در حدیث عمر آمده است اللهم ارزقنی الغظه و الشده علی اعدائک و اهل الدعاره و النفاق.
خدایا به من خشونت و صلابت در مورد دشمنانت و فاسدان و منافقان بده.
در حدیث امام علی (ع) آمده است “فان دعارطی” که مراد راهزنان قبیله طی هستند دعاره: فسق و فجور و خبث.
۱- زیدبن علی عن ابیه عن جده عن علی رضی ا… عنهم ان کان یحبس فی النفقه و فی الدین و فی القصاص و فی الحدود و فی جمیع الحقوق و کان یقید الدعار بقیودلها اقفال و بوکل بهم من یحلها لهم فی اوقات الصلاه من احد الجانین^[۱۷۸].
ترجمه: حضرت علی (ع) در مورد ترک نفقه و دین و قصاص و حدود و در مورد تمام حقوق زندانی می‌کرد و شخص مفسد را در غل و زنجیرهایی که قتل داشت قرار می‌داد و کسی را بر آنان می‌گماشت که به هنگام نماز و غل و زنجیرها را باز کند.
۲- قال ابو یوسف: عن …. عن…. عبدالملک بن عمیر قال: کان علی (ع) ابن ابیطالب اذا کان فی القبیله او القوم الرجل الداعر حبسه فان کان له مال انفق علیه من ماله و ان لم یکن له مال انفق علیه من بیت مال المسلمین و قال یحبس عنهم شره و ینفق علیه من بیت مالهم.
امام علی (ع) اگر در میان قبیله یا جماعتی شخص مفسدی بود او را حبس می‌کرد اگر مال داشت خرج او می‌کرد و اگر نداشت خرجش را بیت‌المال می‌پرداخت به جهت در امان ماندن از شرش او را حبس می‌کرد و از مال همان مردم خرج او را می‌داد.
یکی از موارد شرارت و فساد و چاقوکشی توام با مستی و شرب خمر می‌باشد که در وسایل الشیعه روایتی نقل می‌نماییم.
روی السکونی عن ابی عبدا… (ع) قال: کان قوم یشربون الخمر فیسکرون فتیا عجوا بسکاکین کانت معهم فرفعوا الی امیرالمومنین (ع) فسجنهم فمات منهم رجلان و بقی رجلان فقال اهل المقتدلین یا امیرالمومنین اقدهما بصاحبینا فقال علی (ع) للقوم: ماترون؟ فقالوا: نری ان نقیدها فقال علی (ع): لعل ذینک الدین ماتا قتل کل واحد منهما صاحبه؟ قالوا لاندری. فقال علی (ع) بل انا اجعل دیه المقتولین علی قبائل الاربعه، فاخذ دیه جراحه الباقین من دیه المقتولین.
ترجمه: امام صادق (ع) فرمود: عده‌ای شراب نوشیدند مست شدند و با چاقو شکم یکدیگر را دریدند، آنان نزد حضرت علی (ع) آوردند، زندانیشان کرد و دو تن از آنان مردند و دو تن دیگر از مرگ نجات یافتند، خانواده مقتولین گفتند: یا علی آن دو نفر را در مقابل کشته‌های ما قصاص کن حضرت به آن جمع فرمود نظرتان چیست؟ گفتند به نظر ما آن دو را قصاص کن، امام (ع) فرمود: شاید آن دو تن هر یک دیگر را کشته باشد گفتند نمی‌دانیم، فرمود: من دیه کشته‌ها را بر چهار قبیله تقسیم می‌کنم و دیه جراحت دو تن را از دیه مقتولان بر می‌دارم.
دیدگاه فقهای شیعه و سنی در حبس افراد شرور
۱- شیخ مفید: هرگاه مفسدان و ناپاکان در دارالاسلام سلاح بیرون بکشند و مال مردم را بگیرند امام می‌تواند اینان را با شمشیر بکشد یا به دارشان بکشد تا بمیرند و یا می‌تواند دست و پایشان را مخالف یکدیگر ببرند. و یا آنان را از آن شهر به جای دیگر تبعید نماید، و برایشان کسی را بگمارد که آنان را از شهر دیگر براند به گونه‌ای که در هیچ شهری نتوانند استقرار پیدا کنند به قدری باید این کار ادامه یابد که آثار توبه و اصلاح از ایشان آشکار شود. اگر با سلاح بر کشیدن، کسی را کشته باشد واجب است یا با شمشیر کشته شوند یا به صلیب کشته شوند تا بمیرند و به هیچ وجه آنان را زنده نگذارند^[۱۷۹].

۲- سرخسی: شخص خبیس و ترساننده تا آخر عمر حبس می‌شود. ذاعر کسی است که مردم را می‌ترساند و مال را از آنان می‌ستاندو در حقیقت همان راهزن است. خداوند فرمود: سزای کسانی که با (دوستداران) خدا و پیامبر می جنگند..^[۱۸۰].
۳- ماوردی: امیر می‌تواند در مورد کسی که جرائم مکرری را انجام داده است و با اجرای حد از آن دست بر نمی‌دارد مدت حبس را طولانی کند تا بمیرد.

نتیجه و پیشنهادها

الف) نتایج

زندان بعنوان مهمترین شکل واکنش جامعه علیه مجرم است و در ادوار بسیار دور ضمانت اجرایی کیفری، در قالب مجازاتهای شدید بدنی بر پایه انتقام و سرکوب به ویژه اعدام، و سایر مجازاتهای غیرانسانی داشته است و در تمام حکومتها مهمترین وسیله برای سرکوبی مخالفان به ویژه اسرای جنگی بود.
۱-امروزه بیشتر تلاش‌ها در جهت ارائه روش‌های مناسب اجرایی و اصلاح زندانیان متمرکز است.
۲- یافته‌های آماری بیانگر این واقعیت است که زندان در بخش‌های مختلف جامعه اثرات سوء و زیان باری را به جای می‌گذارد و نه تنها بزهکار بلکه با ورود یک مجرم به پشت میله‌های زندان در حقیقت جامعه زندانی می‌شود.
۳- رویکرد زندان زدایی به عنوان یک سیاست امروز در دستور کار گروه‌های پژوهشی و محافل علمی و حقوقی قرار گرفته است، در فقه اسلام جز در موارد خاص و اندک زندان به عنوان مجازات مطرح نیست و آخرین راه‌حل برخورد جامعه با بزهکار تلقی شده است و لذا می‌توان در تدوین قوانین و مقررات جزائی و در حوضه تعزیرات به جای زندان از مجازات‌های جایگزین که به صلاح بزهکار و جامعه است استفاده نمود.
۴- در دهه اخیر از بین بردن زندان‌های انفرادی، لغو لباس زندانی، بهبود وضعیت خوراک و پوشاک، تکریم حقوق شهروندی زندانیان و حاکمیت فرهنگ زندان زدایی و نهادینه کردن آن از جمله تحولات صورت گرفته در دستگاه قضایی است و امروزه سیاست حاکم بر دستگاه قضایی براساس اصل زندان زدایی و مجازات جایگزین استوار است. اگر فرهنگ حبس‌ زدایی در دستگاه قضایی نهادینه شود، قضات در این موارد نیز با اعمال مجازات‌های اجتماعی، جامعه را از اثرات سوء حبس های غیر ضروری در امان میدارد.

ب: پیشنهادها

اکنون که زندان زدایی به عنوان یکی از محوری‌ترین سیاست‌های جزایی نظام قضایی کشورمان به شمار می‌رود و در جهت اثر بخشی مجازاتها موارد ذیل پیشنهاد می‌شود امید است مورد توجه جامعه علمی و حقوقی کشورمان قرار گیرد و دستگاه قضایی با بهره گرفتن از آموزه‌های دین اسلام، در قرآن کریم و روایات معصومین (ع) و نظرات فقهاء و علمای حقوق و فقه اسلامی در جهت زندان زدایی و اعمال مجازات‌های جایگزین اجتماعی و اقتصادی گام‌های اساسی برداشته شود.

1. 1. اصلاح قوانین موجود که محتوای این قوانین اعمال مجازات زندان در بیشتر جرائم است و برای بیش از یک هزار جرم در قوانین فعلی مجازات زندان لحاظ شده است در حالی که موارد زندان در فقه امامیه و عامه به مراتب کمتر از مقدار فعلی می‌باشد.

1. 1. حبس در منزل: براساس آنچه در متون دینی وجود دارد در صدر اسلام پیامبر اکرم (ص) گاهی متهمین را در خانه یا مسجد حبس می‌کردند این روش نشان می‌دهد که هدف از حبس تحت نظر داشتن متهم و جلوگیری از تصرفات آزدانه وی بوده است. به نظر می‌رسد برای جلوگیری از کثرت جمیعت زندانیان و مقابله با مفاسد زندان استفاده از این شیوه معقول می‌باشد.

1. 1. الزام به اشتغال در کارهای عام المنفعه در جامعه به جای استفاده از زندان

1. 1. اعزام به تحصیل و کسب مدارک علمی برای بعضی از مجرمان که اهلیت و شرایط لازم را دارند که در مدت حبس به کارهای علمی بپردازند تا بتوانند برای جامعه مفید واقع شوند.

1. 1. الزام به حضور در مراسمات دینی و مذهبی و ارشاد به انجام فرائض دینی به خصوص برای جوانان بزهکار

1. 1. آزادی مشروط

1. 1. تعلیق اجرای مجازات که در مواد ۲۵- ۲۹ قانون مجازات اسلامی به این مهم پرداخته شده است با امید به اینکه قضات محترم از این روش قانونی در اعمال مجازات استفاده نمایند.

1. 1. جزای نقدی: از جمله مجازات‌هایی است که تمام ویژگی‌های کیفری از جمله اصل قانونی بودن مجازات‌ها و اصل شخصی بودن مجازات‌ها را در بر دارد، جزای نقدی از طرف دادگاه کیفری هم اعمال و صادر شود.

1. 1. آموزش قضات مبنی بر اعمال سیاست‌های کیفری اسلام در راستای حبس زدایی چرا که قضات پایه‌های اساسی و رکن مهم قوه قضاییه در انطباق احکام با مواد قانونی هستند.

1. 1. استفاده از میانجیگری و داوری‌ها در جهت حل و فصل دعاوی به خصوص دعاوی خانوادگی

اداره زندان مکلف است که در صورت فوت یا بیماری سخت بستگان زندانی- در صورتی که آنها به اصلاح مسئولین زندان برسانند- زندانی را در اسرع وقت از این امر باخبر نمایند.

1. 1. اداره زندان موظف است در صورت فوت یا بیماری سخت زندانی، خانوادۀ وی را از این امر در اسرع وقت باخبر نماید.

1. 1. رئیس زندان برای استفاده از وسایل اجبار کنندۀ مجاز (دستبند، پابند و …) موظف است نظر پزشک زندان را جلب نماید.

1. 1. رئیس زندان برای استفاده از وسایل اجبار کنندۀ مجاز، رئیس زندان موظف است که گزارش امر را به مقامات مافوق برساند.

1. 1. اداره زندان موظف است که زندانیان حقوقی و کسانی که به جهت بدهی زندانی هستند از زندانیان کیفری جدا نماید.

1. 1. اداره زندان موظف است که محکومین را از توجه به شخصیت و خصوصیتی که هر گروه واجد آن است در مکانهای جداگانه نگهداری نموده و با متدهای اختصاصی تحت درمان و مداوا و یا اصلاح و تربیت مجدد قرار دهد.

1. 1. سن تفکیک جوانان از بزرگسالان در زندان باید بین ۱۸ تا ۲۵ سال معین گردد تا در قسمتهای جداگانه نگهداری شوند.

1. 1. لزوم تعیین چگونگی تفکیک زندانیان برحسب مدت محکومیت- مثلاً تفکیک زندانیان محکوم به حبس ابد، زندانیان ۳ تا ۵ سال، زندانیان ۵ تا ۱۰ سال با یکدیگر.

1. 1. متهمان بازداشتی این حق را خواهند داشت که در صورت تمایل از لباس شخصی تمیز استفاده نمایند.

1. 1. اداره زندان موظف است که زندانیان را بر حسب دین و مذهب طبقه‌بندی نماید.