درمان مستقیم و درمان غیرمستقیم دو شیوه ارائه خدمات درمانی به بیمه شدگان تأمین اجتماعی است. الف- بخش درمان مستقیم در بخش درمان مستقیم بیمه شده تامین اجتماعی با بهره گرفتن از دفترچه خدمات درمانی تامین اجتماعی بدون پرداخت وجه از تمامی خدمات مورد نیاز خود با مراجعه به مراکز درمانی متعلق به سازمان بهره مند می گردد و خدمات درمانی و پزشکی مورد نیاز را به صورت رایگان دریافت می کند ( بیمه شدگان حرف و مشاغل آزاد و اختیاری، مبلغی را بعنوان فرانشیز می پردازند) هم اکنون این خدمات از طریق بیمارستان اختصاصی، و پلی کلینیک و ودرمانگاه عمومی و تخصصی در گستره کشور به بیمه شدگان ارائه می شود . از فعالیت های شاخص بخش درمان مستقیم سازمان ، خدماتی است که از   طریق بیمارستانهای سازمان در اختیار بیمه شدگان سازمان قرار می گیرد . ب- بخش درمان غیرمستقیم بخش دیگری از خدمات درمانی سازمان به صورت خرید خدمت و از طریق عقد قرارداد با پزشکان و مراکز در مانی ، دارویی و تشخیصی متعلق به بخش خصوصی و دولتی با هدف تامین نیازهای بیمه شدگان و خانواده های آنان و به منظور جبران کمبود مراکز درمانی تابعه با پرداخت بخشی از هزینه ها تحت عنوان فرانشیز با سهم بیمه شده که بر اساس مصوبات شورایعالی بیمه خدمات درمانی تعیین می شود ارائه می گردد. بخش درمان غیر مستقیم از طریق ۴۸۹ پزشک و موسسه تشخیصی – درمانی طرف قرارداد و با نظارت دفتر رسیدگی به اسناد پزشکی اولین خریدار خدمات درمانی بوده است . درمان غیرمستقیم نیز شیوه ای است که در آن بیمه شده تأمین اجتماعی از خدمات درمانی بیمارستان ها و مراکز درمانی طرف قرارداد و غیرطرف قرارداد سازمان تأمین اجتماعی در بخش دولتی و خصوصی استفاده میکند. اگر بیمه شده به مراکز درمانی طرف قرارداد تأمین اجتماعی مراجعه کند، تنها فرانشیز هزینه های درمانی را می پردازد. اما در مراجعه به مراکز غیرطرف قرارداد، باید کل هزینه های درمانی را خود پرداخت کند و دفاتر اسناد پزشکی تأمین اجتماعی، طبق تعرفه های مصوب هیأت وزیران درخصوص خدمات پزشکی، بخشی از هزینه های درمانی چنین بیمه شده ای را به او بازپرداخت می کنند. بیشتر بدانیم اگر مراجعه بیمه شده اجباری جهت درمان بستری به مراکز درمانی دولتی و خصوصی طرف قرارداد با معرفی سازمان باشد، در این حالت صددرصد هزینه های درمانی بیمار برابر تعرفه های مصوب دولتی و خصوصی به عهده سازمان خواهد بود. در صورتی که بیمه شده اجباری به مراکز درمانی غیر طرف قرارداد مراجعه نماید، ۹۰درصد کل هزینه های درمانی بیمار بیمه شده براساس تعرفه های مصوب دولتی از سوی سازمان پرداخت می شود. بخاطر داشته باشید هزینه های درمانی بیمه شدگان، از محل سرمایه های متعلق به آنان تأمین می شود. مراجعه غیرضروری به پزشک و مراکز پزشکی به این سرمایه ها که متعلق به تمامی بیمه شدگان است، آسیب می رساند. هر یک از بیمه شدگان تأمین اجتماعی باید در حفظ و نگهداری دفترچه های درمانی خود که اعتبار هر برگ از آنها از محل حق بیمه پرداختی خود آنان و سایر بیمه شدگان تأمین می شود، دقت کنند. باتوجه به امکانات و تجهیزات مناسب بیمارستان ها و مراکز درمانی اختصاصی تأمین اجتماعی، مناسب تر است که بیمه شدگان در حد توان از امکانات مراکز درمانی اختصاصی خود استفاده کنند. بیمه شدگان تأمین اجتماعی باید در مورد اعتبار دفترچه های بیمه خود حساس باشند و برای تمدید اعتبار این دفترچه ها به موقع اقدام کنند تا در موقع نیاز به خدمات بهداشتی و درمانی دچار مشکل نشوند.

• • مشمولین استفاده از حمایت های درمانی تأمین اجتماعی

• • بیمه شدگان اصلی شاغل در کارگاه های مشمول قانون تأمین اجتماعی

• • بیمه شدگان اختیاری و صاحبان حرف و مشاغل آزاد

• • مستمری بگیران و مقرری بگیران بیمه بیکاری تحت پوشش تأمین اجتماعی

• • همسر بیمه شده یا مستمری بگیر تأمین اجتماعی

• • پدر و مادر تحت تکفل بیمه شده

• • فرزندان پسر بیمه شدگان و مستمری بگیران تا سن۱۹سالگی یا تا پایان دوران تحصیل

• • فرزندان دختر بیمه شدگان و مستمری بگیران تا قبل از ازدواج

• • کارگران مشمول بیمه اجباری کارگران ساختمانی (در صورت بروز حوادث ناشی از کار)

۲-۱۳) پیشینه پژوهش
الف) مطالعات داخلی

1. 1. هادیان و همکارانش (۱۳۸۷) در پژوهشی با عنوان “تخمین و مقایسه بهره وری شعب سازمان تامین اجتماعی تهران” بهره وری شعب تامین اجتماعی استان تهران را با بهره گرفتن از روش تحلیل پوششی داده ها در فاصله سالهای ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۳ مورد بررسی قرار دادند. یافته های آنها نشان داد که در طول دوره مورد بررسی میانگین تغییرات کل معادل۰۲۱/۱ بوده است. با توجه به اینکه عدد بدست آمده بزرگتر از یک می باشد دلالت بر بهبود بهره وری در طی دوره مورد مطالعه دارد. همچنین نتایج حاصل از مدل تحلیل پوششی داده ها حاکی از تاثیر پذیری تغییرات بهره وری کل از تغییرات تکنولوژیکی می باشد. تغییرات کارایی مدیریتی و کارایی مقیاس در رتبه های بعدی قرار گرفتند.

1. 1. مهرافشان (۱۳۸۸) در پژوهشی با عنوان"” در سال ۱۳۸۸ کارایی شعب تامین اجتماعی استان گیلان را مورد بررسی قرار داد. با بهره گرفتن از مدل با بازده به مقیاس متغیر (BCC) و SBM کارایی واحدهای مختلف سازمان تأمین اجتماعی استان گیلان طی دو دورۀ تابستان ۸۷ و پاییز ۸۷ ارزیابی و شعب کارآمد و ناکارآمد تعیین و نقاط قوت و ضعف آنها مشخص و با بهره گرفتن از مدل AP و SBM واحدهای کارآمد رتبهبندی گردید. طبق یافته های پژوهش نقاط قوت شعب کارآمد در وصولیهای مصوب و تعداد کارگاههای فعال و تعداد بیمهشدگان و نقاط ضعف شعب ناکارآمد در کسری وصول نسبت به مصوب و قطع بیمه بیکاری بوده است.

1. 1. مومنی و همکاران (۱۳۸۸) در پژوهشی با عنوان “ارزیابی عملکرد سازمان تامین اجتماعی با بهره گرفتن از مدل ترکیبی FDEA و BSC” تلاش کردند تا ابتدا میزان عملکرد شعب با بهره گرفتن از کارت امتیازی متوازن که ابزاری مناسب جهت طراحی شاخصهای ارزیابی عملکرد و سنجش آنها از چهار دیدگاه : مشتری، درون سازمانی، رشد و نوآوری و مالی می باشد، محاسبه. سپس کارایی این شعب با توجه به وجود داده های غیرقطعی در شاخص های طراحی شده توسط مدل BSC با بهره گرفتن از تحلیل پوششی داده های فازی اندازه گیری کنند. آنها از طریق مدل CCR فازی(FDEA) ، ارزیابی عملکرد در سطوح α-cut های متفاوت صورت گرفت که نتایج نشان دادکلیه واحدها در سطح α = ۰ فازی، کارا شدند البته در ارزیابی سطوح α-cut ها ی بعدی از مقدار کارایی شعب کاسته شد . هم چنین با بهره گرفتن از مدل CSW فازی نیزکه مدلی جدید و مناسب جهت ارزیابی عملکرد و رتبه بندی واحدهای تصمیم گیری مشابه می باشد، کارایی شعب ۱۹ گانه محاسبه شد. در نهایت با بهره گرفتن از تحلیل اوزان شاخص های به دست آمده از مدل CSW فازی، راهکارهای مناسب جهت بهبو د و رسیدن شعب ناکارا به مرز کارایی به سازمان تامین اجتماعی ارائه کردند.

1. 1. طلوعی اشلقی و حسینی خضری (۱۳۸۶) در پژوهشی با عنوان “ارزیابى کارایى واحدهاى خرید شرکت هاى گاز استانى روش تحلیل پوششى داده‌ها” کارایی واحدهای خرید شرکت های گاز استانی، که پس از چهار سال از سیستم خرید متمرکز به غیر متمرکز تغییر یافته اند، را بررسی گردند در این تحقیق با بهره گرفتن از روش DEAکارایی فنی نهاد و کارایی مقیاس واحدهای خرید ۲۵ شرکت گاز استانی در شرایط بازده به مقیاس ثابت و متغیر مورد ارزیابی قرار گرفته است نتایج پژوهش نشان می دهد که در شرایط بازده به مقیاس ثابت ۸ شرکت از ۲۵ شرکت گاز دارای کارایی ۱۰۰ درصد می باشند و درشرایط بازده به مقیاس متغیر هم ۱۷ شرکت از ۲۵ شرکت دارای کارایی ۱۰۰ درصد بوده اند.

1. 1. عرب مازار و موسوی (۱۳۸۸)، در مقاله ای با عنوان محاسبه کارایی و کوشش مالیاتی ادارات کل امور مالیاتی استان های مختلف کشور با بهره گرفتن از روش تحلیل پوششی داده ها ، ادارات کل امور مالیاتی هر استان را به عنوان یک واحد تصمیم گیرنده در نظر گرفته که دارای چندین نهاده و ستاده است . برای مقایسه کارایی، استانهای کشور در دو بخش «بر اساس درجه توسعه یافتگی» و «مشارکت در پرداخت مالیات » طبقه بندی شده اند. بررسی انجام شده در مورد تعیین کارایی ادارات کل امور مالیاتی استا نها با بهره گرفتن از روش تحلیل پوششی داده ها (DEA) حاکی از آن است که به طور متوسط طی دو سال ۱۳۸۴ و ۱۳۸۵، کوشش مالیاتی کل کشور معادل۷۹٫۵ درصد بوده است .هم چنین بر اساس درجه توسعه یافتگی، میانگین کارایی استان های توسعه یافته معادل ۷۳ % و کارایی استانهای کمتر توسعه یافته م عادل۸۹٫۵ %، و بر اساس مشارکت در پرداخت مالیات، میانگین کارایی استان هایی که سهم آنها بیشتر از ۰٫۵ درصد از کل مالیات وصولی کشور است؛ در حدود ۷۶٫۷ % می باشد استانهایی که سهم آنها کمتر از۰٫۵ درصد از کل مالیات وصولی کشور است، معادل ۸۰% بوده است.

1. 1. نیکوکار و همکاران (۱۳۸۹) در پژوهشی با عنوان ” ارائه یک مدل ترکیبی تحلیل پوششی داده ها و تحلیل سلسله مراتبی برای ارزیابی عملکرد مدیران بیمارستان ها” عملکرد مدیران بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی اصفهان را با روش تحلیل پوششی داده ها مور ارزیابی قرار دادند. همچنین به علت کیفی بودن بعضی معیارهای ارزیابی عملکرد مدیران از روش تحلیل سلسله مراتبی برای تبدیل داده های کیفی به کمی استفاده کردند. جامعه پژوهش این مطالعه مدیران بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی اصفهان (۲۹ نفر) در سال ۱۳۸۷ بودند. تحلیل داده ها با بهره گرفتن از روش تحلیل پوششی داده ها (DEA) و روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) بوده است که با بهره گرفتن از نرم افزارهای DEA-Excel Solver و Expert Choice صورت گرفت. مدل مساله خروجی محور در حالت بازده به مقیاس متغیر انتخاب شد. یافته های پژوهش حاکی از آن بود که بیشترین مورد اختلاف بین وضعیت موجود و وضعیت بهینه در نهاده ها و ستاده ها، وضعیت مربوط به ستاده نسبت درآمد به هزینه بود. از بین ۲۹ مدیر ۱۵ مدیر کارا و سایر مدیران ناکارا بودند. شاخص های عدم سختی کار، تعداد نیروی متخصص و تعداد نیروی درمان به عنوان ورودی و شاخص های نمره فرم عملکرد، ضریب اشغال تخت، زمان آخرین پرداخت ها و نسبت درآمد به هزینه به عنوان خروجی انتخاب شدند.

1. 1. نصر اصفهانی و رضوی (۱۳۸۹) نیز پژوهشی با عنوان ” بررسی و مقایسه کارایی و بهره وری شرکتهای خودروسازی با روش تحلیل پوششی داده ها” را به انجام رسانیدند. این پژوهش به بررسی کارایی و بهره وری شرکتهای خودروسازی پرداخته و با بهره گرفتن از آمار و اطلاعات این شرکتها از سال ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۷ کارایی و بهره وری ۵ شرکت خودروسازی را با روش تحلیل پوششی داده ها محاسبه کرده است .نتایج این تحقیق نشان دهنده کاهش بهره وری صنعت خودروی کشور در سالهای مورد بررسی تحقیق، تغییرات کارایی فنی و مقیاسی و کارایی در مدیریت و همچنین سرعت کم تحولات تکنولوژی در صنعت خودرو میباشد.

1. 1. رجبی (۱۳۸۹) در پژوهشی تحت عنوان “مقیاس بهینه فعالیت و پایداری کارایی فنی بانک های تجاری ایران با کاربرد تحلیل پنجره ای داده ها در دوره (۱۳۸۵-۱۳۷۰)” کارایی بانکهای ملی، صادرات، ملت، تجارت، سپه و رفاه کارگران با کمک روش تحلیل پوششی داده ها در چارچوب تکنیک تحلیل پنجره ای در وضعیت بازدهی ثابت و بازدهی متغیر نسبت به مقیاس و مدل نهاده محور در دوره ۱۳۸۵-۱۳۷۰ مورد بررسی قرار داد. دارایی های ثابت، سپرده ها و نسبت تعداد شعب به تعداد دستگاه های خودپرداز به عنوان نهاده ها و تسهیلات اعطائی و سرمایه گذاری ها و سود ناخالص به عنوان ستاده های بانک ها انتخاب شدند. براساس یافته های تحقیق، از نظر کارایی فنی، بانک ملی ایران و بانک رفاه نسبت با سایر بانک ها کاراتر بوده و عملکرد بهتری را نشان می دهند. هم چنین در شرایط بازدهی متغیر نسبت به مقیاس از لحاظ ثبات و پایداری کارایی در دوره (۱۳۸۵-۱۳۷۰) عملکرد باثبات و پایداری داشته اند. هم چنین بانک های تجاری در سطح بهینه از لحاظ مقیاس فعالیت نمی کنند و مقیاس عملکرد بانک اغلب در شرایط بازدهی فزاینده و یا ثابت نسبت به مقیاس می باشد. همچنین بین افزایش مقیاس فعالیت بانک ها (افزایش دارایی ها) می توان به سطوح بالاتری از کارایی دست یافت.

ب) مطالعات خارجی:

1. 1. شرمن و گلد (۱۹۸۵) در مطالعه ای تحت عنوان “کارایی شعب بانکی” اولین مطالعه واحدهای بانکی به روش DEA را در مورد ۱۴ شعبه از بانک های پس انداز آمریکا انجام داده اند که بعد از آن به عنوان یک ابزار خوش آتیه برای محاسبه کارایی واحدهای بانکی به حساب آمد. نتایج تحقیق بیانگر آن است که فقط ۶ شعبه کارایی ۱۰۰ درصد داشته اند (یعنی ۴۲ درصد نمونه) و علل ناکارایی شعب دیگر ضعف مدیریت، اندازه شعبه، تعداد کارکنان و هزینه های عملیاتی تشخیص داده شد.

1. 1. مطالعه توگی و الفرج^[۲۰] (۱۹۹۳) با عنوان “اندازه گیری کارایی بانک ها با بهره گرفتن از تحلیل پوششی داده ها” که در سال ۱۹۹۳ در عربستان صورت گرفته، این تحقیق در مورد ۱۵ شعبه یکی از بزرگترین بانک های تجاری عربستان برای محاسبه کارایی به منظور بهبود بخشیدن به کیفیت خدمات و تخصیص کاراتر منابع انجام پذیرفته است. نهاده ها و ستاده های این تحقیق مربوط به یک دوره یک ساله است، طبق نتایج به دست آمده ۱۲ شعبه کارایی نسبی ۱۰۰ درصد داشته اند.

1. 1. مطالعه شرمن و لاندینو^[۲۱] (۱۹۹۵) با عنوان “مدیریت بهره وری بانک با بهره گرفتن از تحلیل پوششی داده ها” که سال ۱۹۹۵ انجام گرفت. دراین تحقیق ۳۳۰ شعبه از یک بانک مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج نشان داد که ۳۳ شعبه ناکارا است و از نهاده های بالاتر از حد نیاز استفاده می کنند.

1. 1. مطالعات انجام شده توسط بسالی و دیگران^[۲۲] ( ۲۰۰۲) با عنوان"کارایی و عملکرد سهام در بانکداری اروپایی” در سال ۲۰۰۲ انجام گرفت. نتایج تحقیق نشان می دهد که در صد تغییر در قیمت های سهام، در صد تغییر کارایی را منعکس می کند، نتیجه دیگری که از این مطالعه گرفته شد این است که، جهت اندازه گیری عملکرد سازمان ها، اندازه گیری کارایی بر اساسDEA از سایر روش های اندازه گیری کارایی به عملکرد سازمان ها نزدیکتر است.

1. 1. کرکوود ونحم^[۲۳] (۲۰۰۴) نیز پژوهشی باعنوان “کارایی بانکداری استرالیایی ورابطه آن با بازده سهام ” را به انجام رسانیدند. دراین تحقیق کارایی و هزینه بانک های استرالیایی، طی سالهای ۱۹۹۵ تا۲۰۰۲ با بهره گرفتن از مدل های تحلیل پوششی داده ها، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجربی نشان می دهد که بانک های اصلی و بزگتر کارایی بهتری نسبت به بانک های منطقه ای تجربه کرده اند، در این تحقیق سعی شده است که رابطه بین کارایی و بازده سهام با به کارگری روشی که نسبت به روش های پذیرفته قبلی ممتازتر (روش DEA )است مشخص گردد.

1. 1. یانگ و چانگ (۲۰۰۸) در پژوهشی با عنوان “استفاده از تحلیل پنجره ای داده ها جهت محاسبه کارایی بنگاههای مخابراتی تایوان” با کاربرد تحلیل پنجره ای داده ها اقدام به اندازه گیری کارایی بنگاه های مخابراتی تایوان در دوره (۲۰۰۵-۲۰۰۱) با فرض بازدهی متغیر نسبت به مقیاس نمودند. نتایج تحقیق آنها نشان می دهد کارایی مقیاس در سطح بالایی قرار دارد ولی کارایی تکنیکی در سطح پایینی است و سیاست های دولت در خصوصی سازی تاثیر مثبتی در افزایش کارایی و قدرت رقابتی بازاری این بنگاه ها داشته است.

1. 1. مهش^[۲۴] (۲۰۰۸) در تحقیقی ، کارایی صنعت بیمه هند را پس از آزادسازی با بهره گرفتن از تحلیل پوششی داده ها، مورد مطالعه قرار داده است . در این تحقیق کار آیی فنی و مقیاس دوازده شرکت عمومی بیمه در هند از سال مالی با بهره گرفتن از ۲۰۰۲-۲۰۰۳ تا ۲۰۰۵-۲۰۰۶تحلیل پوششی داده ها مورد مقایسه قرار گرفته است . در میان بیمه کننده های عمومی، هند جدید تنها شرکتی است که دارای کارا یی فنی در شرایط بازده ثابت به مقیاس (CRS) و بازده متغیر به مقیاس (VRS) بر اساس مدارک نمی باشد ؛ اما شرکت HDFC Chubb برای سه سال آخر مالی در هر دو حالت CRS و VRS از کارآیی ۱۰۰ % برخوردار بود. نتایج میانگین کار آیی نشان می دهد که به هر حال بیمه کننده های خصوصی، عقب تر از بیمه کننده های عمومی هستند، آنها به سرعت در حال رشد بو ده و به نظر می رسد که امتیازات کارایی بیمه کننده های عمومی و خصوصی در حال نزدیک شدن به هم است.

1. 1. ایزیدرو و نارسیزو^[۲۵] (۲۰۰۸) در تحقیقی با عنوان ” سودمندی اطلاعات حسابداری در ارزیابی کارایی فنی در شرکتهای تعاونی کشاورزی” در صدد جستجوی دو هدف برآمدند: نخست استفاده از تکنیک تحلیل پوششی داده ها به منظور ارزیابی کارآیی شرکتهای تعاونی کشاورزی بوده و هدف دوم بررسی قابلیت این تکنیک به عنوان مکمل تجزیه و تحلیل نسبت مالی و اقتصادی سنتی است. به منظور دستیابی به این اهداف، مطالعه موردی با بهره گرفتن از اطلاعات ۲۷۴ شرکت تعاونی در طول سه سال مالی (۲۰۰۱-۲۰۰۳) صورت گرفته است . نتایج نشان می دهد که معیارهای کارایی بدست آمده از تکنیک DEA)) مکمل مناسب برای تجزیه و تحلیل اقتصادی شرکتهای تعاونی کشاورزی محسوب می شود.

۲-۱۴) خلاصه فصل:
در جمع بندی مطالب ارائه شده می توان گفت که اصل کمیابی و تخصیص بهینه منابع از زمان های گذشته تا عصر کنونی که عصر اطلاعات، فرامدرن و توسعه چشمگیر علم و فنآوری است همواره مطرح بوده و در آینده نیز با شدت فزونتری خود را بر شرایط اقتصادی تحمیل خواهد نمود. این محدودیت و کمیابی در تمام زمینه ها نظیر عوامل تولید و به تبع آن کالاها و خدمات کاملاً محسوس است. از اینرو انسانها برای ایجاد شرایط بهتر برای زندگی چارهای جز استفاده هر چه بهتر از امکانات موجود جهت دسترسی به تولید بیشتر و کیفیت بالاتر ندارند. به این منظور، افزایش کارایی نهادههای تولید مانند سرمایه، نیروی کار و غیره همواره مدنظر بوده و شاید اغلب پیشرفتهای اقتصادی، علمی و تکنیکی و غیره نیز تاکنون مرهون همین مطلب باشد. از این رو استفاده بهینه از امکانات و منابع در دسترس و ارتقاء کارایی جهت دستیابی به رفاه و پاسخگویی به نیازهای روبه رشد به یک مسأله بسیار مهم مبدل گشته است. در چنین شرایطی سازمانها و مدیران برای بقاء، حفظ موقعیت بازار و هماهنگی با تغییرات آن ناگزیرند راههایی را جستجو کنند تا به کمک آن به جای پرداختن به سودآوری که عمدتاً بر پایه بهبود قیمت حاصل میگردد به موقعیتهایی دست پیدا کنند که با تکیه بر آن و استفاده مفید و کارا از توانائیها، امکانات و منابع به تولید بیشتر و برتر محصولات و خدماتی بپردازند که در قبال مصرف کم منابع و کاستن از هزینه ها، افزایش بازدهی و کارایی سازمان را در پی داشته باشد تا ضمن غلبه بر چالشهای فراروی خود، تداوم حضور سازمان را در عرصه رقابت میسر سازند. از این رو برای دستیابی به این هدف به ابزاری نیاز دارند تاموقعیت خود را نسبت به رقبا و محیط سنجیده و مکانیزم لازم را جهت تحقق آن فراهم سازند.
۳-۱) مقدمه :
تحقیق، بررسی نظام یافته، کنترل شده، تجربی و انتقادی در مورد پدیده هاست که روابط احتمالی بین این پدیده ها به وسیله نظریه و فرضیه هدایت می شود (خاکی، ۱۳۹۰: ۸۷). تحقیق را میتوان تلاشی منظم و سازمان یافته برای بررسی مسأله ای خاص که به یک راه حل نیازدارد توصیف کرد و شامل گامهایی است که طراحی وپیگیری می شوند تاپاسخهایی برای مسأله مورد نظر بدست آید .بدان معنا که نخستین گام در تحقیق عبارتست از آگاهی برزمینه های مشکل آفرین وشناسایی روشن ومشخص مشکلی که به بررسی واصلاح نیازدارد .هنگامی که مشکل یامشکلات مهم مشخص شد می توان گامهای بعدی رابرای گردآوری اطلاعات ،تحلیل داده ها ونمایش عواملی که با مشکل ما پیونددارند پیمود، آنگاه با اقدامات اصلاحی مشکل حل خواهد شد (سکاران،۱۳۸۸، ۶). روش های پژوهش در واقع ابزارهای دستیابی به واقعیت به شمار می روند .درهرپژوهش ،پژوهشگرتلاش می کند تا مناسب ترین روش راانتخاب کند وآن روشی است که دقیق ترازسایر روش های دیگر قوانین واقعیت را کشف کرده وروابط موجودبین متغیرها را تبیین کند. پژوهشگر پس از تعیین و تنظیم موضوع پژوهش باید در فکر انتخاب روش پژوهش باشد.هدف از انتخاب روش پژوهش آن است که محقق مشخص نماید، چه شیوه و روشی را اتخاذ کند تا او را هر چه دقیق‌تر،آسان‌تر و ارزان‌تر در دستیابی به پاسخ یا پاسخ‌هایی برای پرسش یا پرسش‌های پژوهش مورد نظر کمک کند.
در این فصل به بخش بسیار مهم و اساسی از فرایند تحقیق که همان تبیین مدل مورد استفاده در تحقیق است اشاره خواهد شد. اما پیش از آن جامعه آماری، روش گردآوری اطلاعات و روش تجزیه و تحلیل معرفی شده است.
۳-۲) روش تحقیق
تحقیق را می توان تجزیه و تحلیل، ثبت عینی و نظام مند مشاهدات کنترل شده که به پروراندن قوانین کلی، اصول، نظریه ها و همچنین به پیش بینی و یا احتمالاً به کنترل نهایی رویدادها منجر می شود تعریف کرد (خاکی، ۱۳۹۰: ۸۷). هر تحقیق، فرآیندی علمی و روشمند است که طی آن پژوهشگر تلاش می کند تا برای یک مساله پاسخ نظری و یا برای حل یک مشکل واقعی در دنیای عمل راهکاری بیابد(همان منبع: ۱۵۵) اعتبار و ارزش قوانین علمی به روش شناختی مبتنی است که در آن علم بکار می‌رود. چنانچه روش شناسی صحیح صورت نپذیرد، بی‌گمان نتایج تحقیق، پژوهشگر و استفاده کنندگان را به بیراهه خواهد گشاند. با عنایت به این امر، اتخاذ یک روش عقلایی، دارای روح علمی و انتظام و اقعیت‌گرا، برای دستیابی به نتایج مطلوب ضروری است.بطور کلی می‌توان گفت روش تحقیق، مجموعه‌ای از قواعد، ابزار و راه‌های معتبر (قابل اطمینان) و نظام‌یافته برای بررسی واقعیت‌ها، کشف مجهولات و دستیابی به راه‌حل مشکلات است(خاکی، ۱۳۸۷: ۲۰۱). روش های تحقیق به دو بعد مهم تقسیم می شوند: هدف تحقیق و نحوه گردآوری داده ها از نظر هدف، پژوهش حاضر یک تحقیق کاربردی و از نظر گردآوری داده ها توصیفی می باشد. از نظر روش نیز میدانی بوده است. چرا که با بهره گرفتن از پایگاه داده ها و بانک های اطلاعاتی موجود در سازمان تامین اجتماعی استان گیلان به جمع آوری اطلاعات پرداخته و در نهایت به ارزیابی کارایی شعب تامین اجتماعی با بهره گرفتن از تکنیک DEA پرداخته است.
۳-۳) جامعه آماری^[۲۶]:
جامعه آماری عبارت است از مجموعه ای از افراد، اشیاء و … (واحد) که حداقل در یک صفت با هم مشترک هستند.(خاکی، ۱۳۹۰: ۲۵۰). در انجام هر تحقیق مشخص کردن جامعه آماری یکی از ضروریات می باشد زیرا بایستی محقق حوزه کاری خود را از پیش بداند تا بتواند در مورد آن به گردآوری اطلاعات و داده های مورد نیاز برای بررسی و تحلیل بپردازد. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه شعب تامین اجتماعی در استان گیلان شامل ۲۱ شعبه می باشد.
۳-۴) روش گردآوری اطلاعات
گردآوری داده‌های موردنیاز پژوهش یکی از مراحل اساسی آن است و به لحاظ اهمیت آن، گاه به اشتباه روش‌های گردآوری داده‌ها را روش ‌پژوهش می‌نامند. مرحله گردآوری داده‌ها آغاز فرآیندی است که طی آن محقق ‌یافته‌های میدانی و کتابخانه‌ای را گردآوری می‌کند و به روش استقرائی به فشرده‌سازی آن‌ها از طریق طبقه‌بندی و سپس تجزیه و تحلیل می‌پردازد و فرضیه‌های تدوین شده خود را مورد ارزیابی قرار می‌دهد و در نهایت حکم صادر می‌کند و پاسخ مسئله پژوهش را به اتکای آن‌ها می‌یابد.بنابراین اعتبار داده‌ها اهمیت بسیاری دارد، زیرا داده‌های غیر معتبر مانع از کشف حقیقت و واقعیت می‌گردد و مساله و مجهول مورد نظر به درستی معلوم نمی‌شود یا تصویری انحرافی و ناصحیح از آن ارائه می‌شود(حافظ نیا،۱۳۸۴، ۱۱۳). اطلاعات را می توان به روش های گوناگون، در مکان های مختلف و از انواع منابع گردآوری کرد. در پژوهش حاضر با توجه به نوع، هدف و موضوع مورد مطالعه و خصوصیات جامعه آماری برای گردآوری اطلاعات از پایگاه های داده و بانک های اطلاعاتی سازمان تامین اجتماعی استان گیلان استفاده شده است.
۳-۵) روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
در این پژوهش برای سنجیدن کارایی شعب، از مدل ورودی محور CCR استفاده شده که توضیح بیشتر آن در ادامه ارائه گردیده است. همچنین برای محاسبه کارایی مقیاس که از تقسیم کارایی مدل CCR به BCC بدست می آید مدل BCC نیز محاسبه شد. اما مدل اصلی پژوهش همان مدل CCR ورودی محور بوده است. نرم افزار مورد استفاده نیز نرم افزار DEA Master بوده که به منظور محاسبه کارایی، اثر بخشی و بهره وری در عملکرد سازمانها بر اساس مدل تحلیل پوششی داده ها طراحی و پیاده سازی شده است. با بهره گرفتن از این سیستم امتیاز کارایی نسبی واحدها محاسبه شده و واحدهای کارا و ناکارا تعیین می گردد. همچنین واحدهای الگو برای هر واحد ناکارا معرفی شده و اهداف مطلوب در هر شاخص برای هر واحد ناکارا بدست می آید. 
۳-۵-۱) مدل مورد استفاده