۲-۶-۳-۱ مزیتهای راکتور فیلتر بیهوازی
۱- سادگی ساخت
۲- فضای کمتر مورد نیاز به علت فشردگی واحدهای آن
۳- قابلیت تحمل بارهای آلی و پایداری بیشتر در نرخ بار بالاتر
۴- وجود غلظت بالای بیومس و در نتیجه امکان دستیابی به SRT طولانی
۵- عدم نیاز به اختلاط مکانیکی
۶- تولید لجن کمتر و با کیفیت و خواص بهتر
۷- مقاومت نسبت به شوکهای سمی
۸- عدم نیاز به برگشت لجن
۹- بازیابی سریع سیستم بعد از یک دوره بدون تغذیه[۴،۵،۳۱]
۲-۶-۳-۲ معایب فیلتر بیهوازی
۱- عدم توانایی برای تصفیه فاضلابهایی با میزان بالای مواد جامد معلق
۲- افت فشار هیدرولیک در اثر تجمع مواد معلق
۳- نیاز به دفع بیومس اضافی در دوره های مشخص
۴- عدم دستیابی به قسمت های داخلی راکتور برای بررسی تجمع بیومس در آن.
۵- هزینه بالای خرید بستر نگهدارنده بیومس
۶- انسداد و گرفتگی با افزایش ضخامت بیوفیلم یا غلظت بالای جامدات معلق در فاضلاب [۴، ۵، ۳۱].
در عین حال فیلتر بیهوازی با جریان رو به بالا به علت شرایط فیزیکی خاص خود دارای یکسری اشکالات هیدرولیکی نیز میباشد که با طرح راکتور هیبریدی تا حد بسیارزیادی از محدودیتهای هیدرولیکی و عملکردی آن کاسته می شود.
مقدمه :
برای طراحی سیستم های تصفیه ، شناسایی خصوصیات کیفی پساب مورد نظر و تعیین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی پساب از اقدامات اولیه و ضروری محسوب می شود . لذا در آغاز این تحقیق، سعی شد با مطالعات کتابخانه ای ضمن استفاده از نتایج حاصل از تحقیقات گذشته ، بهترین و مناسب ترین روش پژوهش همراه با تجهیزات و راکتورهای آزمایشگاهی مورد نیاز طراحی و ساخته شود، سپس راه اندازی و مورد استفاده قرار گیرد. . به منظور بررسی تاثیر و راندمان راکتور UASB در تصفیه آب های آلوده به ترکیبات نفتی در طی تحقیقات عملی،پساب مورد نیاز به صورت مصنوعی ساخته شد.و در آزمایشگاه بیوتکنولوژی و صنایع غذایی دانشگاه صنعتی بابل پارامترهای مختلف نظیرCOD کل، COD فیلتر شده ،pH ، MLSSو بیوگاز تولیدی اندازه گیری شده و مورد بررسی قرار گرفتند.
البته فاضلاب مصنوعی در هرسری از آزمایشات با غلظت های متفاوتی ساخته شد تا اثر افزایش غلظت در راندمان سیستم مورد بررسی قرار گیرد.
۳- روش تحقیق
در این پروژه، استفاده از راکتور بیهوازی با جریان رو به بالا جهت حذف تعدادی از هیدروکربن های آروماتیک تک حلقه ای (زایلن و تولوئن )مورد بررسی قرار گرفت. در این راستا، آزمایشات انجام شده جهت رسیدن به بهترین راندمان در دو مرحله ناپیوسته و پیوسته انجام شد.
۳-۱-آزمایش های انجام شده:
۳-۱-۱- آزمایش COD
اکسیژن موردنیاز شیمیایی معیاری از مقدار بار آلی موجود در نمونه میباشد. برای انجام این آزمایش دو روش متداول یعنی Closed reflux method و Open reflux method در روشهای استاندارد معرفی شده است که در انجام این آزمایش از روش Closed reflux و Clorometric method استفاده شده است[۴۱].
برای اندازهگیری COD از محلول شیمیایی KHP به عنوان نمونههای استاندارد استفاده گردید. محلول KHP(HOOCC6H4COOK) با غلظتهای متفاوت تهیه شد که میتواند COD معادلی از صفر تا mg O2/lit 1000 ایجاد کند. میزان KHP دارای ارزش تئوری معادل(mg O/mg) 176/1 میباشد. ۴۲۵ میلیگرم از KHP در ۵۰۰ میلیلیتــر آب مقطر حل گردید. این محلول ساخته شده دارای ارزش تئوری (mg O/mg) 1000 میباشد. از این محلول با غلظتهای متفاوت جهت تهیه منحنی استاندارد برای اندازهگیری COD استفاده گردید. محلولهای شیمیایی مورد نیاز جهت انجام آزمایش COD به شرح زیر میباشد.
۳-۱-۱-۱- محلول اسید سولفوریک:
برای تهیه این محلول مقدار ۵/۵ گرم سولفات نقره (Ag2SO4) در ۱ کیلوگرم اسید سولفوریک (H2SO4) حل نموده که محلول حاصل پس از حل شدن کامل سولفات نقره، مورد استفاده قرار گرفت.
۳-۱-۱-۲- محلول هاضم برای سنجش COD:
برای تهیه محلول اکسیدکننده شیمیایی مقدار ۲۱۶/۱۰ گرم دیکربنات پتاسیم (K2CO3) پس از حرارت در دمای ۱۰۳درجه سانتی گراد به مدت ۲ ساعت در ۵۰۰ میلی لیترآب مقطر حل نموده، سپس مقدار ۱۶۷ میلی لیتراسید سولفوریک همراه با ۳/۳۳ گرم سولفات جیوه به محلول اضافه گردید و در نهایت حجم محلول به ۱۰۰۰میلی لیتر رسانده شد.
برای انجام این آزمایش از لولههای آزمایشی به اندازه mm 100?۱۶ استفاده گردید. برای آماده سازی محلول COD از مقدار ۵/۳ میلی لیتر از محلول اسید سولفوریک همراه با ۵/۱ میلی لیتر محلولهاضم در شیشه آزمایش آماده گردید. و میزان ۵/۲ میلی لیتر از نمونه اضافه گردید. سپس لوله آزمایش را تکان داده تا کاملاً اختلاط ایجاد شود و لوله آزمایش را در دستگاه اون به مدت ۲ ساعت در دمای ۱۵۰درجه سانتی گراد حرارت دیده است. بعد از آنکه دستگاه را خاموش و لولهها را از دستگاه خارج نموده، سپس اجازه داده شد تا لولهها سرد گردند تا به دمای محیط برسند. در نهایت میزان جذب نور هر کدام از محلولها در طول موج nm 600 توسط دستگاه اسپکتوفتومتر اندازه گیری گردید و میزان جذب نور به دست آمده را در فرمول به دست آمده از منحنی استاندارد COD قرار داده شد تا میزان COD به دست آید.
۳-۱-۱-۳- منحنی استاندارد برای سنجش COD:
روش تهیه منحنی استاندارد طبق روش ارائه شده کلیه مراحل به ترتیب انجام گردید. از محلول KHP با غلظتهای متفاوت استفاده گردید. و از آنجاکه هر غلظت از KHP ، COD مخصوص به خود دارد تنها با به دست آوردن جذب نور هر غلظتی از محلول KHP میتوان نمودار استاندارد را همانند نمودار (۳-۱) به دست آورد.نمودار به دست آمده دارای معادله خطی زیر با ضریب زاویه ۲۸/۲۶۵ و عرض از مبدأ ۱۸/۳۲ میباشد که x در حقیقت میزان جذب نور نمونهها در اسپکتروفتومتر است.
۴۹۱۳X-119.7= COD mg O2/lit
نمودار (۳-۱): نمودار استاندارد برای اندازهگیری COD
۳-۱-۲ اندازه گیری pH :
عمل اندازهگیری بلافاصله پس از برداشت نمونه انجام می گردید. این پارامتر نشاندهنده اسیدی یا قلیایی فاضلاب میباشد. معمولاً pH حدود ۷، pH خنثی میباشد. هر بار الکترود pH متر در داخل فاضلاب قرار گرفت و پس از آنکه در صفحه نمایشگر عدد ثابتی را نشان داد عدد قرائتگشت و پس از اندازهگیری، غشاء با آب مقطر شسته و با دستمال نخی تمیز گشت و در محلول نگهدارنده الکترود قرار گرفت.
۳-۱-۳- آزمایش اندازه گیری جامدات معلق در مایع مخلوط MLSS:
۵۰ میلی لیتر از نمونه مورد آزمایش را که کاملاً یکنواخت است روی یک کاغذ صافی که قبلاً آن را کاملاً خشک و وزن کردیم توسط قیف بوختر صاف کردیم و باقیمانده روی صافی را با آب مقطر خوب شستیم ، سپس کاغذ صافی و محتویات آن را در اتو در درجه حرارت ۱۰۵-۱۰۳ درجه سانتی گراد قرار داده و گذاشتیم تا کاملاً خشک شود بعد آنرا از اتو خارج کردیم و در دسیکاتور سرد و سپس وزن کردیم. تفاوت وزن کاغذ صافی با باقیمانده روی آن میزان جامدات معلق در مایع مخلوط (MLSS) را در حجم مورد اندازه گیری مشخص می کند که باید آنرا به صورت میلی گرم در لیتر گزارش کنیم.
۳-۲- تهیه و کشت میکروارگانیزم
۳-۲-۱- تهیه میکروارگانیزم
پس از انجام مطالعات لازم در مورد حذف هیدروکربن های آروماتیک با بهره گرفتن از راکتور بیهوازی با جریان روبه بالا، باکتری Pseudomonas putida (PTCC 1694) جهت استفاده و کشت در محیط میکروبی راکتور انتخاب گردید.
۳-۲-۲- کشت میکروارگانیزم:
جهت کشت و نگهداری میکروارگانیزم ها دو نوع محیط کشت مایع و جامد وجود دارد. در محیط کشت جامد امکان نگهداری باکتری به مدت شش ماه تا یک سال وجود خواهد داشت و در محیط کشت مایع امکان نگهداری باکتری تا دو ماه امکان پذیر است.
۳-۲-۲-۱- محیط کشت جامد
در محیط کشت جامد، علاوه بر مواد مغذی، آگار نیز وجود دارد. آگار در دمای اتاق به صورت جامد در میآید. مواد مورد استفاده جهت تهیه محیط کشت جامدعبارتند از :
آب مقطر به میزان ml100.
گلوکز به مقدار یک گرم.
عصاره مخمر[۲۶] به مقدار ۲/۰ گرم.
آگار به مقدار ۵/۲ گرم.
روش کار بدین صورت میباشد که ابتدا مقدار ml100 آب مقطر را در ارلن به حجم ml500 ریخته سپس گلوکز، عصاره مخمر و آگار را وزن کرده و به آب مقطر اضافه می شود. پس از ریختن مواد در آب، ارلن را به خوبی در حضور شعله تکان داده تا این مواد در آب حل شده و محلول شفافی تولید گردد. و آنرا در لوله مخصوص محیط کشت که با بهره گرفتن از الکل استریل گشته است به مقداری ریخته که در صورت کج شدن لوله محلول داخل آن به بیرون نریزد و سپس نمونه ها را در دمای اتاق گذاشته تا سرد شوند سپس در روی لوله مقداری پنبه قرار داده و روی آن را نیز با ورق آلومینیومی پوشانده و در داخل اتوکلاو قرار داده تا استریل شود.
پس از استریل شدن محیط کشت در اتوکلاو، آنرا در لوله مخصوص محیط کشت که با بهره گرفتن از الکل استریل گشته است، ریخته و سپس نمونه ها را در دمای اتاق گذاشته تا سرد شوند. پس از سرد شدن، با رعایت نکات لازم جهت آلوده نشدن محیط کشت خالص و با بهره گرفتن از الکل و در کنار شعله، با بهره گرفتن از لوپ[۲۷]، محیط کشت را تلقیح کرده و سپس لوله محیط کشت به مدت ۲۴ ساعت در انکوباتور در دمای oC 32 قرار داده می شود.
فرضیه اصلی اول
۱۲۰/۰
۶
۴۶۴/۰
۵۳۳/۰
H0
فرضیه اصلی دوم
۱۰۲/۰
۶
۵۶۵/۱
۲۷۹/۰
H0
نتایج بدست آمده در جدول (۱۶ـ۴ ) بیانگر این مطلب است که از بین صنایعی که در این پژوهش مورد آزمونهای آماری قرار گرفتهاند؛ R2 تعدیل شده، سطح معنیداری (sig )، مقدار آماره های F و T مربوط به ارتباط بین متغیرهای مستقل وکنترل تحقیق با متغیر وابسته و فرضیه تأیید شده در صنایع مختلف متفاوت میباشد و هم چنین هیچ یک از متغیرهای کنترل در نظر گرفته شده در صنایع مختلف معنیدار نبوده و نباید به مدل رگرسیون اضافه شوند. بنابراین با توجه به نتایج بدست آمده، فرضیه فرعی (نوع صنعت بر رابطه بین خطای پیش بینی سود هر سهم و بازده غیرعادی سهام تأثیر می گذارد. ) در سطح اطمینان ۹۵% تأیید می شود.
فصل پنجم
نتیجهگیری و پیشنهادات
۱-۵ مقدمه
امروزه به دلیل گسترش فعالیتهای اقتصادی، توسعه بازارهای مالی و رونق سرمایه گذاری در بازارهای سرمایه به خصوص بورس اوراق بهادار توسط اشخاص حقیقی و حقوقی، مهمترین ابزار جهت اتخاذ تصمیمات درست و کسب منفعت مورد انتظار و استفاده بهینه و مطلوب از امکانات مالی، دسترسی به اطلاعات درست و به موقع و تحلیل دقیق و واقع بینانه آن میباشد. در یک بازار کارا قیمت اوراق بهادار منعکس کننده مجموعه ای از همه اطلاعات موجود بوده و اطلاعات جدید سریعاً بر روی قیمت اوراق بهادار اثر می گذارد و سرمایه گذاران با توجه به اطلاعات در دسترس و انتظاری که از بازده اوراق بهادار در آینده دارند تصمیم گیری مینمایند.
پیش بینی در آمد ناخالص هر سهم که اصطلاحاً سود برآوری هر سهم نامیده می شود، چنانچه دارای محتوای اطلاعاتی باشد می تواند بر رفتار استفاده کنندگان به خصوص سهامداران بالفعل و بالقوه تأثیر گذاشته و باعث افزایش یا کاهش قیمت و حجم معاملات سهام گردد. به عبارت دیگر این اطلاعات جدید است که باعث واکنش بازار میگردد و نحوه برخورد افراد با این اطلاعات، نوسانات قیمتها را شکل میدهد. در این جاست که دانش حسابداری و مدیریت مالی به کمک سرمایه گذاران می آید، تا آنها را در تصمیمات خود یاری دهد.
در فصل چهارم به تجزیه و تحلیل اطلاعات آزمون فرضیه ها پرداخته شد. برای اطمینان از نرمال بودن توزیع داده ها از روش کولموگروف ـ اسیمرنوف و برای آزمون فرضیه ها از روش T با درجه آزادی df = n – ۲ و سطح اطمینان ۹۵% برای تعیین معنیدار بودن رابطه همبستگی بین متغیرها استفاده گردید.
در این فصل ضمن تشریح نتایج فرضیه ها، نتیجه گیری کلی صورت گرفته و پیشنهادهایی مبتنی بر یافتههای پژوهش و همچنین برای تحقیقات آتی ارائه میگردد و در پایان محدودیتهای موجود در تحقیق حاضر بیان می شود.
۲ ـ ۵ ارزیابی و تشریح نتایج آزمون فرضیه ها طبق شرایط متغیرها
با توجه به تجزیه و تحلیل ارائه شده در فصل چهارم که در خصوص هر فرضیه انجام گرفت، ابتدا به تفکیک، به نتایج هر فضیه اشاره نموده و سپس به نتیجه گیری کلی در خصوص یافتههای این پژوهش میپردازیم.
۱ ـ ۲ ـ ۵ نتایج فرضیه اصلی اول
با توجه به آزمونها و تحلیلهایی که از روش رگرسیون و همبستگی در فصل (۴ ) انجام شد و همان طور که در جدول (۴ـ۴) مشاهده می شود، به این نتیجه رسیدیم که ضریب همبستگی مثبت بین دو متغیر خطای پیش بینی سود هر سهم و بازده غیرعادی سهام شرکتها در سال ورود به بازار سرمایه ایران وجود دارد و مقدار آن ۳۴۵/۰ است؛ که این ضریب همبستگی در حد ضعیف میباشد و در واقع متغیرهای یاد شده نمی توانند به صورت مستقل عمل کنند و با توجه به ضریب تعیین تعدیل شده به دست آمده که مقدار ۱۰۸ /۰ میباشد، نشان میدهد که ۸/۱۰% از تغییرات بازده غیرعادی سهام توسط خطای پیش بینی سود هر سهم توضیح داده می شود و بقیه تغییرات مربوط به متغیرهایی میباشد که در این پژوهش در نظر گرفته نشده است. بررسیها نشان داد که فرضیه فوق تأیید گردیده و رابطه خطی و مثبت بین خطای پیش بینی سود هر سهم و بازده غیرعادی سهام در سال ورود به بازار سرمایه وجود دارد، به عبارت دیگر هر چه دقت پیش بینی سود هر سهم بیشتر باشد (خطای پیش بینی کمتر)، بازده غیرعادی کمتر خواهد بود. نتایج حاصل از آزمون فرضیه اول با یافته های حاصله از تحقیقات فرت (۲۰۰۱)،یانتی و فلورانس(۲۰۰۹)،جرجیا(۲۰۰۳)، کلارکسون (۲۰۰۲)، لونکانی وهمکاران(۲۰۰۵) و لیوتان (۲۰۰۸) مطابقت دارد ولی با نتایج تحقیق محمد عمران(۲۰۰۴) تضاد دارد. وی به این نتیجه رسیده بود که سهام انتشار یافته دارای بازده های غیر عادی مثبت از شروع انتشار تا یکسال بعد می باشد ، در حالی که با توجه به یافته های ما از نمونه مورد بررسی در این پژوهش ، سهام شرکت های جدیدالورود دارای بازده های غیر عادی منفی در پایان سال ورود به بازار سرمایه می باشد. این موضوع می تواند ناشی از کارا نبودن بازار سرمایه ایران و همچنین مربوط به شرایط خاصی باشد که در سالهای ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۴ بر بورس اوراق بهادار تهران حاکم بوده است .
۱ ـ ۱ ـ ۲ ـ ۵نتایج فرضیه اصلی اول در حضور متغیرهای کنترل
با توجه به آزمونها و تحلیلهایی که از روش رگرسیون و همبستگی در فصل ۴ انجام شد و همان طور که در جدول (۸ ـ ۴) مشاهده می شود، هیچ یک از متغیرهای کنترل در نظر گرفته شده، با توجه به سطح معنیداری (sig ) که بیشتر از ۵% میباشد، در مدل معنیدار نیستند و نباید به معادله رگرسیون اضافه شوند. به عبارت دیگر متغیرهای کنترل شامل: اندازه شرکت، اهرم مالی، بازده دارایی، بازده دارایی ثابت، نسبت وجوه نقد عملیاتی، نسبت هزینه بهره، توزیع سود نقدی و نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام، متغیرهایی تأثیرگذار در روابط بین خطای پیش بینی سود هر سهم و بازده غیرعادی در سال ورود به بازار سرمایه نمیباشند.
۲ـ ۲ـ۵ نتایج فرضیه اصلی دوم
با توجه به آزمونها و تحلیلهایی که از روش رگرسیون و همبستگی در فصل (۴ ) انجام شد و همان طور که در جدول (۱۰ـ ۴ ) مشاهده می شود، به این نتیجه رسیدیم که ضریب همبستگی مثبت بین دو متغیر خطای پیش بینی سود هر سهم و بازده غیر عادی سهام شرکتها پس از گذشت یک سال از ورود و حضور در بازار سرمایه ایران وجود دارد و مقدار آن ۴۶۴/۰ است؛ که این ضریب همبستگی در حد متوسط میباشد و با توجه به ضریب تعیین تعدیل شده بدست آمده که مقدار آن ۲۰۵/۰ میباشد، نشان میدهد که ۵/۲۰% از تغیرات بازده غیر عادی سهام توسط خطای پیش بینی سود هر سهم توضیح داده می شود و ما بقی تغییرات مربوط به عوامل و متغیرهایی میباشد که در این پژوهش در نظر گرفته نشده است. بررسیها نشان داد که فرضیه فوق تأیید گردیده و رابطه خطی و مثبت بین خطای پیش بینی سود هر سهم و بازده غیرعادی سهام پس از یک سال از ورود و حضور در بازار سرمایه ایران وجود دارد، نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم نیز با یافته های حاصله از تحقیقات فرت (۲۰۰۱)،یانتی و فلورانس(۲۰۰۹)،جرجیا(۲۰۰۳)، کلارکسون (۲۰۰۲)، لونکانی وهمکاران(۲۰۰۵) و لیوتان (۲۰۰۸) در تضاد نمی باشد .
۱ـ۲ـ ۲ـ۵ نتایج فرضیه اصلی دوم در حضور متغیرهای کنترل
با توجه به آزمونها و تحلیلهایی که از روش رگرسیون و همبستگی در فصل (۴ ) انجام شد و همان طور که در جدول (۱۴ ـ ۴ ) مشاهده می شود، هیچ یک از متغیرهای کنترل در نظر گرفته شده، با توجه به سطح معنیداری (sig ) که بیشتر از ۵% میباشد در مدل چندگانه معنیدار نیستند و نباید به معادله رگرسیون اضافه شوند. به عبارت دیگر متغیرهای کنترل شامل: اندازه شرکت، اهرم مالی، بازده ارایی، بازده دارایی ثابت، نسبت وجوه نقد عملیاتی، نسبت هزینه بهره، توزیع سود نقدی، نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام، متغیرهایی تأثیرگذار در روابط بین خطای پیش بینی سود هر سهم و بازده غیرعادی سهام پس از یک سال از ورود و حضور در بازار سرمایه نمیباشند.
۳ـ۲ـ ۵ نتایج فرضیه فرعی
با توجه به آزمونها و تحلیلهای انجام شده با بهره گرفتن از روش رگرسیون و همبستگی در فصل (۴ )، و همان طور که در جدول (۱۶ـ ۴ ) مشاهده می شود، به این نتیجه رسیدیم که ارتباط بین خطای پیش بینی سود هر سهم و بازده غیرعادی سهام شرکتهای تازه پذیرفته شده در بازار سرمایه ایران در دو مقطع زمانی سال ورود به بازار سرمایه و یک سال پس از ورود و حضور بازار سرمایه، در صنایع مختلف متفاوت بوده و با توجه نتایج بدست آمده، فرضیه فرعی (نوع صنعت بر رابطه بین خطای پیش بینی سود هر سهم و بازده غیرعادی سهام تأثیر می گذارد) در سطح اطمینان ۹۵% تأیید می شود.
۳ـ۵ نتیجه گیری کلی تحقیق
آن چه در جمع بندی و نتیجه گیری کلی آزمون فرضیه های تحقیق مبنی بر رابطه معناداری متغیر مستقل با بازده غیر عادی سهام شرکتها در دو مقطع زمانی سال ورود به بازار سرمایه و یک سال پس از ورود و حضور در بازار سرمایه، در فاصله زمانی ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۷ میتوان عنوان کرد، این است که متغیر خطای پیش بینی سود هر سهم رابطه خطی و مثبت با بازده غیرعادی دارد، و بیانگر محتوای اطلاعاتی متغیر سود است. و هم چنین متغیرهای کنترل در نظر گرفته شده در مدل رگرسیون معنیدار نیستند و تأثیری بر روابط بین متغیر مستقل و وابسته ندارند. هم چنین نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها به تفکیک صنعت، نشان دهنده تأثیر نوع صنعت، بر روابط بین متغیرهاست. نتایج به دست آمده در این پژوهش با مستندات اشاره شده در چارچوب نظری و تحقیق ادبیات مالی مطابقت دارد .
۴ـ۵ پیشنهادها
پس از انجام مراحل یک تحقیق علمی، اگر تحقیق در یک روند سیستماتیک و پژوهشگرانه صورت گرفته باشد، محقق محققاً می تواند نظراتی هم در مورد یافته ها و نتایج تحقیق و هم راه کارها و پیشنهادهایی را به منظور بهبود و بسط پژوهشهای آتی بیان کند. بدین سبب در ادامه پیشنهادهایی مطابق با نتایج تحقیق و هم چنین برای پژوهشهای آتی ارائه می شود.
۱ـ۴ـ۵ پیشنهادهایی مبتنی بر یافته های فرضیات پژوهش
با توجه به نتایج ارائه شده در بخشهای قبل، پیشنهادهایی مبتنی بر یافتههای فرضیه های تحقیق، به شرح زیر ارائه می شود:
۱ ـ با توجه به نتیجه فرضیه اول و دوم، به سرمایه گذاران و سهامداران پیشنهاد می شود که با مفهوم خطای پیش بینی سود
ایننقشههابهدوصورتشهریدرمقیاس ۱:۲۰۰۰ ونقشههایروستاییدرمقیاس ۱:۵۰۰۰۰ وبااستفادهازنقشههایپایهباسیستمتصویرنقشههاUTMتهیهوبهنگاممیشوند.
سادگی،بهنگامبودن،آدرسآماریعناصرموجوددرنقشهوپوششکلنقاطجغرافیاییشهریوروستاییکشورازویژگیهایاصلیایننقشههابهشمارمیآیند.نقشههایشهریوآبادیهایبلوکهکهدرحالحاضرمورداستفادهسرشماریهاوطرحهایآماریقرارمیگیرند،بهصورتبلوکیتهیهشدهاند؛یعنیعرصهواعیانتفکیکشدهنداشتهوحدودپارسلهایبههمچسبیدهدرآنهامشخصنشدهاست. بلوکهایآماریباتعیینآدرسآماریقابلاتصالبانتایجسرشماریدرنقشههاترسیممیگردند.
درنقشههایروستاییآماری،آبادیهاونقاطفرعیبهصورتنقاطدارایآدرسآماریقابلاتصالبانتایجسرشماریترسیممیشوند
بهمنظوریکسانسازیفعالیتاصلاحوبهنگامسازینقشههایآماری،اینفعالیتبااستفادهازروشهایاستانداردنقشهبرداریوبراساسراهنمایبهنگامرسانینقشههایآماریانجاممیشود،تامشخصاتفنینقشههاحفظگردد.
ازجملهوظایفدفترنقشهواطلاعاتمکانی:
۱.بررسیومطالعاتعلمی–تطبیقیبهمنظوربهینهکاویتخصصیودستیابیبهاصولوروشهاینوینکاربردیمرتبطبافنونوتکنیکهاینویندرزمینه: تهیه،ایجاد،استقرار،بهکارگیریوبهنگامسازیروشهایجمعآوریاطلاعاتمکانیمرتبطبافعالیتهایآماری،اطلسهاونقشههایموضوعیوآماری،GIS،روشهاینوینکارتوگرافی،نقشهبرداریواطلسهایمولتیمدیا،تکنیکهایسنجشازدورو…؛
-
- بهنگامسازینقشههایآماری؛
-
- تهیهوبهنگامسازیاطلسهاونقشههایموضوعی؛
-
- تهیه،ذخیره،مستندسازیوآرشیوتخصصیاطلسهاونقشههایآماریبهمنظوراطلاعرسانیدرجامعهخاص(بخشدولتیومراجعقانونی) وعام (بخشخصوصی) باهمکاریومشارکت«مرکزفناوریاطلاعاتوارتباطات»؛
-
- ارتباطوتعاملبامراجعمرتبطودستاندرکاردولتیوخصوصیدرتهیه،تولیدوبهنگامسازینقشهواطلاعاتمکانیکشور؛
-
- همکاریومشارکتدربرنامهریزیواجرایاموراطلاعرسانیبهمنظوراشاعهفرهنگاستفادهازاطلاعاتمکانیوGISوهمچنینارائهخدماتاطلاعاتمکانیبهکاربران (خصوصیودستگاههایاجرایی)؛
-
- برقراریتعاملاتوارتباطاتبامراکزعلمی–پژوهشی،دانشگاهها،دستگاههاومؤسساتذیربطملیوبینالمللیدرراستایتولیداطلاعاتمکانیدرمرکزآمارایرانازطریقبخشهمکاریهایبینالمللمرکز
-
- شرکتوعضویتدرجلساتمرتبطباعلومزمینیواطلاعاتمکانیدرکمیتههایتخصصیوتصمیمسازسایرسازمانهاوشوراهایمرتبط.
۲-۱۸-۱۰. نظارتبربهنگامسازینقشههایآماریوتهیهفهرستفایلجغرافیایی
باتوجهبهاهمیتنقشهواطلاعاتمکانیآماریدرارتقایکیفیتسرشماریهاوطرحهایآماری،ضروریاستتغییراتمحدودههایشهریوروستاییبهنگامشوند. برایناساسهرسال ۵۰ درصدازنقشههایکشوربهنگاممیشوند. اینامرازطریقدفترآمارواطلاعاتاستانداریهایکشورانجاممیشودومرکزآمارایرانموظفاستبهمنظورحفظکیفیتنقشهها،براجرایصحیحاینفعالیتهادراستانهانظارتنماید.
پسازبهنگامسازینقشههایآماری،فهرستیازتمامینقاطروستایی،شهرهاوسطوحتقسیماتکشوریتهیهمیشودکهبهاسمفهرستفایلجغرافیاییدرمرکزشناختهمیشود. اینفهرستکهدرچارچوبوفرمهایسرشماریهامورداستفادهقرارمیگیرد،براساسآخرینمصوباتهیئتمحترمدولتدرخصوصتغییراتتقسیماتجغرافیاییونقاطشهریوروستاییآخرینتغییراتیکهبراساسبهنگامسازینقشههادرشهرهاونقاطروستاییکشوردیدهشدهاست،دردورهزمانیمعینیکسالهتهیهمیشودوبرایهرسرشماریپسازانجامعملیاتحوزهبندیبرایتعیینمحدودهکارمأمورسرشماریازسطوحتقسیماتیتاسطححوزهکارمأمورسرشماریوبلوکتکمیلمیگردد. تهیهفایلجغرافیاییدرتهیهآدرسهایآماریودرنهایتانتشارنتایجسرشماریهابرپایهآدرسهایآماریحائزاهمیتاست. اینفایلسالانهبههنگامشدهودراجرایطرحهایآماریمرکزمورداستفادهقرارمیگیرد.
۲-۱۸-۱۱. انجامسرشماریهایعمومیوآمارگیریهاینمونهایدرزمینههایاجتماعی،اقتصادیو …
مرکزآمارایرانبراساسماده ۳ قانونمصوبسال ۱۳۵۳،موظفبهانجامسرشماریهایعمومیوآمارگیریهاینمونهایدرزمینههایاجتماعی،اقتصادی،فرهنگیوسیاسیبهمنظورتهیهآمارهایلازمبرایتأمینپیشنیازهایبرنامهریزیوهدفهایبرنامههایعمرانیکشوروهمچنینتهیهمحاسباتملیوشاخصقیمتهااست.
درسال ۱۳۹۲ درچارچوببرنامهملیآمارکشور،بهمنظورتولیدآماردربخشهایمختلفاقتصادی،صنعت،معدن،کشاورزی،بازرگانی،خدمات،مسکنوخانوار،بیشاز ۳۰ طرحآماریوجمعآوریاطلاعاتبهشرحذیلانجامشدهاست:
آمارگیریازنیرویکار؛
آمارگیریازهزینهودرآمدخانوارهایشهریوهزینهودرآمدخانوارهایروستایی؛
آمارگیریازکارگاههایصنعتی ۱۰ کارکنوبیشتر؛
آمارگیریازمقدارمصرفحاملهایانرژیدرکارگاههایصنعتی ۱۰کارکنوبیشتر؛
آمارگیریازمعادندرحالبهرهبرداری؛
و…
۲-۱۸-۱۲. تهیهوبهنگامسازیچارچوبهایآماری
منظورارقالبهایآماری،فهرستیاستازمشخصاتکلیافرادیاواحدهایجامعهموردآمارگیریکهبهخصوصدرآمارگیریهاینمونهایمورداستفادهقرارمیگیرد.
ارائهآمارهایباکیفیت،بهنگامسازیچارچوبهایموردنیازنمونهگیریکارگاهیرابهیکیازمهمترینپیشنیازهایاجرایطرحهایآمارگیریدرکشورتبدیلکردهاست. تغییراتزیاددرجامعهکارگاههاموجبشدهکهکشورهابرنامهایبرایبهنگامسازیچارچوبداشتهباشند؛ازاینروفعالیتمذکورهرسالهدردستورکارمرکزآمارایرانقرارمیگیرد. بهعنوانمثال:
تهیهوبهنگامسازیچارچوبطرحتحقیقوتوسعه؛
تهیهوبهنگامسازیچارچوبمؤسساتفرهنگیدیجیتال؛
تهیهوبهنگامسازیچارچوبشرکتهایکارگزاریبورس؛
تهیهوبهنگامسازیچارچوبشرکتهایبیمهکشور.
۲-۱۸-۱۳. تولیدآمارهایمربوطبهشاخصهایماده ۶۸ قانونبرنامهپنجمتوسعه (انتشارشاخصهایآماررسمی)
بهموجبماده ۶۸ قانونبرنامهپنجمتوسعهجمهوریاسلامیایران (۱۳۹۰-۱۳۹۴) مبنیبرتهیهآمارواطلاعاتموردنیازبرایمحاسبهشاخصهایحوزههایتخصصیمختلف،مرکزآمارایرانمکلفاستپسازدریافتشناسنامهشاخصها،نسبتبهعملیاتیکردنبرنامهاجراییمربوطه،شاملطرحهایآمارگیری،پایگاهآماریاطلاعاتیکشور،سامانههایاطلاعاتی–عملیاتیوزمانبندیاقدامکندواعتباراتموردنیازراحداکثرظرفمدت ۶ ماهتهیهوبهتصویبشورایعالیآماربرساند. دستگاههایاجراییمکلفندشناسنامههایمربوطهراحداکثرظرفمدت ۶ ماهپسازابلاغبرنامه،بهمرکزآمارایرانارائهنمایند.
بهمنظوراجرایاینمادهازقانونمذکور،مرکزآمارایراندرمرحلهاولودرتعاملبادستگاههایاجراییمرتبطباشناساییشاخصهایحوزههایتخصصی،فرمشناسنامهشاخصهارابااستفادهازنظرهایدستگاههایاجراییتکمیلکرد. درمرحلهدوم،شناسنامهتهیهشدهباالگویواحدبهکلیهدستگاههایاجراییهمراهبادستورالعملتکمیلآنهاارسالشد.
جدول ۲-۵.شاخصهایماده ۶۸ قانونبرنامهپنجمتوسعه
۲-۱۸-۱۴. نظارتبراجرایطرحهاونظامآماریسایردستگاههاوشرکتهایخصوصیوارزیابیآنها
مرکزآمارایرانمطابقبنددماده ۵ برنامهملیآمارکشورموظفاستبرتماممراحلتهیه،اجرا،استخراجوانتشارنتابجطرحهایآماریبراساسمجموعهآییننامهوفرمهاینظارت (مصوب ۳/۶/۱۳۸۷شورایعالیآمار) نظارتنماید. دراینراستانظارتبرمراحلجذبنیرویانسانی،آموزش،عملیاتمیدانی،نظارتدرونسازمانیطرحهایآماریمرکزآمارایرانوسایردستگاههایاجراییبهمنظورکاهشخطاهایغیرنمونهای،بهدستکارشناسانخبرهمرکزانجاممیشود.
۲-۱۸-۱۵. توسعهونظارتبرساماندهیآمارثبتی
بهمنظورساماندهینظامآمارهایثبتیدردستگاههایاجراییکشوربراساستبصره ۳ بندالفماده ۶ برنامهملیآماروبهاستناد«آییننامهنظارتبرطرحهایآمارگیرینمونهای،سرشماریوساماندهینظامآمارهایثبتی»مصوبجلسهمورخ ۳/۶/۱۳۸۷ شورایعالیآمار،مرکزآمارایرانمکلفبهنظارتبرمراحلمختلفساماندهیسیستمهایاطلاعاتی–عملیاتیدستگاههایاجراییکشورمطابقباضوابطوفرآیندانتخابنهاییاینسیستمهااست. اهماقداماتانجامشدهدراینزمینهعبارتنداز:
نظارتبرسیستماطلاعاتسامانهاملاکومستغلاتسازمانثبتاسنادواملاک؛
نظارتبرسیستماطلاعاتسامانهپروانههایساختمانیصادرشدهازطریقشهرداریهایکشور؛
نظارتبرسیستماطلاعاتسامانهبهینیابوزارتصنعت،معدنوتجارت؛
بررسیسیستممدیریتپروندهقوهقضاییه؛
و …
۲-۱۸-۱۶. مشاورههایفنیبهواحدهایآماریوزارتخانهها،مؤسساتدولتی،سازمانهاونهادهایملیوبینالمللی
مرکزآمارایرانبراساسبند ۱۰ ماده ۳ قانونمرکزایران،موظفبهارائهراهنماییفنیبهواحدهایآماریدستگاههایاجراییکشوراست. بهمنظوراجرایاینقانون،راهنماییهایفنی،مشاورهوهمکاریهاییکهبرایطراحینمونهگیریآمارگیریهایسایردستگاههایاجراییصورتگرفت،عبارتنداز:
مشاورهوراهنماییبهستادراهیاننور؛
مشاورهوهمکاریباوزارتفناوریاطلاعاتوارتباطات؛
همکاریباوزارتبهداشت،درمانوآموزشپزشکیو …؛
استاندارسازیتعاریفواژههایاقلامآماریدستگاههایاجراییکشور.
۲-۱۸-۱۷. همکاریومشارکتدرطرحهایپژوهشی
کارکرد اجتماعی و فرهنگی گردشگری: تجربیات گوناگون نشان داده که توریسم فرهنگ و جامعه میزبان گردشگر را تحت تأثیر قرار میدهد. توریسم از میراث فرهنگی منطقه حفاظت می کند و همچنین زمینه حفظ و ارتقای الگوهای فرهنگی در زمینه های موسیقی، رقص، تئاتر، لباس، هنر و صنایع دستی، آداب و رسوم، سبک زندگی و سبک معماری که جمله جاذبههای مهم گردشگری است که به وسیله گسترش گردشگری زمینه حفظ و ارتقای آنها را فراهم میسازد (رنجبریان، ۱۳۸۵). تغییر در ساختارهای اجتماعی و نقشهای اجتماعی، ایجاد فرصتهای جدید اجتماعی برای ساکنان، کاهش نابرابریهای اجتماعی و کمک به حفظ میراث فرهنگی از دیگر نقشهای مهم گردشگری در این زمینه به حساب می آید (کینگ هنگ[۱۱۴]، ۲۰۰۴).
کارکرد زیست محیطی: کمک به حفظ نواحی طبیعی مهم و حیات وحش، کمک به اصلاح کیفیت محیطی نواحی (چرا که جهانگردان علاقمند به بازدید از جاهای جذاب، تمیز و بدون آلودگی هستند). توسعه و بهبود تشکیلات زیر بنایی، جاده سازی، لوله کشی آب، تدارک سیستم فاضلاب و … که موجب بهبود شرایط محیطی و کاهش انواع آلودگی ها می شود (گی و همکاران، ۱۳۷۷). البته به هیچ عنوان نباید از پیامدهای منفی گردشگری غافل بود. چون هرگونه توسعه بدون برنامه در این صنعت می تواند عواقب منفی زیست محیطی و اجتماعی و حتی اقتصادی را در پی داشته باشد.
۲-۳-۶- جایگاه کارآفرینی در گردشگری
امروزه کارآفرینی در گردشگری اهمیت زیادی پیدا کرده است. نقش کارآفرینان گردشگری برای توسعه نواحی مختلف جاذب گردشگر می تواند بسیار حیاتی باشد. گردشگری ازجمله فعالیتهایی است که پتانسیل بالایی جهت اثرگذاری بر افراد برای گرایش آنان به سمت کارآفرینی دارد. از آنجا که گردشگری یک صنعت پویا است، نیازمند کارآفرینانی است که فرصتهای توسعه جدید و روشهای خلاق مدیریت توسعه موجود را کشف نمایند. توانایی کشف فرصتها، تأمین منابع مالی مورد نیاز، شناسایی اماکن و سایتهای برتر، استخدام طراحان به منظور توسعه فیزیکی، تأمین منابع انسانی مورد نیاز برای مدیریت تأسیسات فیزیکی و خدماتی جهت توسعه گردشگری بسیار مهم میباشد. در کشورهای توسعه یافته کارآفرینی بخشی از فرهنگ محسوب می شود و نبود این عامل در بسیاری از کشورهای توسعه نیافته به عنوان یک نقص اساسی، توسعه فعالیتهای گردشگری را با مشکل مواجه می سازد (گان، ۲۰۰۲).
تئوریسینهای اقتضایی معتقدند هر جا که گردشگری در حال رشد است، افراد زیادی به عنوان کارکنان این بخش جذب میشوند، اما این فرصتهای شغلی در حال ظهور الزاماً به توسعه جامعه کمک نمیکنند. همان طور که رشد صنعت گردشگری الزاماً منافعی را دربر ندارد و حتی ممکن است باعث وابستگی بیشتر به بازارهای خارجی گردد. اما طبق تعریف اقتصاد کلاسیک کارآفرینان ابزاری برای تبدیل و بهبود اقتصاد جامعه به شمار میروند چرا که به عنوان مبتکران و تصمیم گیرندگانی عمل می کنند که باعث تغییرات مثبت در جامعه میگردند. به دنبال این تعریف، کارآفرینان با شرایط مداخله اندک و در واقع تنها در اقتصاد بازار قادر به فعالیت هستند و تئوریسین های اقتصاد بازار آزاد معتقدند که رفاه، نتیجه کارآفرینی فردی موفق است. مالکیت محلی نیز بیانگر آن است که موفقیت اقتصادی برای کارآفرین منجر به منافع اقتصاد محلی می شود. توسعه گردشگری مبتنی برکارآفرینی محلی اغلب وابسته به عرضه منابع محلی و نیروی کار محلی میباشند و کمتر موجب تأثیرات اجتماعی– فرهنگی منفی در ارتباط با مالکیت خارجی می گردند. در این صورت توان محلی با فعالیت های گردشگری افزایش یافته و فرصت هایی را برای مشارکت فعال افراد جامعه در مالکیت و تصدی امکانات بوجود می آورد (دابلس[۱۱۵]، ۲۰۰۰). منافع اجتماعی و اقتصادی حاصل از کارآفرینی محلی از نظر میدلتون و کلارک (۲۰۰۱)، به بدین صورت خلاصه شده است: به دلیل حضور کارآفرینان در جامعه محلی منافع حاصل از کارآفرینی در جامعه باقی میماند بنابراین آنها منبع خوبی برای منافع مالی و اشتغال زایی به شمار می روند.
کارآفرینان گردشگری با ارائه خدمات خود مانند رویارویی گردشگران با جامعه محلی و آشنایی با ارزشهای منطقه، گوشه ای از زندگی جامعه محلی را به آنها نشان می دهند (موریسون[۱۱۶]، ۲۰۰۰۶).
مورسیون (۲۰۰۶) معتقدند که کسب و کارهای گردشگری خانوادگی کوچک از طرق زیر به منافع اقتصادی- اجتماعی و محیطی کمک می کنند:
فراهم کردن راه حلهای پایدار در مقابل چالشهای اقتصادی و اجتماعی به صورت ارائه خدمات واستخدام نیروی کار
خرید کالا و خدمات از تأمین کنندگان محلی
حفظ محیط طبیعی
جذب سرمایه از کسانی که به دنبال تغییر سبک زندگی هستند.
افزودن ارزش جامعه
با این حال نتایج برخی مطالعات راجع به نگرش ساکنان محلی، حاکی از وجود پارهای ادراکات منفی در مورد آثار اقتصادی توسعه گردشگری است (کاظمی، ۱۳۸۵). نتیجه مطالعات بیانگر این واقعیت است که به دلیل ضعف بنیه مالی ساکنان محلی برای سرمایه گذاری در ساخت هتلها، فروشگاههای بزرگ و سایر زیر بناهای مورد نیاز گردشگری، ساکنان غیر بومی یا خارجیها وارد صحنه میشوند و سرمایه گذاری می کنند و حتی اجناس مورد نیاز گردشگران را از سایر مناطق به آنجا وارد می کنند. یکی از تأثیرات این نوع سرمایه گذاری از دیدگاه ساکنان، به کار نگرفتن آنها در مشاغل مهم یا سمتهای بالای سازمانی این صنعت و در نتیجه مشارکت نداشتن ساکنان در سیاستگذاری و تصمیم گیریهای مربوط به توسعه گردشگری در منطقه است (هال و همکاران، ۱۳۷۸).
با توجه به مزایای کارآفرینی در حوزه گردشگری دو استراتژی جهت توسعه مقصد منطقی به نظر می رسد (کوه[۱۱۷]، ۱۹۹۶):
مقاصد گردشگری می توانند جهت جذب کارآفرینان غیر بومی به ایجاد کسب و کار در جامعه مورد نظر اقدام کنند.
با تشویق ساکنین به ایجاد کسب و کار های کارآفرینانه گردشگری به رشد مقصد گردشگری کمک نمایند.
البته به کارگیری همزمان دو استراتژی مذکور نیز در صورت تمایل جامعه به داشتن صنعت گردشگری پررونق مؤثر خواهد بود (کوه، ۱۹۹۶)
مسئولیت محیطی کارآفرینی می تواند مبنایی برای استفاده از منابع طبیعی باشد و بر ارزش های غیر مادی و منابع طبیعی تجدید شونده تأکید ویژهای داشته باشد. کارآفرینی سازگار با محیط (پایدار) باید ویژگیهای زیر را داشته باشد: توجه به محیط طبیعی، بومی، محلی، توجه به صنایع دستی و منحصر بفرد. شرکتهایی که کارآفرینی آنها بصورت فعالیت پایدار است، معمولا کوچک هستند. تشکیلات اقتصادی توریستی در مقیاس کوچک پتانسیل زیادی برای ارائه خدمات و محصولات توریستی دارا می باشند. کارآفرینی پایدار را می توان به دسته های زیر تقسیم کرد (نجفی توه خشکه و همکاران، ۱۳۹۱):
پاسخگویی به گردشگران و ارائه خدمات بر اساس فرصتهای متناسب با طبیعت (سازگار با محیط)
بهره برداری پایدار از دانه های وحشی، قارچها، رستنیها و سایر محصولات جمع آوری شده از طبیعت و بهره برداری از نباتات وحشی به عنوان مناظر و چشم انداز
استفاده در مقیاس کوچک و پایدار از جنگل و فرآورده های چوبی، بهره برداری مناسب از زغال سنگ، سنگهای قیمتی و سایر کانیها
استفاده مناسب از منابع آبی
استفاده مناسب از سایر خدماتی که از طبیعت گرفته میشوند (برای مثال عکاسی از طبیعت، ایجاد خدمات تفریحی، همچنین انرژیهای تجدید شونده مانند انرژی خورشیدی، انرژی امواج دریا، خریدهای سبز، آموزش و… )
۲-۳-۷- تأثیر کارآفرینی در چرخه عمر محصولات گردشگری
در ادبیات گردشگری مراحل توسعه مقصد گردشگری، توجه بسیاری از محققان را به خود جلب کرده است. به عنوان مثال مدل چرخه حیات مقصد باتلر(۱۹۸۰) برای توضیح مراحل تکامل مقاصد به کار برده شده است (راسل[۱۱۸] و همکاران، ۲۰۰۴). مدل چرخه عمر مقصد اقتباسی از مدل چرخه عمرمحصول است که منحنی S شکلی است و با دو بعد زمان و تعداد گردشگران (رشد گردشگری) شناخته می شود. در واقع مقاصد گردشگری سبدی از محصولات و تجربیات گردشگری را ارائه می کنند و بنابراین میتوانند الگویی مشابه با این رفتار را داشته باشند. معمولاً فازهای کشف[۱۱۹]، مشارکت[۱۲۰]، رشد [۱۲۱]، استحکام[۱۲۲] ، رکود[۱۲۳] و افول[۱۲۴] در مورد چرخه عمر مقاصد شناخته شده اند (ویرماری[۱۲۵]، ۲۰۰۶).
شکل ۲-۲: نمودار مراحل چرخه عمر مقصد گردشگری
(مأخد: ویرماری، ۲۰۰۶)
جدول ۲-۳ خلاصهای از نظرات محققین در مورد ویژگی کارآفرینی در مراحل توسعه مقصد آورده شده است به نظر میرسد نظریات کوه در مورد مشخصات کارآفرینی در چرخه عمر مقصد بیشتر به منابع موجود و نحوه مدیریت آن پرداخته، ویر ماری نوع گردشگران و چالشهای کارآفرینان در هر مرحله را مورد بررسی قرار داده و راسل و همکاران به نوع فعالیتهای کارآفرینی در این مراحل توجه نموده اند (گرجی، ۱۳۹۳):
جدول ۲-۳: نقش کارآفرینی در مراحل چرخه عمر مقصد
مرحله توسعه گردشگری | کوه (۱۹۹۵) | ویر ماری (۲۰۰۶) | راسل و فالکنر (۲۰۰۴) |
مرحله اکتشاف (معرفی) | عرضه منابع برای پاسخ به تقاضا کافی، هزینه ورود به بازار پایین، میزان سود دهی بالا، زیاد بودن شرکتهای جدیدالتأسیس. |
نوع گردشگر:انفرادی و معدود، نوع کارآفرین:پیشرو، سطح کارآفرینی در این مرحله به عوامل تفاوتهای فرهنگی، دسترسی سریع و درگیری تجاری در مناطق مختلف بستگی دارد |
فعالیت های کارآفرینانه : سازمان یافته و اغلب در واکنش به تقاضا شروع می شوند و با ادامه فرایند توسعه و افزایش تعداد گردشگران فعالیتها هدفمند تر شده و از لحاظ مقیاس تنوع بیشتری پیدا می کند. |
مرحله رشد و مشارکت |
آنداگوژی
شرکت کنندگان
خردسالان با تجربیات محدود
بزرگسالان با تجربیات متنوع و
شخصیت تثبیت شده
نقش آموزشگر
انتقال دهنده محتوا
تسهیل کننده آموزش و یادگیری
(منبع با بهره گرفتن از: عباس زادگان و ترک زاده، ۱۳۷۹)
۲-۴- آموزش در سازمانها
افزایش دانش و تغییرات پر شتاب تکنولوژی سبب شده است که سازمانها آموزش و بهسازی منابع انسانی را به عنوان محور توسعه در رأس برنامههای خود قرار دهند. سازمانها و موسساتی که به نقش و تأثیر منابع انسانی در عملکرد سازمانی و آموزش و بهسازی در افزایش دانش و مهارت و بهبود نگرش کارکنان و در نتیجه ارتقای توانایی و انگیزش آنها واقفند، هزینههای آموزش و بهسازی را سرمایهگذاری تلقی کرده و در برنامه توسعه و بودجه سالیانه خود مبالغ در خور توجهی را به آموزش و توسعه کارکنان اختصاص میدهند (جورج گیرین، ۲۰۰۳). آموزش و توسعه زمانی مؤثر واقع میشود که هم نیازهای سازمان و هم نیازهای افراد تامین گردد. آموزش و بهسازی از اهداف کلی سازمان حمایت میکند و نوعی سرمایهگذاری روی کارکنان است (گارت رایت، ۲۰۰۳). عباسزادگان و ترکزاده (۱۳۸۶) ایفای رسالت آموزش و بهسازی در سازمان و اثربخشی آن را مستلزم اتخاذ خطمشی و استراتژی مناسب و متناسب با مقتضیات سازمان دانستند و بیان کردند لازم است در یک طرح و ترتیب منطقی به گونه ای فعالیت شود که هم انسجام درونی دورههای آموزشی به بهترین وجه لحاظ شود و هم ارتباط آن با دیگر اجزای فراسیستم سازمان رقم بخورد.
۲-۵- انواع آموزش در سازمانها
آموزش در هر سازمانی میتواند به چهار صورت متمایز ارائه شود که عبارتند از:
آموزش قبل از خدمت۱
آموزش بدو خدمت
آموزش ضمن خدمت۲
آموزش بعد از خدمت
هریک از این آموزشها برای منظورهای خاص انجام گرفته و دارای ویژگیهای مخصوص خود میباشند که در زیر به شرح آنها پرداخته میشود.
۲-۵-۱- آموزش قبل از خدمت[۱۴]
منظور از آموزش قبل از خدمت آن نوع آموزشی است که قبل از ورود فرد به سازمان به وی ارائه میگردد تا شایستگی و تواناییهای لازم را در او ایجاد کرده و او را برای احراز مشاغل در آینده آماده سازد. این نوع آموزشها برای رفع مشکلات خاص سازمانی صورت نمیگیرد، بلکه هدف عمده آن تربیت نیروی انسانی برای نهاد یا سازمان ویژه میباشد. آموزش قبل از خدمت بر حسب مدت آموزش میتواند کوتاه مدت یا بلند مدت باشد (رضایی، ۱۳۸۱).
الف: آموزش کوتاه مدت: آموزش کوتاه مدت برای آماده کردن فرد جهت ورود به خدمت به وی داده میشود. در اینگونه موارد فرد را برای شغل خاصی انتخاب کرده و تخصص لازم را در مدت چند ماه به وی میآموزند.
ب: آموزش بلند مدت: آموزش دراز مدت نیز مانند آموزش کوتاه مدت برای آماده کردن فرد جهت ورود به خدمت است. با این تفاوت که دوره آموزش طولانی بوده و حاوی معلومات علمی و احیاناً مهارتهای علمی است. اینگونه آموزشها برای احراز مشاغلی است که اجرای وظایف مربوط به آن مشاغل مستلزم اطلاعات و معلومات وسیعی میباشد. این نوع آموزشها معمولاً توسط دانشگاهها، مدارس عالی وابسته به سازمانها (مانند دانشسرای تربیت معلم وابسته به وزارت آموزش و پرورش که برای مدت طولانی افراد را برای احراز مشاغل معین آموزش میدهند صورت میگیرد (رضایی، ۱۳۸۱).
۲-۵-۲- آموزش بدو خدمت[۱۵]
آموزشی که در جهت توجیه کارکنان جدید و آشنا ساختن آنان با روند فعالیتهای سازمان و تشکیلات آن، وظایف محوله و قوانین و مقررات مربوط به امور گوناگون سازمان است. این آموزش به کارکنان جدید کمک میکند تا هرچه سریعتر با اهداف و انتظارات سازمان و گروه کاری خود آشنا شوند و ضمن انطباق با شرایط اهداف سازمان به افرادی مؤثر در گروه کاری مبدل شوند.
۲-۵-۳- آموزش ضمن خدمت
آموزشی است که در صحنه واقعی کار و همزمان با انجام دادن وظایف شغلی به کارکنان ارائه میگردد. این نوع آموزش به افراد کمک میکند تا بر اساس انتظارات سازمانی، اخلاقی و اجتماعی و با توجه به مسائل فردی و سازمانی رفتارهای مناسبی از خود نشان دهند و به ویژه از طریق کسب معلومات و مهارتهای لازم و تلفیق آنان با تجارب شغلی کارایی بیشتری را برای انجام دادن وظایف موجود یا مسئولیتهای احتمالی آن و مالاً شایستگیهای لازم را برای ارتقاء شغلی و تصدی مدارج بالاتر سازمانی احراز مینمایند.
۲-۵-۴- آموزش بعد از خدمت
آموزشی که به منظور آمادگی بیشتر کارکنان برای ورود به دوران بازنشستگی ارائه شود. این نوع آموزش در زمینه مهارتهای درآمد زا، نحوه مواجهه با خلاء قدرت ناشی از بازنشستگی، گذراندن اوقات بیکاری و سرانجام نحوه تأمین سلامت فیزیکی و روانی بازنشستگان کمک میکند (ابیلی، ۱۳۷۷).
۲-۶- آموزش ضمن خدمت
آموزش ضمن خدمت چیزی نیست، جز تلاشهایی که در جهت ارتقاء سطح دانش و آگاهی و مهارتهای فنی، حرفهای و شغلی و نیز استقرار رفتار مطلوب در کارکنان یک مدرسه یا سازمان صورت میگیرد و آنان را برای انجام بهینه وظایف و مسئولیتهای شغلی آماده میکند (فتحی واجارگاه، ۱۳۷۳).
آموزش ضمن خدمت مجموعه فعالیتهای نیازسنجی و برنامهریزی به منظور اصلاح و بالابردن دانش و مهارتها و نگرشها و رفتارهای اعضای سازمان برای انجام دادن وظایف خاص محوله انسانی است (میرکمالی، ۱۳۷۷).
(جان اف لی، ۱۹۶۸) در تعریف آموزش ضمن خدمت میگوید: بهبود سیتماتیک و مستمر مستخدمین از نشر دانشها و مهارتها و رفتارها که به رفاه آنها و سازمان محل خدمتشان کمک میکند، از این رو تصور میرود که هدف از آموزش ضمن خدمت ایجاد توانایی بیشتر تولید و افزایش کارایی در شغل فعلی و کسب شرایط بهتر برای احراز مقامات بالاتر میباشد (فتحی واجارگاه، ۱۳۷۳).
۲-۶-۱- اهداف آموزش ضمن خدمت کارکنان
برای آموزشهای ضمن خدمت اهداف اولیهای به شرح زیر میتوان ذکر کرد که البته جهتگیری کلی آن را نشان میدهد و بالطبع اهداف ویژه اینگونه آموزشها در سازمانهای مختلف متفاوت خواهد بود:
افزایش توانایی حرفهای و پرورش تواناییهای بالقوه برای وظایف و کارهای روزمره؛
آماده کردن کارکنان برای تصدی وظایف و مسئولیت های جدید؛
ارتقاء سطح دانش و آگاهی های کارکنان اداری و آموزشی؛
ارتقاء سطح مهارتهای شغلی کارکنان اداری و آموزشی؛
ایجاد رفتار مطلوب و متناسب با ارزشهای پایدار جامعه در کارکنان؛
افزایش رضایت شغلی و بهبود روحیه کارکنان؛
افزایش قابلیت انعطاف در کارمند نسبت به اعمال روشهای جدید و نو و استفاده از وسایل و تجهیزات مدرن و نیز تغییرات سازمانی؛
ایجاد روح همکاری بین کارکنان جهت تحقق اهداف سازمان؛
ایجاد زمینههای استفاده از حداکثر منابع موجود انسانی به منظور دستیابی به اهداف و سایتهای سازمان؛