- قدرت مطلق[۸۷]: قدرت بدون در نظر گرفتن اندازه عضلات و بدن.
- قدرت نسبی[۸۸]: قدرت در رابطه با اندازه و ترکیب بدن (مانند تقسیم بندی افراد در اوزان کشتی).
- قدرت موضعی[۸۹]: قدرت در رابطه با اندازه عضلات.
کاربرد آزمونهای قدرت
آزمونهای قدرت به دلایل زیر به کار برده میشوند:
- عاملی در آزمونهای قابلیت جسمانی.
- تعیین نیروی بالقوه لازم در فعالیتهای ورزشی.
-
- عاملی برای تعیین میزان موفقیت افراد در کلاسهای بدن سازی و تمرینات با وزنه.
- عامل کمک کننده برای غلبه بر ضعفهای بدنی و یا بیماریهای مختلف.
- ایجاد انگیزه در دانش آموزان برای انجام بهتر حرکات و نیز آگاهی از میزان توسعه قدرتشان.
کارپوویچ در تحقیقات خود، آزمونهای قدرت را برای ارزشیابی آمادگی جسمانی در سه گروه کلی قرار داد:
الف) آزمونهای میدانی: انجام حرکات عضلانی، شامل آزمونهای در بر گیرنده تعداد زیادی از عضلات بدن، مانند دویدنها و پرشها در میادین ورزشی.
ب) آزمونهای آزمایشگاهی: عملکرد دستگاههای مختلف بدن، شامل مواردی چون تعیین میزان فشار خون، ضربان و تنفس در حالت ایستاده و خوابیده، و تعیین میزان انرژی مصرفی در تمرینات.
ج) آزمونهای ترکیبی: ترکیب هر دو مورد فوق، شامل آزمونهایی که نتایج تمرینات اختصاصی، اطلاعاتی هستند که قبل و بعد از تمرین توسط دستگاهها ثبت میشوند (هادوی، ۱۳۷۸).
۲- انعطاف پذیری[۹۰]
انعطاف پذیری عبارت است از قابلیت فرد در به حرکت درآوردن تمام یا بخشی از بدن در بیشترین دامنه حرکتی، بدون آنکه به مفاصل و عضلات آسیبی برسد. معمولاً انعطاف پذیری را در دامنه حرکتی یک مفصل خاص میتوان نشان داد. به طور کلی توانایی کشش بافتهای نرم، رباطها و به ویژه عضلات و نیز ساختار آناتومیکی مفصل می تواند مبین میزان انعطاف پذیری باشد.
انعطاف پذیری در تمام ورزشها یک مزیّت به شمار میرود. و در برخی از آنها یک پیش نیاز است. برای اینکه بتوانیم بگوییم که کشتی گیران، شیرجه روها و ژیمناستها افرادی با استعداد هستند، آنها باید از انعطاف پذیری بالایی برخوردار باشند. دوندگان برای رقابت الزاماً مجبور نیستند انعطاف پذیری داشته باشند، اما انعطاف پذیری، حرکت آنها را روانتر می کند و احتمالاً ورزشکار را کمتر مستعد آسیب دیدگی مینماید (سعید ارشم، الهام راد نیا، ۱۳۸۵).
اندازه گیری این عامل شامل حرکات خم شونده[۹۱] (حرکاتی که در حین انجام آنها زاویه بدن و مفاصل کاهش مییابد)، و حرکات کششی و بازشونده (حرکاتی که در حین انجام آنها زاویه بدن و مفاصل افزایش مییابد)، میباشد. درجه (قابلیت) انعطاف پذیری در مفاصل افراد مختلف متغییر است و میتوان از این قابلیتها به عنوان یک ویزگی یا توانایی مفصلی نام برد. میزان انعطاف پذیری افراد و مفاصل مختلف را میتوان با بهره گرفتن از ابزار و آزمونهای استاندارد تعیین کرد. به عنوان مثال یکی از این ابزار استاندارد شده، زاویه سنج است که می تواند میزان حرکات (خم شدن و باز شدن بدن) را بر حسب درجه محاسبه کند.
کاربرد آزمونهای انعطاف پذیری
آزمونهای انعطاف پذیری در تربیت بدنی کاربردهای بسیاری دارند که عبارت است از:
- عاملی در آزمونهای آمادگی جسمانی و آمادگی حرکتی.
- معیاری برای تعیین نیروی بالقوه مطمئن در فعالیتهای ورزشی خاص.
- تعیین میزان توفبق و درجه توانایی افراد در شرایطی که هدف، منحصراً ارزشیابی انعطاف پذیری است.
- تشخیص آسیبهای گذشته و تعیین ویژگیهای صحیح در اندام.
بهترین ابزار اندازه گیری انعطاف پذیری عبارتند از: انعطاف سنج لیتون[۹۲]، زاویه سنج الکتریکی[۹۳] و انعطاف سنج جانسون[۹۴]. از این ابزار که وسایل نسبتاً ارزان قیمتی هستند در آزمونهایی مانند آزمون خم شدن و باز شدن بالاتنه[۹۵] استفاده می شود.
بلوم فیلد معتقد است که انعطاف پذیری در ورزشهای مختلف بسیار اهمیت دارد و تحقیقات بسیاری در رابطه با پیش بینی میزان انعطاف پذیری و تشخیص موفقیت آینده فرد در یک ورزش خاص بر اساس میزان انعطاف پذیری وی صورت گرفته است. اما به هر حال نکته قابل توجه آن است که در سنین ۱۴ تا ۱۵ سالگی انعطاف پذیری کاهش مییابد و برای حفظ و توسعه آن نیاز به اجرای روشهای تمرینی خاص است (بلوم فیلد، ۱۹۹۲).
۳- توان[۹۶]
در بسیاری از ورزشها افزایش میزان جابجایی یک جسم (یا قسمتی از بدن) بستگی به توان ورزشکاری دارد که به آن نیرو وارد می کند. بدین ترتیب لازمه موفقیت در این مهارت ها افزایش مقدار کاری است که ورزشکار بر روی جسم (یا قسمتی از بدن) انجام میدهد. در برخی از رشته های ورزشی، برتری ورزشکاران نه فقط بستگی به توانایی انجام مقدار زیادی کار بر روی جسم (یا قسمتی از بدن) دارد، بلکه مربوط به توانایی انجام کار در مدت زمان کوتاه نیز می شود. توان واژهای مکانیکی است که این توانایی فردی را توصیف می کند. توان واژهای است که معانی متعددی دارد. در علم مکانیک توان، به معنای سرعت انجام کار است و یا اینکه چقدر کار در یک زمان مشخص انجام می شود. توان را به صورت ریاضی این گونه تعریف میکنیم (ژاله معماری، ۱۳۸۴):
توان = P
کار انجام شده = U زمان لازم برای انجام کار = t
توان را میتوان سرعت کار انجام شده در نظر گرفت. در سیستم SI واحد توان، وات است که به اختصار با حرف W نشان داده می شود.
تعریف دیگر توان، عبارت است از نیروی متوسط ضرب در سرعت متوسط. در حرکات انسانی، حداکثر توان خروجی که یک انسان قادر به تولید آن است با مدت انجام فعالیت مورد نظر، مرتبط است. این امر با قابلیت های سوخت و سازی بدن انسان نیز در ارتباط است.
اندازه گیری توان در تربیت بدنی معمولاً به دو شکل مطرح می شود که عبارتند از:
الف) اندازه گیری «توان ورزشی»[۹۷]: این نوع اندازه گیری عبارت است از تعیین میزان مسافتی که در آن بدن یا شیئی به جلو رانده می شود. آزمونهایی مانند پرش جفتی، پرش عمودی (سارجنت)، پرتاب توپ طبی (مدیسن بال) مثالهای خوبی برای این نوع اندازه گیری هستند.
در توان عوامل زیادی دخالت دارند که دو عامل نیرو[۹۸] و تندی[۹۹] از همه مؤثرتر هستند. اما در
آزمونهای توان ورزشی، ملاک اصلی اندازه گیری، مسافت طی شده است، نه اندازه گیری تندی و نیرو.
ب) اندازه گیری «کار – توان»[۱۰۰]: این نوع اندازه گیری بیشتر به منظور اهداف تحقیقاتی انجام
میگیرد، به این شکل که حداکثر کوشش یک گروه عضلانی را با حذف حرکات اضافی در حداقل زمان ممکن مورد بررسی قرار می دهند. در این آزمونها نتایج بر اساس محاسبه کار انجام شده (نیرو مسافت)[۱۰۱] با توان (کار در واحد زمان)[۱۰۲] به دست می آید. برای مثال میتوان از آزمون پرش عمودی با اهرم توان (اندازه گیری توان با وسیلهای خاص) نام برد.
با توجه به اینکه عواملی مانند قدرت و سرعت حرکت در توان نقش مهمی دارند، لذا ممکن است با آزمونهای قدرت، بر اساس تعیین میزان حداکثر نیروی حاصل از عضلات و یا میزان وزنههایی است که توسط فرد حمل می شود، در این آزمونها زمان نقش چندانی ندارد و ملاک آزمونهای سرعت، طی کردن یک مسافت در زمان معیین است (هادوی، ۱۳۷۸).
۴-استقامت قلبی-تنفسی