فصل سوم
روش­شناسی پژوهش
۳-۱-مقدمه
در فصل گذشته مبانی نظری و پیشینه تحقیق بیان شد. در این فصل نیز روش­شناسی انجام تحقیق بررسی شد. بدین منظور ابتدا روش تحقیق، جامعه و نمونه آماری توضیح داده شد و سپس در مورد روش نمونه گیری، روش­های گردآوری اطلاعات، روش تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون­های مورد استفاده در این تحقیق بحث و بررسی شد. در نهایت نیز توضیحاتی در مورد روش تجزیه و تحلیل SWOT ارائه گردید.
۳-۲-روش تحقیق
روش تحقیق حاضر توصیفی- تحلیلی، از نظر نتایج کاربردی و از نوع مطالعه موردی بوده زیرا نتایج آن قابل تعمیم به استان­های دیگر نمی ­باشد.
۳-۳-جامعه و نمونه آماری
جامعه آماری این پژوهش شامل تمام صاحبنظران رشته فوتبال در استان گیلان می­باشند. جامعه آماری به دلیل تاکید محقق بر جنیه­های خاص تحصیلی، سابقه و سطح عملکردی به طور مشخص قابل شمارش و دسترسی نبود. نمونه آماری به صورت هدفمند از مدیران ادارات ورزشی و هیأت­های فوتبال(۷ نفر)، مدیران عامل باشگاه­ها (۵ نفر)، داوران (۵ نفر)، مربیان (۱۵ نفر)، هیئت علمی تربیت­بدنی (۵ نفر) ، بازیکنان (۱۰ نفر)، پیشکسوتان فوتبال (۵ نفر)، معلمان ورزش مدارس (۶نفر) و رؤسای کمیته­ های تخصصی هیأت فوتبال استان گیلان (۵نفر) و در مجموع ۶۳ نفر انتخاب و نظرخواهی شد و از مجموع ۶۳ پرسشنامه، ۵۰ پرسشنامه توسط صاحب­نظران به محقق بازگردانده شد.
۳-۵-روش­های گردآوری اطلاعات
به طور کلی، عقیده بر این است که در این گونه تحقیقات از روش­ها و شیوه­ هایی مانند بررسی اسناد و مدارک (سند کاوی)، تحلیل تحقیقات انجام شده (فرا تحلیل)، تولید اطلاعات (اکتشافی) و توصیف وضعیت مطلوب (آینده پژوهی) استفاده می­ شود. در این تحقیق برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز از روش­های زیر استفاده شد:

بررسی اسناد موجود مربوط به سوابق و فعالیت­های گذشته و جاری هیأت فوتبال استان
بررسی و تحلیل تحقیقات انجام گرفته در مورد استراتژی­ در رشته­ های مختلف ورزشی
نظر­سنجی از کارشناسان و ذینفعان ورزش فوتبال استان با بهره گرفتن از پرسشنامه ­ها.
۳-۶-ابزار پژوهش
۳-۶-۱-مطالعات کتابخانه­ای
در این تحقیق از طریق کاوش مستندات از طریق شبکه اینترنت و منابع کتابخانه­ای به مرور منابع در زمینه فوتبال استان گیلان، کشور و جهان پرداخته شد، و در موارد مرتبط استفاده گردید.
۳-۶-۲-پرسشنامه عوامل درونی
این پرسشنامه با بهره گرفتن از مطالب مندرج در ادبیات پیشینه و به صورت محقق­ ساخته و سؤالات بسته برای شناسایی قوت­ها و ضعف­های فوتبال استان گیلان طراحی گردید و شامل ۵۵ سؤال بود که در آن پرسش­شوندگان نظرات خود را در مورد تعیین نقاط قوت و ضعف و همچنین وضعیت موجود و مطلوب گویه ­ها ابراز می­کردند.
۳-۶-۳-پرسشنامه عوامل بیرونی
این پرسشنامه با بهره گرفتن از مطالب مندرج در ادبیات پیشینه و به صورت محقق­ ساخته و سؤالات بسته برای شناسایی فرصت­ها و تهدیدهای فوتبال استان گیلان طراحی گردید و شامل ۳۹ سؤال بود که در آن پرسش­شوندگان نظرات خود را در مورد تعیین فرصت­ها و تهدیدها و همچنین وضعیت موجود و مطلوب گویه ­ها ابراز می­کردند.
در خصوص نحوه گردآوری داده های مورد نیاز برای تدوین برنامه استراتژیک فوتبال استان نکات زیر شایان ذکر است :
۱- برای ارزیابی عوامل محیط درونی فوتبال استان از ماتریس ارزیابی عوامل درونی استفاده شد . در این ماتریس ، قوّت ها و ضعف ها در یک ستون ماتریس قرار گرفتند و با بهره گرفتن از ضرایب و رتبه های خاصی امتیاز بندی شدند تا مشخص شود که فوتبال گیلان در مجموع به لحاظ عوامل درونی دارای قوّت است یا ضعف .
در این ماتریس ، عوامل استراتژیک یا اولویت دار محیط درونی در ستون اول و در قالب قوّت ها و ضعف ها فهرست شدند. در ستون دوم کد گویه به منظور تفکیک قوت­ها از ضعف­ها نوشته شد. در ستون سوم، عوامل درونی به ترتیب اولویت­های اندازه ­گیری شده در آزمون فریدمن قرار گرفت. در ستون چهارم ماتریس (ضریب اهمیت)، بر اساس نظر کارشناسان راجع به وضعیت مطلوب گویه ­ها، حاصل تقسیم میانگین هر گویه بر مجموع میانگین­های تمام گویه ­های عوامل درونی، به عنوان ضریب اهمیت مشخص شد. مجموع ضرایب اهمیت در ماتریس عوامل درونی برابر با ۱ محاسبه شد. در ستون پنجم جدول (شدت عامل)، میانگین نظرات کارشناسان در مورد وضعیت موجود هر گویه محاسبه و در جدول قرار گرفت. این اعداد بین ۱ تا ۴ محاسبه شد و بر خلاف روش معمول در ماتریس SWOT، در این روش محدویتی برای عوامل درونی و بیرونی وجود نداشت و این گویه ­ها می­توانستند شامل هر عددی از ۱ تا ۴ شوند. در ستون آخر هم حاصلضرب ضریب اهمیت در شدت عامل به عنوان نمره آن گویه محاسبه شد و از مجموع نمرات گویه ­ها موقعیت عوامل درونی مشخص شد. اگر نمره مجموع گویه ­ها کمتر از ۵/۲ محاسبه شود فوتبال گیلان در عوامل درونی دچار ضعف است و اگر مجموع نمرات بیشتر از ۵/۲ محاسبه شود، فوتبال گیلان در عوامل درونی دارای قوت است.
برای ارزیابی عوامل محیط بیرونی فوتبال گیلان از ماتریس ارزیابی عوامل بیرونی استفاده شد. در این ماتریس ، فرصت ها و تهدیدها در یک ستون قرار گرفتند و با بهره گرفتن از ضرایب و رتبه های خاصی امتیاز بندی شدند تا مشخص شود که فوتبال استان در مجموع به لحاظ عوامل بیرونی دارای فرصت است یا تهدید.
در این ماتریس ، عوامل استراتژیک یا اولویت دار محیط بیرونی در ستون اول و در قالب فرصت­ها و تهدیدها فهرست شدند. در ستون دوم کدِ گویه به منظور تفکیک فرصت­ها از تهدیدها نوشته شد. در ستون سوم، عوامل بیرونی به ترتیب اولویت­های اندازه ­گیری شده در آزمون فریدمن قرار گرفت. در ستون چهارم ماتریس (ضریب اهمیت)، بر اساس نظر کارشناسان راجع به وضعیت مطلوب گویه ­ها، حاصل تقسیم میانگین هر گویه بر مجموع میانگین­های تمام گویه ­های عوامل بیرونی، به عنوان ضریب اهمیت مشخص شد. مجموع ضرایب اهمیت در ماتریس عوامل بیرونی برابر با ۱ محاسبه شد. در ستون پنجم جدول (شدت عامل)، میانگین نظرات کارشناسان در مورد وضعیت موجود هر گویه محاسبه و در جدول قرار گرفت. این اعداد بین ۱ تا ۴ محاسبه شد و بر خلاف روش معمول در ماتریس SWOT، در این روش محدویتی برای عوامل درونی و بیرونی وجود نداشت و این گویه ­ها می­توانستند شامل هر عددی از ۱ تا ۴ شوند. در ستون آخر هم حاصلضرب ضریب اهمیت در شدت عامل به عنوان نمره آن گویه محاسبه شد و از مجموع نمرات گویه ­ها موقعیت عوامل بیرونی مشخص شد. اگر نمره مجموع گویه ­ها کمتر از ۵/۲ محاسبه شود فوتبال گیلان در عوامل بیرونی دارای تهدید است و اگر مجموع نمرات بیشتر از ۵/۲ محاسبه شود، فوتبال گیلان در عوامل بیرونی دارای فرصت است.
برای تجزیه و تحلیل همزمان عوامل درونی و بیرونی از ماتریس درونی و بیرونی استفاده شد. این ماتریس برای تعیین موقعیت استراتژیک فوتبال استان به کار رفت. برای تشکیل این ماتریس ، نمرات حاصل از ماتریس های ارزیابی عوامل درونی و بیرونی در ابعاد افقی و عمودی قرار گرفتند تا جایگاه ورزش فوتبال گیلان در خانه های این ماتریس مشخص شود بطوریکه بتوان استراتژی مناسبی برای آن اتخاذ گردد. در این ماتریس، نمرات در یک طیف و شامل قسمت قوی (۵/۲ تا ۴) و قسمت ضعیف (۱ تا ۵/۲) تعیین شدند.
برای تدوین استراتژی های فوتبال استان گیلان از تحلیل SWOT و از یک ماتریس چهار خانه ای استفاده شد. برای این کار، از مقایسات دو به دو (قوّت­ها و فرصت­ها، قوّت­ها و تهدیدها، ضعف­ها و فرصت­ها، ضعف­ها و تهدیدها) برای تعیین استراتژی­ های چهارگانه SO، ST، WO، و WT و بر مبنای قضاوت تحلیلی و شهودی استفاده شد. جدول ۱ – ۳ این ماتریس را نشان می دهد.
جدول ۳ - ۱ : ماتریس SWOT