پایایی ابزاریست که از آن به اعتبار، دقت و اعتماد پذیری نیز یاد می شود و عبارت است از این که اگر یک وسیله اندازه گیری که برای سنجش متغیر و صفتی ساخته شده در شرایط مشابه در زمان و مکان دیگر مورد استفاده قرار گیرد، نتایج مشابهی از آن حاصل شود. به عبارت دیگر ابزار پایا ابزاری است که از خاصیت تکرارپذیری و سنجش نتایج یکسان برخوردار باشد. ابزار سنجشی معتبر است که دارای ویژگی های سازگاری و باز پدیدآوری باشد. یعنی بتوان آن را در موارد متعدد بکار برد و در همه موارد نتیجه یکسانی تولید نماید (حافظ نیا، ۱۳۷۷، ۱۳۶).
مشکل روایی و پایایی ابزار سنجش معمولاً متأثر از عوامل گوناگونی نظیر پیچیدگی موضوع مورد مطالعه، عامل و منبع تهیه داده ها یعنی انسان و روش ها و شرایط گردآوری اطلاعات است.
۳ ـ ۸ ـ ۱ روایی پرسش نامه
در این تحقیق جهت سنجش روایی پرسش نامه، از معتبرترین روش موجود برای این کار که انجام مصاحبه و استعلام نظرات اساتید و خبرگان و اعمال اصلاحات احتمالی آن ها می باشد استفاده گردید. استفاده از این روش کمک کرد تا با بهره گرفتن از نظر کارشناسان و خبرگان و اساتید دانشگاه در مورد سؤالات و توانایی آن ها در آزمون فرضیات تحقیق، متوجه شویم که تا چه اندازه روش کار و ابزار سنجش می تواند اهداف تحقیق را برآورد نماید. آیا نتایج حاصل شده در پیش آزمون قادر به پاسخ گویی به سؤالات تحقیق می باشد یا خیر و در نهایت اتخاذ این روش و تکیه بر این ابزارها تا چه حد، اندازه و واقعیت مسأله را می سنجد. پس از اخذ نظرات خبرگان اقتصادی و اساتید دانشگاه و با اصلاحات مورد نظر اساتید راهنما و مشاور، تغییر و اصلاح در بعضی از سؤالات و تبدیل به سؤالات قابل فهم تر برای جامعه آماری و در نهایت حذف برخی از شاخص ها یا سؤالات و اضافه نمودن سؤالات مهم دیگر در ارتباط با سه متغیر اصلی عوامل فنی مربوط به مدیریت و کارکنان ، عوامل رفتاری و عوامل فرهنگی، روایی پرسش نامه تامین گردید. ذکر این نکته ضروری است که جهت بررسی قابلیت اعتبار و اعتماد نظرات جمع آوری شده در فرایند تحلیل سلسله مراتبی، از نرخ سازگاری (C.R) استفاده شده است و برای این که نظرات جمع آوری شده قابلیت اتکاء داشته باشند باید نرخ سازگاری کمتر از ۰٫۱ باشد.
۳ ـ ۸ ـ ۲ پایایی پرسش نامه
در این تحقیق به منظور تعیین پایایی پرسش نامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. برای محاسبه آلفای کرونباخ، ابتدا واریانس نمرات هر زیر مجموعه سؤالات پرسش نامه و واریانس نمونه را محاسبه نموده، سپس با بهره گرفتن از رابطه (۳ ـ ۱) و نرم افزار SPSS مقدار ضریب آلفا محاسبه شده است:
( ۳ ـ ۱ )
می دانیم هر قدر شاخص آلفای کرونباخ به ۱ نزدیکتر باشد، همبستگی درونی بین سؤالات، بیشتر و در نتیجه پرسش ها همگن تر خواهند بود. معمولاً ضرایب اعتبار ۰٫۷ و یا بیشتر برای مقاصد پژوهشی کفایت می کند. ضرایب پایایی مؤلفه ها از ۰٫۸۵۸ تا ۰٫۸۷۳ در نوسان بوده است. همچنین مؤلفه های «عدم ارائه گزارشات اساسی و به موقع برای تصمیم گیری توسط واحد حسابداری» و «عدم باور مدیران به سودمندی اطلاعات حسابداری» دارای کمترین و «عدم گرایش به روحیه همبستگی گروهی» دارای بیشترین ضرایب پایایی بوده اند. در نتیجه پایایی پرسش نامه مورد تأیید قرار گرفت.
جداول (۳ ـ ۱) و (۳ ـ ۲) خروجی نرم افزار SPSS جهت تعیین پایایی پرسش نامه را به صورت کلی و تک تک نشان می دهد:
جدول (۳ ـ ۱) محاسبه آلفای کرونباخ برای ۱۹ سؤال پرسش نامه
تعداد اقلام | آلفای کرونباخ |
۱۹ | ۸۷۱/۰ |
جدول (۳ ـ ۲) محاسبه آلفای کرونباخ برای تک تک سؤالات پرسش نامه
آلفای کرونباخ | شماره سؤال | آلفای کرونباخ | شماره سؤال |
۸۷۰/۰ | سؤال ۱۱ | ۸۶۷/۰ | سؤال ۱ |
۸۷۳/۰ | سؤال ۱۲ | ۸۶۴/۰ | سؤال ۲ |
۸۶۵/۰ | سؤال ۱۳ | ۸۶۹/۰ | سؤال ۳ |
۸۶۶/۰ | سؤال ۱۴ |