایمنی راکبان دوچرخه در هلند پرداخته است.
بالتز^[۱۰۶]،در سال ۲۰۰۶ در مقاله ای با عنوان “الگوی شهری دوچرخه سواری"بر روی الگوی استفاده از دوچرخه در شهرهای هلند تحقیق کرده است.در این تحقیق با جمع آوری اطلاعاتی از داده های سرشماری سال ۲۰۰۵، سهم دوچرخه را در سفرهای کاری در ۲۸۴ نقطه شهری آمستردام تحلیل کرد. بر اساس نتایج پژوهش مذکور، تراکم بالای جمعیت شهری، آب و هوای معتدل و وجود نسبت بالایی از دانشجویان و دانش آموزان وکارمندان، عوامل اصلی مرتبط با سهم بالای دوچرخه را در سفرهای کاری تشکیل می دهند.
-در پژوهش پوچر و همکاران^[۱۰۷]،در سال ۲۰۰۳ با عنوان “دلایل تفاوت میزان استفاده از دوچرخه در فضاهای شهری آمریکا” ، با مطالعه بر روی ۷ شهر آمریکای شمالی (نیویورک، سان فرانسیسکو، بوستن، سیاتل، تورنتو، مادیسونو دیویس) به این نتیجه رسیدند که تفاوت های فرهنگی و نگرش عمومی، تراکم و اندازه شهر، هزینه استفاده از ماشین و حمل و نقل عمومی، شرایط آب و هوایی، امنیت، و زیر ساخت های دوچرخه سواری از مهم ترین عوامل در استفاده از دوچرخه در این شهرها به شمار می آید.
-راندرسن و بهلر^[۱۰۸]در سال ۲۰۰۲، در مقاله ای با عنوان” مطالعه تطبیقی گردشگری با دوچرخه در کانادا و ایالات متحده آمریکا” این موضوع را مورد بررسی قرار دادند که چرا شهروندان کانادایی بیشتر از شهروندان امریکایی از دوچرخه استفاده می کنند (با وجود هوای سردتر کانادا نسبت به آمریکا،کانادایی ها سه برابر بیشتر از آمریکایی ها از دوچرخه استفاده می کنند). بر اساس نتایج این تحقیق، تراکم بالای شهری، کاربری مختلط، فاصله کوتاه سفرهای شهری، درآمد پایین، شرایط امن دوچرخه سواری، زیرساخت های کافی برای دوچرخه سواری و برنامه های آموزشی، از دلایل اصلی استفاده زیاد از دوچرخه بین کانادایی ها درمقایسه با آمریکاییان بوده است. در پژوهش مذکور، آمده است که دلیل اصلی تفاوت در میزان استفاده از دوچرخه میان این دو کشور، تفاوت در سیاست های حمل و نقل و کاربری زمین است و عوامل فرهنگی، تاریخی و یا دسترسی به منابع ، دلیل ذاتی این تفاوت ها به شمار نمی آید.
-رپلگ^[۱۰۹] در مقاله ای تحت عنوان"دسترسی به دوچرخه در حمل و نقل عمومی” در سال ۲۰۰۲، دوچرخه را در آمریکا، وسیله ای ایمن، پرسرعت و ارزان در سفرهایی با فاصله کوتاه می داند.
- کنف لاخور^[۱۱۰] ، در کتابش با عنوان” اصول برنامه ریزی تردد پیاده و دوچرخه” در سال ۲۰۰۸، به واسطه آمار و محاسبات ریاضی، مسیرهای ویژه پیاده روی و دوچرخه سواری را طراحی کرده و رعایت استانداردها را، عاملی مهم در برنامه ریزی و طراحی مسیرها می داند.
۲-۱۴-۲–پیشینه تحقیق در داخل کشور
در خصوص سوابق تحقیقات انجام شده، می توان گفت که بحث پرداختن به وضعیت دوچرخه در شهر اصفهان به خصوص از دیدگاه مکان یابی و بررسی مسائل و مشکلات ایستگاه های دوچرخه در این شهر تقریباً موضوع جدیدی است که کمتر به شکل نظرسنجی و پرسشنامه ای بدان پرداخته شده است. در مورد نگاه گردشگری و ترویج گردشگری شهری با بهره گرفتن از دوچرخه در کشور ایران و شهر اصفهان اثر خاصی تا به کنون به رشته تحریر در نیامده است. با این حال، به گوشه ای از فعالیت های انجام شده در کشور به شرح ذیل اشاره می گردد:
- شیخ السلامی در سال ۱۳۷۴ در پایان نامه مقطع ارشد تحت عنوان “مطالعات طرح ایجاد شبکه دوچرخه سواری به عنوان یک روش حمل و نقل شهری"، به نیازهای مهم دوچرخه سواران، تسهیلات ویژه، ایمنی مسیرها و به طور کلی راه های توسعه ی آن در حمل و نقل شهری پرداخته است.
- ملک زاده در سال ۱۳۸۱ در پایان نامه ی خود تحت عنوان “سامان دهی حرکت پیاده و دوچرخه با بهره گرفتن از روش چیدمان فضا” به پیاده روی و دوچرخه سواری به عنوان دو عامل مهم و پویا در شهر توجه داشته است.
-خواجوند، در کتاب خود تحت عنوان “دوچرخه بهترین وسیله تندرستی نقل و انتقال اقتصادی در ۱۳۸۷، دوچرخه را در مسایلی همچون؛ اقتصادی"(کاهش مصرف سوخت، درآمدزا از طریق جذب توریست، کاهش آلاینده های هوا )، امنیتی، سلامتی و تندرستی، کمک موثر می داند.
- هنرور به همراهی همکاران در مقاله خود تحت عنوان” نگرش ها در زمینه گسترش سامانه های حمل و نقل پاک با تاکید بر دوچرخه سواری” درسال ۱۳۸۷، به دوچرخه به عنوان وسیله ای با ارزش در سفرهای کوتاه و گذران اوقات فراغت می نگرد.
- حاتمی نژاد، حسین و اشراقی، یوسف، “دوچرخه و نقش آن در حمل و نقل پایدار شهری"، شهر بناب، مجله پژوهش های جغرافیایی، شماره ۷۰، زمستان ۱۳۸۸؛ این مقاله ضمن اشاره به سوابق تاریخی استفاده از دوچرخه درشهر بناب و تحلیل وضع موجود دلایل استفاده شهروندان شهر بناب و تحلیل وضع موجود دلایل استفاده شهروندان شهر بناب وعلل گرایش آنها را به وسیله مطالعات میدانی و توزیع پرسشنامه مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد.
- تقوایی و فتحی در مقاله خود با عنوان"معیارهای مکان گزینی و طراحی مسیرهای دوچرخه سواری"(با تأکید بر شهر اصفهان) در سال ۱۳۸۸چگونگی انتخاب معیارهای صحیح ومناسب برای دوچرخه را در تعامل با نگرش انسان گرایانه در توسعه حمل و نقل شهری شهر اصفهان و کیفیت طراحی مورد بررسی قرار داده است.
-مختاری ملک آبادی در مقاله خود با عنوان"تحلیلی جغرافیایی بر نقش دوچرخه در سیستم حمل و نقل پایدار شهر اصفهان"در سال ۱۳۹۰ به بررسی تأثیرات مثبت افزایش استقبال از دوچرخه و جایگاه های کرایه دوچرخه موجود در شهر اصفهان چرداخته و با آسیب شناسی و نقد جغرافیایی بر روی کمبود ها و کاستی های موجود راهکارهایی کاربردی برای وضعیت موجود حمل و نقل دوچرخه ای را ارائه داده است.
۲-۱۵-جمع بندی و نتیجه گیری
با جمع بندی اثرات دوچرخه در حل بحران آلودگی هوا و محیط زیست و مشکلات ترافیک و فواید پزشکی دوچرخه و در نهایت رونق هر چه بیشتر صنعت گردشگری در شهر اصفهان می توان اظهار داشت فراهم کردن تمام تسهیلات جهت تشویق مردم به استفاده از دوچرخه از قبیل راه اندازی ایستگاه های دوچرخه رایگان و پولی، پارکینگ های دوچرخه، مسیرهای دوچرخه سواری درون شهری و برون شهری، استفاده از دوچرخه در اماکن عمومی و ورزشی، استفاده از دوچرخه در مناطق و پارک های حفاظت شده، در اختیار قرار دادن دوچرخه به طرق مختلف به شهروندان و گردشگران و ایجاد فضای امن و قابل احترام برای دوچرخه سواران، امری ضروری است.
فصل سوم
روش تحقیق
۳-۱- مقدمه
هدف از انتخاب روش تحقیق این است که مشخص نماییم برای بررسی موضوعی خاص چه روش تحقیقی لازم است و محقق چه روش و شیوه­ای را اتخاذ کند تا هرچه دقیق­تر و سریع­تر به پاسخ پرسش یا پرسش­های تحقیق دست یابد (دلاور، ۱۳۸۸،۵۶).
انتخاب روش تحقیق بستگی به هدف ها و ماهیت موضوع پژوهش و امکانات اجرایی آن دارد. بنابراین هنگامی می توان در مورد روش بررسی و انجام یک تحقیق تصمیم گرفت که ماهیت موضوع پژوهش، هدف ها و نیز وسعت دامنه ی آن را مشخص باشد. باید توجه داشت که در ذات مطالعات تطبیقی پیدا کردن تشابهات کاربردی و تضادهای مخرب در یک پدیده یکی از اصول پایه ای می باشد.وجود فرصت ها وتهدیدها همچنین نقاط قوت و ضعف ها در منطقه هدفی که قرار است با منطقه الگو مورد قیاس قرار گیرد تا الگوی نظام مندی از سطح اصلاحات و تغییرات و مواردی که باید تقویت و یا تضعیف گردند ایجاد شود (همان،۵۸).
تحقیق حاضر قصد دارد تا در نهایت پس از بررسی دقیق پتانسیل های شهر اصفهان و آسیب شناسی موانع ای که در زمینه گردشگری با دوچرخه در شهر اصفهان و حومه آن وجود دارد و با قیاس موارد مشابه درکشور هلند و شهر آمستردام راه کارهایی با قابلیت اجرایی شدن در اختیار مسئولان رده بالای متولی امر گردشگری و برنامه ریزی شهری و همچنین دانشجویان رشته جهانگردی و جغرافیای شهری قرار دهد تا با فرهنگ سازی در وهله اول به ترغیب افراد جامعه به دوچرخه سواری و کمک به حل معضل ترافیک و آلودگی های ناشی از آن و در نهایت افزایش میزان جذابیت شهر اصفهان برای گردشگران داخلی و خارجی گردد.
در این فصل کوشش شده‌ است ابتدا روش تحقیق و پس از آن به مواردی همچون جامعه آماری تحقیق، نمونه آماری و روش نمونه‌گیری، حجم نمونه، روش و ابزار جمع‌ آوری اطلاعات، متغیر‌های تحقیق و روش­های آماری تجزیه تحلیل داده‌ها پرداخته شود.
۳-۲- نوع تحقیق
این تحقیق از نظر دسته­بندی تحقیقات بر اساس هدف آن­ها، یک تحقیق کاربردی محسوب می­ شود. از آنجایی که عنوان این پایان نامه مطالعه بصورت تطبیقی است و اطلاعات باید در سطح مشابهی درباره دو کشور هلند و ایران به قیاس گذاشته شوند و بعد باید به صورت دقیق تر و با جزییات بیشتری در سطح دو شهر اصفهان و آمستردام نیز با هم مقایسه گردند. بر اساس نحوه گردآوری داده ­ها، تحقیق توصیفی از نوع مطالعه تطبیقی می­باشد که روابط متقابل بین مشابهت ها و تمایزات کشور ایران و هلند در زمینه های الگوهای اقلیمی، جغرافیایی، زیست محیطی، زیر ساختی فرهنگی قانونی و اقتصادی رابر پایه استفاده محوری از دوچرخه در زمینه گردشگری شهری و برون شهری تشریح می­ کند.
۳-۲-۱-روش تحقیق
بطورکلی روش‌های تحقیق درعلوم رفتاری رامی‌توان با توجه به دو ملاک تقسیم کرد. الف) هدف تحقیق و ب) نحو­ه­ گردآوری داده‌ها. بر این اساس پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه گردآوری اطلاعات تحقیق توصیفی است. در روش­های میدانی که از شهرت بیشتری برخوردارند، روش­های پرسشنامه­ای از روش­های بسیار متداول در گردآوری اطلاعات است که سؤالات آن می ­تواند باز، بسته، ترکیبی و یا تعاقبی باشد (سرمد و همکاران، ۱۳۸۳). در این تحقیق برای گردآوری داده ­های ثانویه از روش­ کتابخانه­ای و برای گردآوری داده ­های اولیه از پرسشنامه استفاده شده است. پرسشنامه تهیه شده از نوع پرسشنامه با سوال های باز و بسته می­باشد.
پژوهش حاضر از نظر شیوه گردآوری و تحلیل اطلاعات، با توجه به اینکه هدف اصلی آن بررسی تأثیر متغیرهای شش گانه بر روی میزان علاقه و تمایل افراد در استفاده از دوچرخه به عنوان یک وسیله نقلیه با جنبه های گردشگری، ورزشی، تفریحی و گردشری شهری در کشور هلند و قیاس همین فاکتورها در شهر اصفهان و مقایسه و آسیب شناسی و ارائه راهکارهای عملی است از دو روش میدانی وکتابخانه ای بهره جسته است.
۳-۳- جامعه و نمونه آماری