وجود شرکت های حامی چند ملیتی
حق پخش رسانه
درآمد حاصل از پخش تصاویر بر روی شبکه جهانی اینترنت
فروشگاه
کمک ها و هدایا
سود سپرده های بانکی
شرط بندی
تسعیر ارز
درآمد حاصل از فروش پیراهن
درآمد حاصل از کترینگ
درآمد حاصل از اجاره تالار ورزشی
درآمد حاصل از اجار زمین بازی فوتبال
درآمد حاصل از کنفرانس ها
درآمد حاصل از سرمایه گذاری خارجی
- همچنین روش های تامین مالی وجود دارد که باشگاه ها ی لیگ برتر فوتبال حرفه ایی انگلستان از آنها بهره می گیرد اما باشگاه های لیگ برتر فوتبال ایران یا از آنها بسیار کم استفاده می کنند یا کامل اجرا نمی کنند، که عبارتند از :
درآمد حاصل از سهام (فرابورس) ، حضور باشگاهها در بازار بورس یا فرابورس
درآمد حاصل از حق عضویت
درآمد فروش لوازم و تجهیزات با آرم باشگاه ( صحه نویسی)
درآمد حاصل ازکمک های طرفداران تیم ( هواداران)
درآمد حاصل از برند باشگاه (پیراهن – کالا و…)
- همچنین دو روش تامین مالی در باشگاه های ایران اجرا می شود که در باشگاه های لیگ برتر انگلستان کمتر اجرا می شود و یا اجرا نمی شود :
درآمد حاصل از کمک های دولت( یارانه ها و…)
تامین مالی از طریق شرکت مادر( شرکت صنعتی حامی و…)
با توجه به نمودار (۴-۲۳ ) ملاحظه می شود که هم باشگاه فوتبال حرفه ایی لیگ برتر انگلستان و هم باشگاه فوتبال حرفه ایی لیگ برتر ایران از تجارت و حامیان مالی استفاده کرده اند و این دو درصد به هم نزدیک می باشد و در حدود ۲۲% باشگاه فوتبال حرفه ایی لیگ برتر انگلستان و در حدود ۲۳% باشگاه فوتبال حرفه ایی لیگ برتر ایران ازاین روش تامین مالی می شوند.ازطرفی باشگاه های فوتبال حرفه ایی لیگ برتر انگلستان بیشتر از طریق رسانه تامین مالی شده اند و این درحالیست که باشگاه های فوتبال حرفه ایی لیگ برتر ایران از طریق حمایت های صنعت و دولت تامین مالی شده اند.
باشگاه های لیگ برتر انگلستان از طریق آورده ی سهامداران تامین مالی می شوند البته به میزان کم در مقابل تامین مالی از طریق رسانه و حامیان مالی ، ولی باشگاه های فوتبال حرفه ایی لیگ برتر ایران اصلا از روش تامین مالی آورده ی سهامداران استفاده نکرده اند.باشگاه ها ی فوتبال حرفه ایی لیگ برتر انگلستان از درآمد روز مسابقه نیز تامین مالی شده اند و بعد از تامین مالی از طریق رسانه و تجارت بیشترین سهم را در درآمد زایی این باشگاه ها به خود اختصاص داده اند درحالیکه باشگاه های حرفه ایی لیگ برتر ایران از درآمد روز مسابقه در حدود ۵% تامین مالی شده است .باشگاه های فوتبال لیگ برتر انگلستان از وام و لیزینگ به میزان ۱۷% بهره گرفته است و در واقع وام و لیزینگ سهمی معادل ۱۷% در درآمدزایی باشگاه داشته است و این درحالیست که باشگاه های فوتبال لیگ برتر ایران۲۷/۱%استفاده کرده اند.باشگاه های فوتبال حرفه ایی لیگ برتر انگلستان به میزان ۷% از درآمد ها ی حاصل از نقل و انتقالات بهره گرفته اندو این درحالیست که ایران تنها ۱% از تامین مالی از طریق نقل وانتقالات استفاده کرده است.بعضی از روش های تامین مالی غیر مشترک که در این دسته بندها نمی گنجید در روش های دیگر تامین مالی قرار گرفتند وچیزی در حدود ۳درصد باشگاه های ایران از این روش تامین مالی می شدندو ۱% باشگاه های فوتبال حرفه ایی لیگ برتر انگلستان از روش های دیگر تامین مالی استفاده می کردند.
با توجه به جدول(۴-۵۱) در بررسی که در بین منابع تامین مالی مهم دو کشور در فصل ۱۳۸۸-۱۳۸۷ انجام دادیم متوجه شدیم که سهم حامیان مالی در درآمد زایی باشگاه های فوتبال حرفه ایی لیگ برتر کشور انگلستان ۲۵٪ و در باشگاه های فوتبال حرفه ایی لیگ برتر ایران ۷۳٪ می باشد.این درحالیست که سهم حق پخش تلویزوینی در درآمد زایی باشگاه های فوتیال حرفه ایی لیگ برتر ایران صفر ، ولی این سهم برای باشگاه های فوتبال حرفه ایی لیگ برتر کشور انگلستان ۴۲٪می باشد.سهم درآمد روز مسابقه در درآمد زایی باشگاههای فوتبال حرفه ایی لیگ برتر ایران ۲۷٪ و این سهم برای باشگاه های فوتبال حرفه ایی لیگ برتر انگلستان ۳۳٪ می باشد. این موارد اشاره بر دولتی و وابسته بودن صنعت فوتبال ایران به دولت و حامیان مالی اعم از صنعت ویا یاشرکت مادر دارد. کشور ایران در درآمد زایی از طریق حق پخش تلویزیونی به دلیل سیاست های صدا سیما و عدم برنامه ریزی مسوولین در این زمینه در این فصل و حتی فصل های دیگر موفق نبوده است واز طرفی تامین مالی این باشگاه ها(ایران) در این فصل از طریق درآمد زایی روز مسابقه کمتر از تامین مالی باشگاه های فوتبال حرفه ایی لیگ برتر انگلستان می باشد و این موضوع را می رساند که فوتبال حرفه ایی لیگ برتر ایران نیازمند برنامه ریزی بیشتر در زمینه ی درآمد زایی از طریق فروش بلیط ،تبلیغات دور زمین، کترینگ ،فروش لوازم ورزشی و…دارد.البته نمودار (۴-۲۴) این توضیحات را به تصویر کشیده است.

۵-۴- مقایسه نتایج تحقیق با تحقیقات قبلی
با توجه به اینکه این پژوهش موضوعی بدیع بوده و درحیطه ی تامین مالی باشگاه های فوتبال حرفه ایی لیگ برتر ایران مطالعاتی مشابه در ایران و حتی کشورهای دیگر انجام نگرفته بود و یا دسترسی به آن محدود بود لذا برآن شدیم مطالعات و مقالات مشابه در زمینه ی را بررسی نماییم. در این قسمت به بحث در مورد مطالعات گذشته با نتایج مطالعه ی خود خواهیم پرداخت.
با توجه به مطالعه ی الهی (۱۳۸۰) مالکیت دولتی باشگاه ها باعث شده است تا ساختاری دولت محور ، وابسته و غیر رقابتی در صنعت فوتبال بوجود آید ، با توجه به یافته های پژوهش حاضر مبنی بر اینکه تقریبا ۶۶% باشگاه های لیگ برتر فوتبال حرفه ایی با درنظرگرفتن حمایت های صنعت یا شرکت مادر به عنوان کمک های دولتی یافته های این پژوهش بر یافته های ایم مطالعه منطبق است و اکثر باشگاه های فوتبال ساختاری دولت محور داشته و به همین دلیل رقابت کمی در بین اعضای این صنعت به وجود خواهد آمد.
ایزدی(۱۳۸۴) در پژوهش خود به توصیف اهداف شرکت های حامی مالی فوتبال ایران پرداخت. مهم ترین اهداف حمایت مالی برای شرکت ها شامل گسترش بازار فروش ، توسعه آگاهی ، ایجاد تصویر مثبت ، رقابت با سایر شرکت ها و افزایش میزان فروش بوده است. همچنین ناتان توماسینی ^[۱۶۸](۲۰۰۴) در مطالعه خود به این نتیجه رسید که مهم ترین اهداف شرکت ها از حمایت مالی ورزشی را شامل نمایش رسانه ای ، پوشش مستقیم رسانه ای ، تایید و شناسایی نام و آرم شرکت ، ارتقاء آگاهی بازار، افزایش فرصت های فروش ، ایجاد ارتباط با سایر حامیان مالی و ارتباط با جامعه بیان نموده اند.از طرفی الهی (۱۳۸۰) در مطالعه ی خود به این نکته اشاره می دارد که وجود مشکلات عمده در زمینه قانون حقوق مالکیت معنوی و کپی رایت در کشور باعث عدم جذب حامیان مالی در باشگاه های فوتبال شده است ، از طرفی ما در این مطالعه به این نتیجه رسیدیم که تامین مالی از طریق حامیان مالی ۵۳/۱۴% می باشد که در مقابل انگلستان که یکی از منابع عمده تامین مالی اش جذب حامیان مالی است رقم بسیار پایینی می باشد و با توجه به مطالعه ی هودا^[۱۶۹](۲۰۰۱) که براین نکته تاکید می کند ، حامیان مالی هنگامی متقاعد به سرمایه گذاری در ورزش می شوند که تا حدی اطمینان یابند در صورت قرار دادن سرمایه خود در یک ورزش خاص بیش از سایر گزینه های قابل انتخاب سود خواهند بود.تا زمانیکه مشکلات قانونی قانون کپی رایت و…در کشور حل نشود حامیان مالی به دلیل ریسکی که در سرمایه گذاری در این صنعت حس می کنند قادر نخواهند بود به راحتی سرمایه ی خود را در صنعت فوتبال بکارگیرند.چراکه با توجه به پژوهش دابسون و گودارد^[۱۷۰](۲۰۰۱) که بیان می دارد” عموما تمایل حامیان مالی برآن است تا با پرداخت مبالغی بتوانند به صورت انحصاری آرم یا نشان خود را در عرصه صنعت فوتبال به نمایش بگذارند” این هدف مهم حامیان مالی به راحتی در باشگاه های فوتبال حرفه ایی لیگ برتر ایران اجرایی نخواهد شد.
الهی (۱۳۸۰) اشاره می کند که شرایط نامناسب استادیوم های فوتبال ، مدیریت و برنامه ریزی زمانی نا مناسب و عدم اصول ارتباطی و انگیزاننده با حامیان مالی به عنوان سه مانع مهم دیگر در برابر توسعه درآمد های حاصل از حامیان مالی در صنعت فوتبال شناسایی شده اند،همچنین در ادامه بیان می دارد که ساخت استادیوم های ورزشی به سرمایه های بسیار کلان نیاز دارد و بسیاری از باشگاه ها نمی توانند هزینه ی ساخت استادیوم های اختصاصی را تقبل کنند. از این رو در کشورهای مختلف هزینه اصلی ساخت و نگهداری استادیوم های بزرگ معمولا برعهده دولت است. ما نیز در این مطالعه درآمد زایی از طریق استادیوم را پایین ارزیابی نمودیم چراکه سهم تامین مالی ازطریق استادیوم ۹۳/۱% بوده است و یکی از دلایل آن می تواند شرایط نامساعد استادیوم باشد. البته ویلیامز^[۱۷۱](۲۰۰۲) نیز بر این موضوع تاکید می کند که استادیوم های فوتبال باید مورد رسیدگی و بازسازی قرار گیرند و البته بیان می دارد که ۸۰ درصد تماشاگران ۴۳ باشگاه لیگ های انگلستان معتقد بودند که استادیوم های فوتبال باید به صورت مشارکتی بین دولت، باشگاه ها و شرکت های تجاری ساخته شوند.
الهی (۱۳۸۳) در مطالعه ی خود به این نکته اشاره داشت که منابع عمده درآمد زایی صنعت فوتبال حق پخش تلویزیونی ، حامیان مالی و درآمد روز مسابقه است.ما نیز در این مطالعه با بررسی وضعیت تامین مالی باشگاه های فوتبال حرفه ایی لیگ برتر انگلستان دریافتیم که منابع مهم که سهم عمده ایی در درآمد زایی باشگا ه های فوتبال حرفه ایی لیگ برتر انگلستان داشته است همین سه مورد می باشد و اکثر این باشگاه ها از این روش تامین مالی می شوند.
محمد کاظمی (۱۳۸۸) در مطالعه ی خود” بررسی وضعیت مولفه های تشکیل دهنده ی قیمت در لیگ حرفه ای فوتبال ایران با لیگ برتر ژاپن و کره ی جنوبی ” بیان می دارد که بیشترین اختلاف در مولفه های مورد بررسی میان لیگ برتر ایران و لیگ کره جنوبی و ژاپن شامل مولفه ها ی واگذاری سهام باشگاه های لیگ برتری به عموم ، اجرای قانون کپی رایت هم برای باشگاه ها و هم برای سازمان لیگ ، همچنین در ارائه منظم و مداوم محصول که همان برگزاری منظم مسابقات بوده است. یافته های این پژوهش نیز به این نکته اشاره می دارد که باشگاه های فوتبال حرفه ایی لیگ برتر ایران اصلا از طریق سهام تامین مالی نمی شوند و همچنین عدم اجرای قانون کپی رایت باعث شده است که باشگاه ها از طریق حامیان مالی ، برند باشگاه و…حمایت مالی نشوند و همچنین عدم اجرا ی منظم مسابقات باعث شده است که باشگاه ها نتوانند فروش بلیط های فصلی داشته باشند و همچنین در بعضی موارد تبلیغاتی ، حامیان مالی و…برنامه ریزی داشته باشند.
همانگونه که اشاره شد یکی از روش های تامین مالی در باشگاه های فوتبال در سراسر جهان درآمد های حاصل از نقل و انتقالات می باشد که باشگاه های فوتبال حرفه ایی لیگ برتر ایران تنها ۱% از این طریق تامین مالی می گردد که این امر نیاز به برنامه ریزی قوی تری دارد در این راستا سلطانی(۱۳۸۹) در مقاله ی خود بر این نکته تاکید می کند که : بازاریابی و سرمایه گذاری در خرید بازیکنان ضمن اینکه ساختار مناسب سازمانی را برای ارتقاء ورزش قهرمانی فراهم می سازد، ارزش فعلی خالص درآمدهای آتی باشگاههای خصوصی را افزایش داده و آثار ثانوی گسترده ای بر ارتقاء رفاه اقتصادی جامعه و ساختارهای ارزشمند فرهنگی ، سیاسی، آموزشی در بر خواهد داشت. دابسون و گودارد^[۱۷۲](۲۰۰۱) نیز اشاره می کند که یکی از مهم ترین دلایل ارتقای وجهه لیگ حرفه ای ژاپن و نیز توسعه اقتصادی آن را جذب بازیکنان معروف خارجی می دانند و بر این نکته تاکید می کند که برای ارتقا صنعت فوتبال ژاپن باید به نقل و انتقالات بازیکنان توجه بیشتری گردد.همچنین هاکان^[۱۷۳](۲۰۰۶) بیان می کند که جذب بازیکنان معروف به طور همزمان موفقیت باشگاه ورزشی ، ارتقای وجهه باشگاه و در نتیجه جذب منابع مالی بیشتر ، صحه گذاری ، پخش تلویزیونی و نهایتا افزایش قیمت سهام باشگاه را به همراه خواهد داشت.
استرلایز^[۱۷۴] در پژوهش خود به این نتیجه رسید که نقش نمایش تلویزیونی را در جذب حامیان مالی بسیار مهم می داند و بیان می کند هرچه نمایش مسابقات ورزشی در سطوح ملی و بین المللی وسیع تر باشد میزان جذب حامیان مالی بیشتر خواهد بود. و این درحالیست که نتایج پژوهش ما نشان داد که سهم حق پخش تلویزیونی و در کل رسانه در درآمدزایی در کشور ما ۹۳/۰% می باشد و همچنین سهم حامیان مالی در درآمدزایی باشگاه های فوتبال حرفه ایی لیگ برتر ایران ۵۳/۱۴% می باشد که در مقابل نتایجی که از کشور انگلستان گزارش شد تفاوت بسیار با این کشور وجود دارد و یکی از دلایل آن می تواند به فعالیت کم رنگ رسانه ی تلویزیونی ایران در پخش مسابقات فوتبال در عرصه بین المللی باشد و همین عامل باعث خواهد شد که حامیان مالی کمتری چه خارجی و چه داخلی جذب صنعت فوتبال کشور خواهند شد.
۵-۵ - نتیجه گیری
۵-۵-۱- مقدمه
در این قسمت در ابتدا به ضعف های شناسایی شده ی در تامین مالی فوتبال حرفه ایی لیگ برتر فوتبال کشور پرداخته، سپس نتیجه گیری کلی ارئه خواهد شد و درآخر پیشنهادات کاربردی و پژوهشی ارائه خواهد شد.
با عنایت به مطالعه ی تطبیقی انجام شده ، مقایسه ی وضعیت باشگاه های فوتبال حرفه ایی لیگ برتر کشور با کشور مبنا ( انگلستان) ، منطقی نمودن وضع موجود، مبانی نظری و پیشنه پژوهش می توان نقاط ضعف پیش روی وضعیت تامین مالی باشگاه های فوتبال حرفه ایی لیگ برتر ایران را به صورت زیر ترسیم نمود. اما قبل از آن که به ارائه این یافته ها پرداخته شود، ذکر این نکته ضروری است که برخی از نقاط ضعف شناسایی شده تحت کنترل مدیران باشگاه ها، سازمان لیگ حرفه ایی فدراسیون و حتی سازمان تربیت بدنی نبوده و در محیط خارجی صنعت فوتبال قرار دارند. به هر حال این نقاط ضعف توانسته اند تاثیرات منفی زیادی را بر روی وضعیت تامین مالی باشگاه ها ی فوتبال لیگ برتر کشور داشته باشند.
۵-۵-۲- برخی از نقاط ضعف پیش روی تامین مالی باشگاه های فوتبال حرفه ایی لیگ برتر و در کل لیگ حرفه ایی فوتبال کشور
برخی دیگر از نقاط تامین مالی باشگاه های فوتبال حرفه ایی لیگ برتر ایران به سایر عواملی چون نحوه ی مدیریت مالی باشگاه ها، نیروی انسانی باشگاه ها، مدیریت لیگ و امثالهم مربوط می شود که در ادامه به آن پرداخته شده است.
استفاده اندک از مدیران خلاق و با تفکرات و تخصص های تجاری و درآمد زایی در سطوح مختلف صنعت فوتبال
عدم سرمایه گذاری باشگاه های فوتبال کشور در زمینه رشد و توسعه بازیکنان در سطوح پایه
بهره گیری اندک از دوره های آموزشی و دانش افزایی به منظور ارتقا سطح دانش تجاری و بازاریابی مدیران صنعت فوتبال
فقدان برقرای معیار های ویژه مدیریت مالی برای باشگاه های لیگ حرفه ای وارزیابی باشگاه ها بر اساس آن
وجود مشکلات قانونی برای ایجاد نظام شرط بندی مجاز در صنعت فوتبال
عدم پیگیری برخی مدیران صنعت فوتبال در مورد درآمد های مشروع باشگاه های فوتبال به دلیل وجود وابستگی های دولتی و سیاسی