بند اول: اعلام واگذاری عواید حاصل از اعتبار …………………………………………………………………………….۷۹
بند دوم: ارسال دستور پرداخت برگشت ناپذیر ……………………………………………………………………………۸۰
گفتار سوم: شرایط واگذاری ………………………………………………………………………………………………………۸۱
گفتار چهارم: اصلاح و تغییر درخواست واگذاری عواید ……………………………………………………………….۸۲
مسائل و پرونده های فصل سوم ………………………………………………………………………………………………..۸۲
فصل چهارم: امتیازات، مشکلات و مقایسه روشای جور واجور حفظ منافع افراد سوم در چارچوب اعتبار با همدیگه
بخش اول: امتیازات و مشکلات …………………………………………………………………………………………………………۸۷
گفتار اول: مزایاو مشکلات اعتبار اسنادی قابل انتقال ……………………………………………………………………….۸۷
بند اول: امتیازات ………………………………………………………………………………………………………………………….۸۷
بند دوم: مشکلات ……………………………………………………………………………………………………………………….۸۹
گفتار دوم: امتیازات و مشکلات اعتبار اسنادی اتکایی ……………………………………………………………………………۹۰
بند اول: امتیازات ………………………………………………………………………………………………………………………….۹۰
بند دوم: مشکلات ……………………………………………………………………………………………………………………….۹۰
گفتار سوم: امتیازات و مشکلات واگذاری عواید به وجود اومده به وسیله اعتبار ……………………………………………………………..۹۱
بند اول: امتیازات ………………………………………………………………………………………………………………………….۹۱
بند مشکلات ………………………………………………………………………………………………………………………………۹۲
بخش دوم: مقایسه و بیان تفاوتا …………………………………………………………………………………………..۹۲
گفتار اول: فرق بین انتقال اعتبار و واگذاری عواید حاصل از اعتبار …………………………………………….۹۲
گفتار دوم: فرق بین اعتبار اسنادی قابل انتقال و اعتبار اسنادی اتکایی …………………………………………۹۴
گفتار سوم: فرق بین اعتبار اسنادی اتکایی و واگذاری عواید به وجود اومده به وسیله اعتبار ………………………………..۹۵
نتیجه گیری و پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………………..۹۶
فهرست منابع …………………………………………………………………………………………………………………………۹۹
ملحق شد ………………………………………………………………………………………………………………………………..۱۰۳
چکیده
یه اعتبار اسنادی می تونه به انحا جور واجور به منافع شخص یا افراد سوم رابطه پیدا کنه. این رابطه می تونه از اول گشایش در اعتباراسنادی دید شه، اون طور که در مقررات متحدالشکل اعتبارات اسنادی با عنوان اعتبار اسنادی قابل انتقال اومده. اما اگه از اول به دلایل جورواجور سخنی از منافع شخص سوم در اعتبار به میان نیاد و یعنی اعتبار غیر قابل انتقال باشه دو حالت دیگه واسه تأمین منافع شخص سوم با به کار گیری اعتبار گشایش یافته متصوره. یکی به شکل اعتبار اسنادی اتکایی که نامی از اون در مقررات متحدالشکل اعتبارات اسنادی برده نشده و دیگری به شکل واگذاری عواید به وجود اومده به وسیله اعتبار که مقررات متحدالشکل اعتبارات اسنادی اونو مجاز دونسته. تفاوتای فی بین و بیان این موضوع که از دیدگاه هر کدوم از دو طرف اعتبار اسنادی، کدوم یکی از اعتبارات قابل انتقال و اتکایی خطر بالاتر و کدوم یکی وضعیت بهتری رو واسه اونا به وجود می آورد موضوع نوشته حاضر میشه. هم اینکه به بررسی این موضوع پرداخته می شه که ذینفع در اعتبار اسنادی و واگذارکننده در واگذاری عواید چیجوری می تونن بیشترین بهره رو از اعتباراسنادی به دست بیارن و مخاطرات پیش رو رو مدیریت کنن. اطلاعات و منابع به روش کتابخونه ای جمع آوری شده و روش تحقیق هم توصیفیه.
واژگان کلیدی: اعتبار اسنادی، مقررات متحدالشکل، قابل انتقال، اتکایی، واگذاری عواید
مقدمه
بانکا نقش اساسی و تعیین کننده ای در تجارت بین الملل رو دوش دارن. از یه سو انجام یه دادوستد فرامرزی بدون همکاری و دخالت بانکا ممکن نیس و از طرف دیگه حجم خیلی از عملیات و خدمات بانکی واسه آسون کردن در بخش بین الملل انجام می شه. پس درک ابعاد جورواجور امور بانکی مثل اعتبارات اسنادی و بقیه روشای تامین مالی واسه فعالان تجارت بین الملل لازمه.
دو طرف یه معامله تجاری بسته به نوع نیاز خود و توافقی که بر سر چگونگی پرداخت ثمن معامله می کنن از یکی از شکلای جور واجور روشای پرداخت وجه استفاده می کنن. الان روش اعتبار اسنادی کارآمدترین و عادی ترین روش پرداخت وجه در دنیاس. دو گونه از شکلای جور واجور اعتبارات، اعتبار اسنادی قابل انتقال و اعتبار اسنادی اتکایی هستن. با مروری بر کتابا ومقالاتی که در این مورد در ایران نوشته و یا ترجمه شدن درمی یابیم که در بیشتر موارد در حد یه الی دو صفحه به بیان کلیات و تعریف این دو نوع اعتبار اسنادی پرداخته شده. در حالی که در مقررات متحد الشکل اعتبارات اسنادی که از طرف اتاق بازرگانی بین المللی دور و بر قوانین حاکم بر اعتبارات اسنادی آماده شده، درماده ۳۸ این مقررات و در ۱۰ بند، احکام ونحوه به کار گیری اعتباراسنادی قابل انتقال بیان شده. هرکدوم از بندهای این ماده مثل قوانین داخلی که حواشی بسیاری بر اونا نوشته شده، نیاز به توضیح و تفسیر داره. مضاف بر این، اعتبارات اسنادی قابل انتقال و اتکایی و هم اینکه واگذاری عواید به وجود اومده به وسیله اعتبار در جهت تامین منافع افراد ثالثی به کار می رن که در معامله اولیه مبنای اعتبار نقشی ندارن و به این خاطر افراد بیشتری در این روند درگیرند و این خود باعث پیچیدگی روند کار می شه. در نتیجه یاد گرفتن کارکرد این دو اعتبار تا اندازه ای از بقیه شکلای جور واجور اعتبارات اسنادی مشکل تره. از طرفی خطر گشایش و به کار گیری این دو هم واسه دو طرف درگیر در اعتبار اسنادی به مراتب بیشتره. پس انتخاب موضوع پایان نامه در مورد بررسی آثار و احکام حقوقی اعتبارات اسنادی قابل انتقال و اتکایی تلاشیه در جهت فهم عمیق تر مسایل و جزییات این دو نوع اعتبار.
بخاطر این تلاش شده از مطالبی که به شکل کتاب، مقاله، رساله دانشجویی و فصلنامه های بانکی و بازرگانی(تا زمان نوشتن این پایان نامه) دور و بر این موضوع به زبون فارسی به رشته تحریر درآمده استفاده شه. هم اینکه با در نظر گرفتن این نکته که این وسیله تجاری یه وسیله خارجیه و به وسیله کشورای پیشرفته وارد ادبیات حقوقی و بانکی ما شده و کشورای پیشرفته هم روز به روز درصدد آسون سازی روند تبادلات تجاری و بانکی هستن، تلاش کردیم احکام و روشای جدید در مورد اعتبارات اسنادی رو در حد بضاعت از منابع خارجی دریافت کرده و در نوشته خود بگنجانیم. بعضی از مفیدترین مطالب پایان نامه حاضر مواردی هستن که حاصل مشورت بامسئولین دایره ارزی بانکای ملی و صادرات هستن، چون که ایشون به طور عملی با چگونگی کارکرد اعتبارات اسنادی آشنا هستن و نقاط قوت و ضعف،مشکلات و امتیازات دو اعتبار قابل انتقال و اتکایی رو می شناسن. در آخر هر فصل هم به چند مسئله و پرونده بانکی اشاره شده تا جنبه کاربردی و عملی کار حفظ شه و بر ارزش اون اضافه شه. مسائل مطرح شده شامل نکات مهمی هستن که بیشتر در متن پایان نامه مجالی واسه توضیح اونا جفت و جور نشده پس به شکل سوال و جواب در آخر فصول بیان شدن.
واگذاری عواید به وجود اومده به وسیله اعتبار اسنادی هم با وجودی که در عنوان پایان نامه اسمی از اون برده نشده، از اونجا که یکی از راه های کم هزینه حفظ منافع افراد سوم هستش ، آثارو احکام حقوقی و چگونگی به کار گیری اون در فصل سوم بیان شده.
فصل اول:کلیات
بخش اول: گذشته و زمینه های پیدایش
همزمان با پیشرفت تمدن و نیاز بشر واسه تامین مایحتاج زندگی خود، ضرورت دادوستد رو شد. در اون زمان منظور از خرید و فروش، فعالیتی بود که به موجب اون یه طرف در قبال به دست آوردن یه کالا، دادن کالا یا انجام خدماتی دیگه رو واسه طرف مقابل می قبول کرد که این عمل اصطلاحا “معامله پایاپای” خونده می شد. بعدا سکه و اسکناس ایجاد شد و نماد ارزش کالا وخدمات گردید. با پیدایش پول و البته وسایط نقلیه مخصوصا کشتی امکان تجارت در کشورای دوردست جفت و جور شد.[۱] تا اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم و قبل از حمله استعمارگران اروپایی به قاره های آسیا،آفریقا و آمریکا دادوستد در سطح جهانی تقریبا بدون تغیییر جریان داشت. خریدار یا نماینده اون شخصاً به فروشنده مراجعه می کرد و پس از انتخاب کالای مورد نظر،اونو نقداً خریداری و با خود حمل می کرد. مخاطرات این روش تجارت قابل رد نیس و طبیعیه که در این روش،تجارت بین الملل تو یه حالت کم و بیش معطلی و رکود قرار بگیره. اما با حمله استعمار و گشایش دروازه سرزمینای جدید و دوردست،تغییر بزرگی درکسب و کارای بین المللی به وجود اومد. انقلاب صنعتی اروپا و بعد آمریکا، پیچیدگیای صادرات و واردات رو بیشتر کرد. ظهور ماشین آلات صنعتی و به دنبال اون تولیدات انبوه کارخانجات، خریداران رو با مشکلات جدیدی روبرو کرد چون دیگه تنها پول واسه خرید این شکلای جور واجور کافی نبود و دیگه حضور در محل تولید و انتخاب کالا به سهولت قبلی ممکن نمی شد و دادوستد به دلیل از دست دادن وسیله لازم نمی تونست از شکوفایی کافی بهره مند شه. خریدار که میخواس کالایی رو از نقاط دوردست خریداری و با اون تجارت کنه نمی تونست بدون اینکه کالا رو انگار در تصرف خود داشته باشه بهای اونو بپردازه. فروشنده هم به نوبه خود حاضر نبود کالای خود رو قبل اینکه قیمت اونو دریافت کنه، تحویل دهد.
انگلستان که وسیع ترین امپراتوری استعماری رو در اختیار داشت با انتخاب نمایندگان تجاری در سرزمینای تحت سلطه خود و مبادرت به خرید و فروش به وسیله نمایندگان مزبور، تا حدودی گره این مشکل رو گشود. اینطور تجارتی چه بخوایم نه نخوایم مکاتباتی رو به وجود می آورد و ارائه اسنادی رو ایجاب می کرد. اسنادی مثل این کم کم تکامل یافت و به تعبیر بعضی، همین موضوع پایه اعتبارات اسنادی رو ساخت.[۲] بعضیا فکر می کنن که زمان پیدایش اعتبار اسنادی اواخر قرن هجدهمه چون که فرم اصلی اعتبار اسنادی از اون زمان تا حالا از پایهً تغییری نکرده و فقط مقررات ناظر بر موارد کاربرد اون کم کم سخت تر شده.[۳] نظر سوم و معتبری هم هست اون طور که بیان می داره، فنلاندیا اولین ملتی بودن که واسه واردات قهوه از برزیل در سال ۱۸۴۰ از اعتبار اسنادی که شباهت زیادی به سازو کار امروزی داشت استفاده کردن.[۴] با در نظر گرفتن کاربرد ضمانتی اعتبار اسنادی مشاهده می شه درزمان زمونه ای که این وسیله تجاری سپری کرده تا به شکل الان رسیده هرزمان که شرایط سیاسی و اقتصادی مشوّش و نامطمئن بوده خصوصاً در زمان وقوع جنگ جهانی اول و دوم و پس از اون در دوران جنگ سرد، به کار گیری اعتبار اسنادی به عنوان وسیله ضمانت بیشتر انجام شده.پس از دوران جنگ سرد و ایجاد صلح بین کشورها،همه توقع داشتن ه استفاده این وسیله در مراودات تجاری کمتر شه ولی این انتظار برآورده نشد و تعداد اعتبارات فرستاده شده و ابلاغ شده روز به روز زیاد شد. تا قبل از این زمان،به کار گیری اعتبار اسنادی فقط در شرکتا و معاملات بزرگ انجام می شد حال اینکه بعد از اون،در بسیاری شرکتا و صنایع متوسط و کوچیک در کار واردات و صادرات به کار گیری اعتبار اسنادی به چیزی عادی بدل شده بود. دلیل این تغییر نگاه تغییر با معنی الگوی تجارت بود.
بخش دوم: شکلای جور واجور روشای پرداخت وجه
یکی از موضوعات اساسی در هر قراردادپرداخت بهای قرارداد و چگونگی اجرای تعهدات طرفینه. فروشنده با در نظر گرفتن اندازه اعتمادی که نسبت به طرف معامله خود یعنی خریدار و وضعیت سیاسی و اقتصادی کشور اون داره روشای مختلفی رو واسه انجام معاملات خود انتخاب می کنه. مهم ترین روشای پرداخت وجه در معاملات به توضیح زیره.
۱٫پرداخت براساس حساب باز[۵]
در این روش فروشنده کالا رو واسه خریدار به صورت امانی ارسال کرده و وقتی که خریدار کالا رو به فروش رساند وجه مورد توافق رو به حساب فروشنده واریز می کنه. ترتیب پرداخت ممکنه به این صورت باشه که مثلاً خریدار در آخر هر ماه یا یه ماه پس از هر حمل، نسبت به واریز وجه اقدام کنه. ولی در بین این مدت اسناد مربوط و خود کالا واسه خریدار مستقیماً فرستاده میشه تا به ترتیب مقتضی و در اسرع وقت نسبت به ترخیص کالا اقدام کنه. مشخصات و شرایط لازم واسه انجام تجارت براساس روش حساب باز به قرار زیره:
الف)فروشنده باید اعتماد کامل به خریدار داشته باشدکه در زمان مشخص ، اون نسبن به پرداخت وجه اقدام می کنه.
ب)فروشنده مطمئن شه که دولت کشور خریدار قوانینی وضع نمی کنه که براساس اون انتقال ارز مربوطه رو لغو کرده و یا به تأخیر اندازد.
ج)فروشنده باید دارای نقدینگی کافی باشه که بتونه اینجور اعتباری رو در اختیار خریدار قرار دهدو یا دسترسی به اعتبارات بانکی واسه سرمایه گذاری و تأمین مالی مشتری و شرکتای زیر مجموعه رو داشته باشه. این روش مطلوب ترین روش از نگاه خریداره چون اون پس از دریافت کالا و اطمینان از اینکه اون کالا به طور کاملً منطبق با شرایط لازم اونه در زمان مشخص نسبت به پرداخت اقدام انجام میده و از نظر قانونی هم محدودیت خاصی وجود نداره بلکه تنها براساس حسن اعتماد دوطرفه کار انجام قبول می کنه. اما روش حساب باز واسه فروشنده دارای بالاترین خطر بوده و در صورتی می تونه از این روش دست به فروش جنسای خود بزنه که شرایط فوق الذکربرای ایشون محقق و مسلّم شده باشه وگرنه باید از این کار دوری کنه. البته پرداخت با حساب باز به انجام سریع کار کمک و امر فروش رو آسون کردن می کنه. هم اینکه وقتی که کالا در بازار داخلی اشباع شده و فروشنده بهتر می دونه به جای پرداخت هزینه های نگهداری و انبارداری،کالای تولیدی خود رو وارد بازارهای جدید کنه.[۶] این روش پرداخت در تجارت داخلی خیلی عادی اما در تجارت بین الملل نادره.به جز در موارد معدود بین کشورهایی که روابط تجاری و اتفاقاً سیاسی عمیقی با همدیگه دارن. حدود ۶۰ درصد تجارت بین انگلیس و کشورای عضو بازار مشترک اروپا بدین روش انجام قبول می کنه.[۷]
- پرداخت از قبل[۸]
پرداخت قبلی یکی دیگه از راه هاییه که در تجارت بین الملل استفاده میشن. برابر این روش،اول خریدار بهای جنسا و یا خدمات مورد نظر رو به صورت نقدی پرداخت می کندو فروشنده پس از اطمینان از واریز وجه به حسابش، نسبت به ارسال کالا یا انجام خدمات اقدام می کنه. برخلاف روش «حساب باز» در روش «پرداخت قبلی» خطر معامله بر دوش خریدار سنگینی می کنه چون که اگه فروشنده از تسلیم کالا یا انجام خدمات دوری کنه، خریدار فقط می تونه در مراجع قضایی و یا یه منبع داوری(در صورت ذکر شرط داوری در قراردادپایه) طرح دعوا کنه.و همونجوریکه میدونیم طرح دعوی قضایی یا حل اختلاف در داوری واسه خریدار گرون و وقت گیره. پس این روش با احتمال خیلی کم در مراودات تجاری کاربرد داره وکاربرد اون معمولاً وقتیه که حجم خرید خیلی پایینه مثل خرید کتاب و مجله از شرکتا و مراکز علمی معتبر. بعضی مواقع هم فروشنده دارای قدرت انحصاری در تولید و عرضه یه محصوله و خریداران مجبورند براساس تصمیمات ایشون دست به کار شن. بعضی وقتا روش پرداخت قبلی با توضیحی که بیان شد با «پیش پرداخت[۹]» که ً در قرارداده ها پیش بینی می شه اشتباه گرفته می شه. باید توجه داشت که پیش پرداخت یعنی پرداخت بخشی از ثمن معامله که معمولاً از ۵ تا ۲۰درصد کل مبلغ قرارداد متغیره. این پیش پرداخت قبل از فرستان کالا و یا انجام خدمات به فروشنده پرداخت و در مقابل اون ضمانت نامه بانکی از ایشون دریافت می شه. پیش پرداخت ابزاریه تا فروشنده بتونه مواد اولیه واسه تولید کالا جفت و جور کنه. در حالی که در روش پرداخت قبلی کل مبلغ به فروشنده پرداخت می شه اونم بدون اخذ ضمانت نامه بانکی از ایشون.[۱۰]
۳٫روش دریافتی(برات دریافتی اسنادی)[۱۱]
در روش دریافتی برخلاف دو روش قبلی که بانکا فقطًدریافت وجه رو رو دوش دارن، بانکا بیشتر نقش واسطه رو بین خریدار و فروشنده اجرا می کنن تا خطرات نبود پرداخت و نبود ارسال کالا کاهش پیدا کنه. در روش دریافتی مدارک حمل به همراه یه فقره برات به رؤیت یا مدت دار به وسیله بانک فروشنده به بانک خریدار فرستاده میشه. اگه برات به رؤیت باشه وقتی اسناد حمل[۱۲] در اختیار خریدار قرار میگیره که ایشون مبلغ برات رو نقداً کارسازی کنه و کل مبلغ قرارداد رو به یه ارز معتبر بین المللی به بانک پرداخت کنه و اگه برات مدت دار باشه وقتی که خریدار برات رو قبولی نویسی کرد،بانک اسناد حمل رو در اختیار ایشون قرار میده و برات به عنوان سندی تحویل فروشنده می شه. هرچند در روش دریافتی بانکا نقش فعالی بین دو طرف اجرا می کنن ولی هیچوقت پرداخت وجه راتضمین نمی کنن. روش دریافتی هم بیشتر به نفع خریداره چون که این خطر هست که خریدار به هر دلیلی از پرداخت طبق شرایط مقرر در دستور وصول دوری کنه. این روش بعضی وقتاً در مواردی استفاده می شه که فروشنده تمایل داره یه تأمین مالی کوتاه مدت در اختیار خریدار بذاره تا خریدار به کالاو اسناد حمل دسترسی پیدا کنه و اونو بفروشه و بعداً مبلغ برات رو در سررسید پرداخت کنه.
۴٫روش اعتبار اسنادی[۱۳]
